១-សេចក្តីផ្តើម
វិស័យទេសចរណ៍ដែលមានលក្ខណៈជាប្រព័ន្ធ គឺជាវិស័យអាទិភាព មួយ ត្រូវបានកំណត់នៅក្នុងយុទ្ធសាស្ត្រចតុកោណរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ វិស័យទេសចរណ៍ រួមចំណែកកសាងសេដ្ឋកិច្ច សង្គម ផ្តល់ឱកាសការងារ ប្រាក់ចំណូល លើកកម្ពស់ជីវភាពរស់នៅ និង ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ។ ទេសចរណ៍ត្រូវបានទទួលស្គាល់ថាជា «មាសបៃតង» ជាផ្នែកដ៏សំខាន់នៃសេដ្ឋកិច្ចបៃតង ដែលចំណូលនៃវិស័យនេះ ត្រូវបានចាក់បញ្ចូលភ្លាមៗទៅក្នុងចរន្តសេដ្ឋកិច្ចជាតិ រួមចំណែកជំរុញកំណើនផលិតផលក្នុងស្រុកសរុប (GDP) និង ធ្វើឲ្យមានលំនឹងផ្នែកជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្ម។ ការអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍ប្រកបដោយនិរន្តរភាពនិងការទទួលខុសត្រូវរួមចំណែកយ៉ាងសកម្មដល់កិច្ចអភិវឌ្ឍថែរក្សាការពារនិង អភិរក្សសម្បត្តិវប្បធម៌ប្រវត្តិសាស្ត្រ និង ធនធានធម្មជាតិ។ ម្យ៉ាងទៀត ការរីកលូតលាស់នៃទេសចរណ៍ ជួយលើកស្ទួយកិត្យានុភាពជាតិ លើឆាកអន្តរជាតិ ការពង្រឹងនិងពង្រីកមិត្តភាព សាមគ្គីភាព កិច្ចសហប្រតិបត្តិការ និង ការធ្វើសមាហរណកម្មកម្ពុជាទៅក្នុងតំបន់ និង អន្តរជាតិ។
ជាការពិត «កម្ពុជាព្រះរាជាណាចក្រអច្ឆរិយៈ» មានសក្តានុពលយ៉ាងខ្លាំងក្នុងការអភិវឌ្ឍវិស័យទេសចរណ៍ ដោយឈរលើប្រភពធនធាន «វប្បធម៌ និង ធម្មជាតិ» ការឯកភាពជាតិ ស្ថិរភាពនយោបាយ សន្តិសុខ និងសុវត្ថិភាពល្អ។ រាជរដ្ឋាភិបាលប្តេជ្ញាចិត្តយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ក្នុងការបន្តជំរុញយ៉ាងសកម្ម សន្ទុះរីកចម្រើននៃវិស័យទេសចរណ៍ សំដៅរួមចំណែកពង្រឹងមូលដ្ឋានសេដ្ឋកិច្ច និង ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្ររបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ ផែនការយុទ្ធសាស្រ្តអភិវឌ្ឍន៍ទេសចរណ៍២០១២-២០២០បានដាក់ចេញ ដើម្បីបង្ហាញថែមទៀតនូវឆន្ទៈនយោបាយរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្នុងការអភិវឌ្ឍវិស័យទេសចរណ៍ប្រកបដោយនិរន្តភាព និង យកវិស័យនេះជាវិស័យអាទិភាពមួយ ក្នុងការរួមចំណែកកសាងសេដ្ឋកិច្ចសង្គម។
២-ការអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍តាមតំបន់អាទិភាព
ការអភិវឌ្ឍផលិតផលទេសចរណ៍ ត្រូវបានកំណត់តាមប្រភេទផលិតផល និង តាមតំបន់ ឬ ច្រករបៀងសំខាន់ៗ ដោយមានការសិក្សាវិភាគច្បាស់លាស់ទៅលើប្រភពធនធានសក្តានុពលភាពទាក់ទាញផ្នែកពាក់ព័ន្ធ និង ផលប៉ះពាល់សេដ្ឋកិច្ចសង្គម។ តំបន់ទេសចរណ៍អាទិភាព ត្រូវបានកំណត់ ដូចខាងក្រោម៖
១.តំបន់ទេសចរណ៍វប្បធម៌សៀមរាបអង្គរ តភ្ជាប់ទៅតំបន់បឹងមាលាប្រាសាទព្រះវិហារ និង ទេសចរណ៍ប្រវត្តិសាស្រ្តអន្លង់វែង បឹងទន្លេសាប និង តំបន់ជុំវិញ។
២.ភ្នំពេញ (និងតំបន់ជុំវិញ) ដែលជារាជធានីដ៏ល្បីល្បាញមួយ នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ និង ជាមជ្ឈមណ្ឌលនយោបាយ វប្បធម៌ ពាណិជ្ជកម្ម ទេសចរណ៍ ជាពិសេស ទីតាំងប្រសព្វនៃទន្លេមេគង្គបែកជាមុខបួន និង សក្តានុពលទេសចរណ៍។
៣.ច្រករបៀងទេសចរណ៍ភាគខាងត្បូង (តំបន់ឆ្នេរ) ជាតំបន់មានសក្តានុពលអេកូទេសចរណ៍ និង មានភាពទាក់ទាញខ្លាំង ជាពិសេស ការតភ្ជាប់ជាមួយតំបន់អង្គរ ភ្នំពេញ ប្រទេសវៀតណាម និង ប្រទេសថៃ។ តំបន់នេះបញ្ចូលផងដែរនូវតំបន់ភ្នំក្រវាញដ៏មានឥទ្ធិពលនៃជីវៈចម្រុះ ដែលជាមូលដ្ឋានសម្រាប់អេកូទេសចរណ៍។
៤.ភូមិភាគឦសាន ជាតំបន់អេកូទេសចរណ៍ ដែលរំលេចដោយភាពទោល ពិសេសសត្វផ្សោតទន្លេមេគង្គ ទេសភាពធម្មជាតិជីវៈចម្រុះ និង វប្បធម៌ប្រពៃណីរបស់ជនជាតិដើមភាគតិច។
៥.តំបន់ជុំវិញបឹងទន្លេសាប ដែលមានសក្តានុពលអេកូទេសចរណ៍ភ្ជាប់ដោយវប្បធម៌ប្រពៃណីនៃការរស់នៅរបស់ប្រជាជន ជាពិសេស ការងារកសិកម្ម ការនេសាទ និងសិប្បកម្មប្រពៃណី។
៦. តំបន់តាមដងទន្លេមេគង្គភ្ជាប់បឹងទន្លេសាប ទន្លេបាសាក់ ដែលមានសក្តានុពលអេកូទេសចរណ៍ និង វប្បធម៌ ជាពិសេស ភាពទាក់ទាញនៃការទស្សនាតាមផ្លូវទឹក។
តំបន់ទាំងនេះ មានសក្តានុពលទេសចរណ៍ច្រើនប្រភេទចម្រុះគ្នា រួមមាន វប្បធម៌ ធម្មជាតិ ប្រវត្តិសាស្ត្រ ការកម្សាន្តតាមបែបផ្សងព្រេង និង ផលិតផលថ្មីៗដែលបានបង្កើតឡើង ដែលទាំងអស់នេះ មានភាពទាក់ទាញយ៉ាងខ្លាំងសម្រាប់ទីផ្សារទេសចរណ៍ទាំងក្នុងស្រុក និង អន្តរជាតិ។ ជាយុទ្ធសាស្ត្រ ការអភិវឌ្ឍផលិតផលទេសចរណ៍ មិនអាចកាត់ផ្តាច់ពីការសិក្សាទីផ្សារ និង សភាពការណ៍និន្នាការទេសចរណ៍តំបន់ និង អន្តរជាតិបានទេ។ ការអភិវឌ្ឍផលិតផលត្រវឲ្យស្របតាមនិន្នាការទីផ្សារ ប៉ុន្តែ មិនត្រូវបត់ ឬ រត់តាមតម្រូវការទីផ្សារទាំងស្រុងទេ ព្រោះថា តម្រូវការទីផ្សារខ្លះ អាចប៉ះពាល់ជាអវិជ្ជមានដល់សេដ្ឋកិច្ចសង្គមកម្ពុជា។
កម្ពុជាមានសក្តានុពលធំធេងណាស់ សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍ «វប្បធម៌ និង ធម្មជាតិ»។ បើគិតត្រឹមតែប្រាង្គប្រាសាទបុរាណ កម្ពុជាជាប្រទេសតែមួយគត់ក្នុងអាស៊ី ដែលមានប្រាង្គប្រាសាទបុរាណជាង១០០០ ដែលមានអាយុកាលរាប់ពាន់ឆ្នាំ មិនទាន់គិតអំពីទីតាំង (ទីទួល) និង គ្រឹះប្រាសាទរាប់ពាន់កន្លែងផ្សេងទៀត ដែលសក្តិសមនឹងកិត្តិនាម «ព្រះរាជាណាចក្រនៃវប្បធម៌ »។ កេរដំណែលប្រវត្តិសាស្ត្រជាទីគោរពសក្ការៈទាំងនេះ ប្រមាណតែជិត១០% ប៉ុណ្ណោះ ដែលត្រូវបានប្រែក្លាយជាគោលដៅទេសចរណ៍។ រីឯ៩០%ទៀតនៃតំបន់ប្រាសាទបុរាណជាច្រើន នៅកប់បាត់ឆ្ងាយពីការអភិវឌ្ឍនៅឡើយ ហើយភាគច្រើននៃតំបន់ប្រាង្គប្រាសាទទាំងនេះ មានប្រជាជនរស់នៅដែលភាគច្រើនជាអ្នកក្រីក្រ។ ដូច្នេះ ការអភិវឌ្ឍតំបន់ប្រាសាទទាំងនេះឲ្យទៅជាគោលដៅទេសចរណ៍ គឺរួមចំណែកអភិរក្សប្រាសាទផង ការអនុញ្ញាតប្រជាជនចូលរួមអភិវឌ្ឍ អភិរក្ស និង ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រផងដែរ។ ម្យ៉ាងវិញទៀតតំបន់អេកូទេសចរណ៍នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា គឺជាកំណប់ទ្រព្យដ៏មហាសាល ដែលសម្បូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិ និង ជីវចម្រុះដ៏សម្បូរបែប ជាពិសេសប្រមូលផ្តុំនៅតាមតំបន់ការពារធម្មជាតិចំនួន៥៧កន្លែង ស្មើនឹងផ្ទៃដី៧៤៣៩៦៥៩ហិកតា (ឧទ្យានជាតិចំនួន១២កន្លែង ដែនជម្រកសត្វព្រៃ១៨កន្លែង តំបន់បេតិកភណ្ឌធម្មជាតិចំនួន០២កន្លែង និង របៀងអភិរក្សជីវៈចម្រុះ ប្រព័ន្ធតំបន់ការពារធម្មជាតិចំនួន០៣កន្លែង) តំបន់ការពារព្រៃឈើចំនួន០៩កន្លែង ព្រៃកោងកាង ដែលផ្សារភ្ជាប់ជាមួយនឹងការតភ្ជាប់ទៅនឹងអ័ក្សអេកូឡីស៊ីដ៏ធំនៅលើពិភពលោក គឺព្រៃត្រូពិចជួរភ្នំក្រវ៉ាញដែលមានវិសាលភាពដ៏ធំធេង និង សម្បូរទៅដោយពពួកសត្វកម្រចុងក្រោយនៅតំបន់អាស៊ី ហើយបច្ចុប្បន្ននេះត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅ ក្នុងតំបន់អេកូទេសចរណ៍ល្បីៗទាំង១០ ក្នុងពិភពលោក។ រីឯតំបន់ឆ្នេរសមុទ្រកម្ពុជា ដែលលាតសន្ធឹងប្រវែង៤៤០គីឡូម៉ែត្រ បានក្លាយជា សមាជិកក្លឹបឆ្នេរសមុទ្រដែលស្អាតជាងគេបំផុតលើសកលលោក តាំងពីឆ្នាំ២០១១មក ហើយសម្បូរទៅដោយរុក្ខជាតិសត្វសមុទ្រ និង ជីវចម្រុះជាច្រើនដែលមានប្រមាណ៣០ប្រភេទ ជាពិសេស ព្រៃកោងកាងធំជាងគេនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ គ្របដណ្តប់លើផ្ទៃដី៥០០០០ហិកតា និង ផ្កាថ្ម៧០ប្រភេទស្ថិតក្នុង៣៣ពួក និង ១១អម្បូរ។ លើសពីនេះទៅទៀត តំបន់ភូមិភាគឦសានក៏មានសក្តានុពលដ៏ធំធេង ជាមួយតំបន់ខ្ពង់រាប ឧទ្យានជាតិ ទេសភាពទន្លេមេគង្គ សមុទ្រឈើ ទឹកជ្រោះ សត្វផ្សោត ទន្លេមេគង្គ ពពួកសត្វកម្រ និង ជីវៈចម្រុះផ្សេងៗទៀត ជាពិសេស សហគមន៍ជនជាតិភាគតិចច្រើនអម្បូរ។ ទាំងអស់នេះ គឺជា ធនធានអេកូទេសចរណ៍ដែល យើងមិនទាន់ទាញយកមកប្រើប្រាស់ដើម្បីបម្រើក្នុងវិស័យទេសចរណ៍ឱ្យអស់ពីលទ្ធភាព ហើយប្រជាពលរដ្ឋនៅតាមតំបន់អេកូទេសចរណ៍ទាំងនោះ នៅមានកម្រិតជីវភាពខ្សត់ខ្សោយនៅឡើយ ហើយការថែរក្សាអភិរក្សធនធានធម្មជាតិទាំងនោះ ក៏មិនទាន់បានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយផងដែរ។
ការបង្កើតផលិតផលថ្មីគឺជាកត្តាចាំបាច់ ដើម្បីគាំទ្រផង និង ដោះស្រាយផងជាមួយនឹងផលិតផលដែលមានស្រាប់ ព្រមទាំងបំពេញយុទ្ធសាស្ត្រ ស្តីពី ការផ្តល់ជម្រើសឱកាសទស្សនារបស់ភ្ញៀវឲ្យបានច្រើន និង ការពន្យារពេលស្នាក់នៅ ការចំណាយរបស់ភ្ញៀវ ដើម្បីជំរុញកំណើនការងារ និង សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា។ ការពឹងផ្អែកតែភាពល្បីល្បាញនៃតំបន់អង្គរ ឬ រាជធានីភ្នំពេញមួយមុខ គឺមិនគ្រប់គ្រាន់ឡើយដើម្បីឈានទៅសម្រេចចក្ខុវិស័យឆ្នាំ២០២០ ក្នុងបរិមាណភ្ញៀវ៧លាននាក់។ តំបន់អង្គរដែលមានទេសចរប្រមាណ ជាង២លាននាក់ទស្សនាក្នុងមួយឆ្នាំៗ កាន់តែមានសម្ពាធខ្លាំងឡើងៗទាំងផ្នែកបរិស្ថាន និង វប្បធម៌ ហើយរយៈពេលស្នាក់នៅរបស់ភ្ញៀវ ក៏មិនបានយូរប៉ុន្មានឡើយ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏អង្គរនៅតែជាប៉ូលទាក់ទាញ ឬ មេដែកឆក់ដែលមានកម្លាំងខ្លាំង មិនគ្រាន់តែសម្រាប់កម្ពុជាប៉ុណ្ណោះទេ គឺសម្រាប់តំបន់ទាំងមូល ដែលបាន និង កំពុងទទួលផលប្រយោជន៍ពីសក្តានុពលអង្គរនេះ។
២.១-អង្គរ និង តំបន់ជុំវិញ
ការអភិវឌ្ឍផលិតផលទេសចរណ៍គោលដៅទេសចរណ៍ថ្មីៗ នៅជុំវិញអង្គរ ឬ តភ្ជាប់ជាមួយអង្គរ គឺផ្តល់ផលប្រយោជន៍ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចសង្គមយូរអង្វែង និង ជាការសម្រាលបន្ទុកកាន់តែធ្ងន់នៅតំបន់បេតិកភណ្ឌអង្គរ។ ជាក់ស្តែងការអភិវឌ្ឍគោលដៅទេសចរណ៍ «ចុងឃ្នាស» និង ផ្នែកខ្លះនៃបឹងទន្លេសាប បច្ចុប្បន្ន បានផ្តល់ផ្លែផ្កាយ៉ាងសំខាន់ដល់គ្រប់ផ្នែកពាក់ព័ន្ធ រួមមាន ប្រជាជន ជាពិសេស សហគមន៍ទូក កាណូត ដឹកភ្ញៀវទេសចរកម្សាន្ត និង សេវាកម្មនានានៅទីនោះ។ តាមការសិក្សាប្រមាណជា៤០%នៃភ្ញៀវមកសៀមរាបអង្គរ បានទៅទស្សនាបឹងទន្លេសាប។ ក្រៅពីចុងឃ្នាស ក៏នៅមានតំបន់ជាច្រើននៅជុំវិញបឹងទន្លេសាបបាន និង កំពុងរៀបចំជាសហគមន៍ទេសចរណ៍គោលដៅទេសចរណ៍ ដើម្បីទាក់ទាញការទស្សនារបស់ភ្ញៀវ ដូចជា នៅកំពង់ភ្លុក កំពង់ឃ្លាំង ព្រែកទាល់ មេជ្រៃ ជាដើម។
ការតភ្ជាប់អង្គរជាមួយតំបន់ផ្សេងៗ ត្រូវធ្វើឡើងទាំងប្រាំទិស (ដូចកំពូលប្រាសាទអង្គរជាតំណាង) ហើយត្រូវភ្ជាប់ដោយគ្រប់មធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនទេសចរណ៍ និង ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធសមស្រប។ ទិសនៃការតភ្ជាប់សំខាន់ៗរួមមានភាគខាងត្បូងអង្គរ ភ្ជាប់ជាមួយបឹងទន្លេសាប និង តំបន់ជុំវិញ រហូតដល់ តំបន់សំខាន់ៗនៃខេត្តបាត់ដំបង ខេត្តពោធិ៍សាត់ ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង និង តភ្ជាប់តាមផ្លូវអាកាសជាមួយខេត្តព្រះសីហនុ និង តំបន់ឆ្នេរទាំងមូល។ ភាគខាងជើងតភ្ជាប់តំបន់ប្រវត្តិសាស្រ្តអន្លង់វែង ជួរភ្នំដងរែក ជាពិសេស ប្រាសាទព្រះវិហារ(បេតិកភណ្ឌពិភពលោក) ជាទីសក្ការៈដ៏មានឥទ្ធិពល ភូមិតេជោ ហើយបន្តភ្ជាប់ជាមួយប្រាសាទវត្តភូ តាមផ្លូវបុរាណកាត់ខេត្តព្រះវិហារ និង មួយផ្នែកតភ្ជាប់ជាមួយខេត្តស្ទឹងត្រែង និង ភូមិភាគឦសានទាំងមូល ដែលសម្បូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិ និង វប្បធម៌ រួមមានជនជាតិដើមភាគតិចតំបន់ភ្នំ។ ឆ្ពោះមកទិសខាងកើតតាមផ្លូវជាតិលេខ៦ ភ្ជាប់មកខេត្តកំពង់ធំ ដែលជាខេត្តភាគកណ្តាលដ៏ធំ និង មានសក្តានុពលទាំងវប្បធម៌ និង ធម្មជាតិ ក្នុងនោះ ប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក ដែលទើបតែចុះក្នុងបញ្ជី បេតិកភណ្ឌពិភពលោក កាលពីថ្ងែទី០៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៧ កំពុងទាក់ទាញទេសចរយ៉ាងខ្លាំងក្លា។
តាមទិសនេះ អង្គរក៏តភ្ជាប់ជាមួយខេត្តកំពង់ចាម ខេត្តកណ្តាល និង ជាពិសេស រាជធានីភ្នំពេញដែលជាបេះដូងនៃកម្ពុជា។ ភាគខាងលិចតំបន់អង្គរក៏មានសក្តានុពលខ្លាំងផងដែរ គឺនៅក្នុងខេត្តឧត្តមានជ័យ និង ខេត្ត បន្ទាយមានជ័យ ដែលមានសក្តានុពលសម្បត្តិធម្មជាតិ និង ធនធានវប្បធម៌ ដូចជា អាងត្រពាំងថ្ម និង ប្រាសាទបុរាណ ស្ពានបុរាណ ជាពិសេស នៅតាមផ្លូវជ័យវរ្ម័នទី៧ តភ្ជាប់អង្គរទៅកាន់ប្រាសាទបុរាណខ្មែរ នៅក្នុងទឹកដីថៃបច្ចុប្បន្ន។ អង្គរបាន និង កំពុងតភ្ជាប់យ៉ាងសកម្មជាមួយតំបន់ និង ពិភពលោក តាមគ្រប់មធ្យោបាយ ផ្លូវទឹកផ្លូវគោក និង ផ្លូវអាកាស ក្រោមគោលនយោបាយ «បើកចំហជើងមេឃ» របស់រាជរដ្ឋាភិបាល។ ប្រទេសជាច្រើនក្នុងតំបន់ កំពុងទទួលផលពីសក្តានុពល «ទោល» របស់អង្គរ ដោយភ្ជាប់អង្គរដោយត្រង់ជាមួយប្រទេសទាំងនោះ ក្នុងនោះ មួយផ្នែកភ្ជាប់ជាមួយតំបន់ឆ្នេរ ដែលមានសក្តានុពលធម្មជាតិ ដូចជា ការហោះហើរត្រង់ ភ្ជាប់អង្គរជាមួយកោះសាមុយ (ថៃ) សិង្ហបុរី និង តំបន់ឆ្នេររបស់វៀតណាមជាដើម។
រាជរដ្ឋាភិបាលយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់ក្នុងការដាក់ចេញ និង បន្តអនុវត្តនូវគោលនយោបាយ បើកចំហជើងមេឃ ផ្លូវអាកាស ផ្លូវគោក ផ្លូវទឹក និង យុទ្ធសាស្ត្រ «អង្គរជាប៉ូលអាទិភាព» ដើម្បីជួយ គាំទ្រការអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍កម្ពុជា។ ជាងនេះទៀត រាជរដ្ឋាភិបាលបន្តយ៉ាងសកម្ម ដោយសហការជាមួយ ដៃគូអភិវឌ្ឍ និង ផ្នែកឯកជន និង ការចូលរួមរបស់ប្រជាជនក្នុងការអភិវឌ្ឍគោលដៅទេសចរណ៍ ផលិតផលទេសចរណ៍នៅជុំវិញ ឬ តភ្ជាប់ជាមួយអង្គរដើម្បីគោលដៅចម្បង គឺការប្រើប្រាស់ឲ្យអស់លទ្ធភាពនូវធនធានដែលមាន ប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវ ដើម្បីអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍ រួមចំណែកអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច សង្គម និង ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្ររបស់ប្រជាជន។ គ្រប់ទីកន្លែងដែលមានសក្តានុពលទេសចរណ៍ ទាំងវប្បធម៌ និង ធម្មជាតិ ត្រូវបានយកចិត្តទុកដាក់ រៀបចំប្រែក្លាយជាគោលដៅទេសចរណ៍ និង ផ្សព្វផ្សាយ ទាក់ទាញទេសចរទៅទស្សនា និង រៀបចំយន្តការគ្រប់គ្រង អភិវឌ្ឍនៅនឹងកន្លែង ក្នុងនោះការប្រមូលផ្តុំ ចងក្រងជាសហគមន៍ទេសចរណ៍ ដោយផ្តល់លទ្ធភាព សមត្ថភាព ចំណេះដឹង និង ផលប្រយោជន៍ជូនប្រជាជនមូលដ្ឋានគឺជាអាទិភាព។
ការយកចិត្តទុកដាក់ បង្កលក្ខណៈងាយស្រួលជូនប្រជាជន ដោយជំរុញលើកទឹកចិត្ត បណ្តុះគំនិត ផ្តួចផ្តើម បង្កើត ឬ ច្នៃប្រឌិតបង្កើតឲ្យចេញជាផលិតផលទេសចរណ៍ថ្មីៗ ឈរលើមូលដ្ឋានធនធានដែលមានស្រាប់ ដូចជា៖
ផលិត និង ចលនាលក់វត្ថុសិប្បកម្ម ជាលក្ខណៈវត្ថុអនុស្សាវរីយ៍ទេសចរណ៍ ដែលបង្ហាញនូវ វប្បធម៌ និង ប្រពៃណីរស់នៅរបស់ប្រជាជនតាមតំបន់ផ្សេងៗគ្នា។ ការបង្ហាញសិល្បៈ របាំ ចម្រៀងប្រពៃណី ម្ហូបអាហារ ផ្លែឈើ ជាដើម ជូនទេសចរនៅតាមសហគមន៍នានា។ ការបង្ហាញ ឬ ការអនុញ្ញាតឲ្យទេសចរចូលរួមសកម្មភាពសមស្រប អំពីជីវភាពរស់នៅពិតៗរបស់ប្រជាជនតាមសហគមន៍ រួមមាន៖ ការបង្កបង្កើនផល ការនេសាទត្រី ការប្រារព្ធពិធីបុណ្យទាន ជំនឿ សាសនា។ល។ ដើម្បីឲ្យទេសចរបានស្គាល់ និង រីករាយចូលរួម។ ករណីនេះ ផ្សារភ្ជាប់ជាមួយ «ទេសចរណ៍ជនបទ» ដែលកំពុងទទួលជោគជ័យ នៅស្រុកបារាយ ខេត្តកំពង់ធំ។ ទេសចរណ៍រួមវិភាគទានដល់ការអភិវឌ្ឍ ដូចជា ការលើកទឹកចិត្តឲ្យទេសចរចូលរួមដាំដើមឈើ «ទេសចរម្នាក់ ដើមឈើមួយដើម» ឬ «ដើមឈើមួយដើម ផ្តើមចេញពីអ្នក» ជីកអណ្តូងទឹក សាងសង់ផ្ទះ សាលារៀន មន្ទីរព្យាបាល ឬ ការចូលរួមជួយផ្ដល់អំណោយមនុស្សធម៌នានា។ បំផុសចលនាប្រជាជន ឲ្យផលិតផលិតផលនានា ដើម្បីលក់បម្រើឲ្យទីផ្សារទេសចរណ៍ ដូចជា បន្លែ ផ្លែឈើ ផ្កា ត្រី សាច់ គ្រឿងសង្ហារឹម ដែលតម្រូវការនេះកើនឡើងជាប្រចាំតាមកំណើនទេសចរ ហើយបច្ចុប្បន្ន មួយផ្នែកត្រូវបាននាំចូលពីបរទេស។ ការបង្កើនការផ្គត់ផ្គង់ក្នុងស្រុក គឺកាត់បន្ថយការនាំចូល និង ទប់ស្កាត់ ការឆ្លុះធ្លាយសេដ្ឋកិច្ច និង ជំរុញសកម្មភាពសហគ្រាស ធុនតូច និង មធ្យម (SME)។
សកម្មភាព និង លទ្ធផលខាងលើនេះ គឺសំខាន់ជំរុញការអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍ផង និង ការជួយ កាត់បន្ថយភាព ក្រីក្រតាមរយៈទេសចរណ៍ផង ដែលនេះ គឺជាគោលដៅចម្បងរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលដោយស្របតាម យុទ្ធសាស្ត្រចតុកោណដំណាក់កាលទី៣ និង គោលដៅអភិវឌ្ឍសហស្សវត្សរបស់កម្ពុជា។
២.២-ភ្នំពេញ និង តំបន់ជុំវិញ
រាជធានីភ្នំពេញ គឺជាបេះដូង និង ជាមជ្ឈមណ្ឌលនយោបាយពាណិជ្ជកម្ម វប្បធម៌ និង ទេសចរណ៍នៃកម្ពុជា ព្រះរាជាណាចក្រអច្ឆរិយៈ។ ភ្នំពេញជារាជធានីដ៏ចំណាស់មួយនៅអាស៊ី និង មានទីតាំងជាយុទ្ធសាស្ត្រនៅចំណុចប្រសព្វបួនមុខនៃទន្លេមេគង្គ។ រាជធានីភ្នំពេញ ដែលទទួលបានមេដៃ ពិភពលោក បានប្រែក្លាយពីទីក្រុង «សូន្យ» ខ្ទេចខ្ទាំដោយសារសង្គ្រាម និង របបប្រល័យពូជសាសន៍ ទៅជា រាជធានីកំពុងអភិវឌ្ឍលើគ្រប់វិស័យ។ ភ្នំពេញតភ្ជាប់ជាមួយពិភពលោក តាមគ្រប់មធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនទេសចរ ទាំងផ្លូវគោក ផ្លូវ ទឹក និង ផ្លូវអាកាស ក្នុងនោះ ព្រលានយន្តហោះអន្តរជាតិភ្នំពេញ កំពុងបំពេញ តួនាទីជាស្នូលយ៉ាងសកម្ម ដោយមានសមត្ថភាពទទួលអ្នកដំណើរបានជាងមួយលាននាក់ ក្នុងមួយឆ្នាំៗ។
រាជធានីភ្នំពេញ ជាមជ្ឈមណ្ឌលប្រមូលផ្តុំនូវរតនសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ជាច្រើន ដែលជាប្រភពធនធានដ៏សំខាន់ សម្រាប់ការទាក់ទាញទេសចរ ដូចជា សារមន្ទីរជាតិ ព្រះបរមរាជវាំង ទីតាំង ប្រវត្តិសាស្ត្រ វត្តភ្នំ និង សំណង់ស្ថាបត្យកម្មសម័យអាណានិគម។ល។ ជាងនេះទៅទៀត រាជធានីភ្នំពេញ សម័យតេជោ មានការអភិវឌ្ឍបានរំលេចនូវសំណង់អគារថ្មីខ្ពស់ៗ សណ្ឋាគារ ល្អប្រណីតលំដាប់អន្តរជាតិ និង សេវាកម្មទេសចរណ៍ច្រើនប្រភេទ អមដោយភាពស្រស់ស្អាតនៃការតុបតែងលម្អនានា នាំឲ្យទីក្រុងនេះ ក្លាយជាគោលដៅទេសចរណ៍ជាទីពេញនិយម។ នៅជុំវិញរាជធានី ក៏មានសក្តានុពលទាក់ទាញទេសចរ វប្បធម៌ និង ធម្មជាតិ ដោយភ្ជាប់ពីលក្ខណៈទេសចរណ៍ «ទីក្រង» ទៅទេសចរណ៍ «ជនបទ» និង កសិទេសចរណ៍ ជាពិសេស សម្រាប់អ្នករស់នៅក្នុងទីក្រុង និង ភ្ញៀវបរទេស។ គោលដៅទេសចរណ៍តំបន់ជុំវិញ បាន និង កំពុងអភិវឌ្ឍ រួមមាន ភ្នំព្រះរាជទ្រព្យ (ភ្នំឧត្តង្គ) ភ្នំប្រសិទ្ធិ កោះដាច់ តំបន់ភាគខាងកើតរាជធានីភ្នំពេញ និង ការតភ្ជាប់ជាមួយតំបន់ផ្សេងៗទៀតនៃខេត្តកណ្តាល ខេត្តកំពង់ស្ពឺ និង ខេត្តតាកែវ ដូចជា ទន្លេបាទី។ល។ តំបន់កប់ស្រូវគួរត្រូវរៀបចំអភិវឌ្ឍទៅជាតំបន់សម្រាកកម្សាន្ត នៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញតែម្តង។
រាជធានីភ្នំពេញកាន់តែមានកំណើនប្រជាជន និង មធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនច្រើនឡើង ដែល រួមមានប្រជាជនប្រមាណ២លាននាក់ ទេសចរជាតិ និង អន្តរជាតិជាង២លាននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំ និង មធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនជាងមួយលានគ្រឿង។ កត្តានេះ បង្កជាចលករ «រុញ» នៃចរន្តទេសចរណ៍ផ្ទៃក្នុងកាន់តែខ្លាំងឡើងៗ។ ដោយសារនិន្នាការនេះ ការជំរុញការអភិវឌ្ឍផលិតផលទេសចរណ៍នៅក្នុង និង តំបន់ជុំវិញរាជធានីភ្នំពេញ គឺជាការចាំបាច់ និង បន្ទាន់ដើម្បីការផ្គត់ផ្គង់តម្រូវការទេសចរផង និង ស្របយកផលទេសចរណ៍សម្រាប់ប្រជាជនផង។
រាជធានីភ្នំពេញ និង តំបន់ជុំវិញ នៅមានសក្តានុពលច្រើនសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍ ដើម្បីពន្យារការស្នាក់នៅរបស់ភ្ញៀវបានយូរ ដូចជា ការទស្សនាកម្សាន្តតាមនាវា តាមដងទន្លេមេគង្គ (ទន្លេសាប) ការទស្សនាសហគមន៍ ប្រជាជននៅតាមដងទន្លេ ភូមិសិប្បកម្មតម្បាញ ចម្លាក់ប្រាក់ តំបន់កសិទេសចរណ៍ និង តំបន់បេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ ការកម្សាន្តនៅពេលរាត្រីតាមដងទន្លេចតុមុខ ផ្សាររាត្រី ការរៀបចំតំបន់ទេសចរណ៍ពេលរាត្រីប្រកបដោយសុវត្ថិភាព និង ការទស្សនាមណ្ឌលពាណិជ្ជកម្ម និង ផ្សារលក់ដូរជាដើម។
រាជធានីភ្នំពេញបច្ចុប្បន្នត្រូវបានពង្រីកវិសាលភាពយ៉ាងធំធេង ដែលសក្តិសមជារាជធានីសម័យតេជោ ដោយរួមមាន ទីក្រុងរណបលំដាប់ពិភពលោកជាច្រើន កំពុងត្រូវបានស្ថាបនាឡើង តភ្ជាប់ដោយប្រព័ន្ធសមស្រប។ ទីក្រុងរណបទាំងនេះ ក្លាយជាលំនៅឋានផង និង ជាផលិតផលទេសចរណ៍ សម្រាប់រាជធានីផង។ ក្រៅពីនេះ តំបន់ជាយរាជធានីភ្នំពេញ ដូចជា តំបន់កប់ស្រូវ និង តាមដងទន្លេ មានសក្តានុពលទាក់ទាញបែបអេកូទេសចរណ៍ អាចរៀបចំជាតំបន់សម្រាកលំហែកម្សាន្ត សម្រាប់ទាំង ភ្ញៀវ និង អ្នករស់នៅក្នុងរាជធានី ដែលកាន់តែច្រើនឡើងៗ។ ម្យ៉ាងទៀត ផលិតផលផ្នែកសេវាកម្សាន្តទេសចរណ៍ ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ពង្រឹង និង ពង្រីកឲ្យបានកាន់តែប្រសើរ និង សមស្រប ដើម្បីលើកកម្ពស់ រាជធានីភ្នំពេញឲ្យក្លាយជារាជធានីមានសកម្មភាពរស់រវើក ស្របតាមស្តង់ដាទីក្រុងស្អាត សំដៅទាក់ទាញ ទេសចរណ៍ផង និង បង្កើនការងារទេសចរណ៍ផង។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ភ្នំពេញត្រូវអភិវឌ្ឍស្របតាមប្លង់មេនៃការអភិវឌ្ឍទីក្រុងយ៉ាងពិតប្រាកដ ដោយប្រែក្លាយទៅជា «គុជ» មួយនៅអាស៊ី ទាំងភាពស្អាត ទាំងភាពបៃតង និង ទាំងសណ្តាប់ធ្នាប់ របៀបរៀបរយ។ ភ្នំពេញត្រៀមលក្ខណសម្បត្តិគ្រប់យ៉ាង ដើម្បីធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះនៃកិច្ចប្រជុំវេទិកា និង សន្និសីទកម្រិតអន្តរជាតិជាច្រើន ហើយនិងត្រៀមទទួលភ្ញៀវទេសចរអន្តរជាតិប្រមាណបីលាននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំៗ ចាប់ពី២០១៣ ដោយមិនទាន់គិតភ្ញៀវទេសចរក្នុងស្រុកជាច្រើនលាននាក់ ចូលមករាជធានីជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ ភ្នំពេញទាមទារនូវប្រព័ន្ធហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរូបវន្ត និង សម្បទាទេសចរណ៍ជាច្រើនទៀត ដើម្បីស្រូបយកកំណើននេះ ជាពិសេស ផ្លូវ ព្រលានយន្តហោះ ការផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត និង ថាមពលអគ្គិសនី។ រាជធានីភ្នំពេញចាំបាច់ត្រូវមានព្រលានយន្តហោះខ្នាតធំ កម្រិតអន្តរជាតិ ដើម្បីធ្វើជាស្នូលក្នុងការតភ្ជាប់ពិភពលោក។ ព្រលានយន្តហោះខ្នាតធំ ដែលមានសមត្ថភាពផ្ទុកប្រមាណ១០លាននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំ នឹងដើរតួនាទីជាគន្លឹះក្នុងការរំដោះកម្ពុជាចេញពីភាពជា «គោលដៅទេសចរណ៍រណប» ដូចដែលធ្លាប់បាន និង កំពុងជួបប្រទះកន្លងមក និង ពេលបច្ចុប្បន្ន ទៅជាគោលដៅទេសចរណ៍ទី១ សម្រាប់ពិភពលោក។ ដូច្នេះ ការរៀបចំផែនការ សិក្សាអំពីព្រលានយន្តហោះនេះ គួរត្រូវបានចាប់ផ្តើមពីពេលនេះឱ្យហើយទៅ បើខកខាននោះ កម្ពុជានឹងបាត់បង់ឱកាសបន្តទៀត។
(រូបថតៈរាជធានីភ្នំពេញ)
២.៣-ការអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍តំបន់ឆ្នេរ
តំបន់ឆ្នេរដែលស្ថិតក្នុងច្រករបៀងទេសចរណ៍ភាគខាងត្បូង ជាតារារះនាទិសនិរតីរួមបញ្ចូល ខេត្ត៤ គឺ ខេត្តកែប ខេត្តកំពត ខេត្តព្រះសីហនុ និង ខេត្តកោះកុង ដែលបាន និង កំពុងក្លាយជាប៉ូល ដ៏សំខាន់សម្រាប់ស្រូបទាញទេសចរជាតិ និង អន្តរជាតិ។ ឆ្នេរសមុទ្រកម្ពុជា ត្រូវបានក្លាយជាសមាជិកនៃក្លឹប ឆ្នេរសមុទ្រដ៏ស្អាតបំផុតលើសកលលោក ហើយកិត្តិនាមនេះ កំពុងលើកតម្កើងកិត្យានុភាពឆ្នេរកម្ពុជាលើឆាកអន្តរជាតិ។ តំបន់ឆ្នេរកម្ពុជា មានធនធានចម្រុះ សម្បូរ និង ច្រើនប្រភេទសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍ ហើយធនធានទាំងនេះនៅថ្មី និង មានភាពទាក់ទាញយ៉ាងខ្លាំង។ តំបន់ឆ្នេរស្ថិតក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនៃច្រករបៀងសេដ្ឋកិច្ចភាគខាងត្បូង ដែលភ្ជាប់ប្រទេសវៀតណាម និង ប្រទេសថៃ ដោយគមនាគមន៍ផ្លូវគោក (ផ្លូវលេខ៣៣ ផ្លូវលេខ៣ និង ផ្លូវលេខ៤៨) និង ផ្លូវទឹកយ៉ាងល្អប្រសើរក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន ហើយអនាគតនឹងមានការតភ្ជាប់តាមផ្លូវអាកាសជាលក្ខណៈអន្តរជាតិ។ តំបន់នេះស្ថិតនៅមិនឆ្ងាយពីប៉ូលអង្គរដ៏ខ្លាំង ដែលមានទេសចរប្រមាណជាង២លាននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំ និង នៅជិតរាជធានីភ្នំពេញ ដែលមានទាំងទេសចរ ទាំងប្រជាជន ដែលរស់នៅប្រមាណជិតបីលាននាក់ រួមទាំងធុរជន និង បុគ្គលិកបម្រើតាមស្ថាប័នអង្គការអន្តរជាតិនានា។ តំបន់ឆ្នេរក៏ភ្ជាប់ជាមួយរាជធានីភ្នំពេញដោយបណ្តាញផ្លូវដែក ដែលនឹងក្លាយជាមធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនទេសចរដ៏សំខាន់មួយក្នុងថ្ងៃអនាគត។ រាជរដ្ឋាភិបាល ប្តេជ្ញាចិត្តបន្តជំរុញការអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍តំបន់ឆ្នេរប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវ ដើម្បីបង្កើត និង អភិវឌ្ឍ ផលិតផលទេសចរណ៍ ផ្តល់ជម្រើសថ្មីៗជូនទេសចរ និង គាំទ្រការតភ្ជាប់ តំបន់ឆ្នេរជាមួយទេសចរណ៍ វប្បធម៌អង្គរ និង តំបន់នានាដើម្បីផ្តល់ផលប្រយោជន៍ទេសចរណ៍ប្រកបដោយសមធម៌នៅតំបន់ឆ្នេរផង និង ទូទាំងប្រទេសផង។ តំបន់ឆ្នេរ ជាពិសេស ខេត្តព្រះសីហនុ គឺជាក្បាលនាគ រីឯខ្លួន និង កន្ទុយ គឺរាជធានី ភ្នំពេញ និង ភូមិភាគឦសាន។
ការតភ្ជាប់ជាមួយប្រទេសវៀតណាមភាគខាងត្បូង គឺជាយុទ្ធសាស្ត្រគន្លឹះសំខាន់មួយទៀត ក្នុងការជំរុញគាំទ្រការលេចត្រដែតឡើងនៃតំបន់ឆ្នេរកម្ពុជា ជាពិសេស ការភ្ជាប់ខេត្តកែប ខេត្តកំពត (មានភ្នំបូកគោ ដែលបានក្លាយជាគោលដៅទេសចរណ៍ដ៏ល្បីល្បាញ) ជាមួយដែនដីសណ្ដទន្លេមេគង្គ និង ប្រជុំកោះនានា ជាគោលដៅអាទិភាព។ ប្រទេសវៀតណាមបានកំណត់យុទ្ធសាស្ត្រ ដោយចាប់យកប្រជុំកោះភាគខាងត្បូងជាប៉ូលទេសចរណ៍ ដែលមានកម្លាំងស្រូបរហូតដល់ប្រមាណពីរលាននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំៗ ចាប់ពីឆ្នាំ២០១៣។ តំបន់នេះ ត្រូវបានបើកទូលាយក្នុងការមកទស្សនាដោយអនុវត្តគោលនយោបាយ «គ្មានទិដ្ឋាការ» និង បង្កើតតំបន់កម្សាន្តលំដាប់អន្តរជាតិធំៗ។ ពីតំបន់នេះ មកឆ្នេរខេត្តកំពត មានរយៈពេលតែប្រមាណ៤៥នាទីប៉ុណ្ណោះ តាមនាវាទេសចរណ៍លឿន ហើយទំនាញនៃប៉ូលទាំងពីរ «បូកគោ» និង «តំបន់កោះ» និង ផ្ទុះចេញជាចរន្តទេសចរណ៍តភ្ជាប់យ៉ាងខ្លាំងនៅពេលខាងមុខ។ បន្ថែមពីនេះ ដែនដីសណ្ដទន្លេមេគង្គ រួមទាំងទីក្រុងហូជីមិញដែលមានប្រជាជនសរុបជាង៣០លាននាក់ និង ភ្ញៀវមកពីប្រភពនានា ទស្សនាភាគខាងត្បូងប្រទេសវៀតណាម គឺជាប្រភពទីផ្សារទេសចរណ៍ដ៏ធំក្នុងតំបន់ សម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ភាគនិរតីកម្ពុជា និង កម្ពុជាទាំងមូល។
កត្តាគន្លឹះនៃការអភិវឌ្ឍតំបន់ឆ្នេរនេះ គឺហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ក្នុងនោះ ផ្លូវជាតិលេខ៣ លេខ៤ និង ផ្លូវដែក តភ្ជាប់ជាមួយរាជធានីភ្នំពេញបាន និង កំពុងធ្វើឲ្យប្រសើរឡើង។ ការផ្គត់ផ្គង់ថាមពល និង ទឹកស្អាត នឹងមិនចោទជាបញ្ហាឡើយ ដោយសារដំណោះស្រាយដ៏ល្អនៃវារីអគ្គិសនី «ភ្នំកំចាយ» និង ប្រភពថាមពលផ្សេងៗទៀត ដែលត្រូវបង្កើត និង ផ្គត់ផ្គង់។ កំពង់ផែ និង ព្រលានយន្តហោះខេត្តព្រះសីហនុ មានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ កម្រិតអន្តរជាតិនៅថ្ងៃអនាគត។ កត្តាចាំបាច់ដើម្បីបង្កើនល្បឿនអភិវឌ្ឍតំបន់នេះបន្ថែម គឺការអភិវឌ្ឍផលិតផលទេសចរណ៍ អេកូទេសចរណ៍ និង ទេសចរណ៍បែបកម្សាន្ត ផ្សារភ្ជាប់សក្តានុពលវប្បធម៌ធម្មជាតិ និង ប្រវត្តិសាស្ត្រនៃតំបន់នេះ ជាពិសេស ភ្នំបូកគោនឹងក្លាយជារមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ធម្មជាតិ ទេសចរណ៍កម្សាន្តកម្រិតពិភពលោក។
ខេត្តព្រះសីហនុ គឺជាស្នូលនៃតំបន់ឆ្នេរជាច្រកអន្តរជាតិ ជាមជ្ឈមណ្ឌលឧស្សាហកម្ម និង ជាគោលដៅទេសចរណ៍លំដាប់អន្តរជាតិ កំពុងរះឡើងតាមរយៈនៃភាពស្អាតជាលក្ខណៈធម្មជាតិ និង ការរៀបចំ ព្រមទាំងប្រព័ន្ធហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធកាន់តែប្រសើរឡើង ជាពិសេស ផ្លូវគមនាគមន៍ ព្រលានយន្តហោះ និង កំពង់ផែអន្តរជាតិ ដែលជាមូលដ្ឋានគ្រឹះក្នុងការតភ្ជាប់ខេត្តព្រះសីហនុ និង តំបន់ឆ្នេរទាំងមូល ជាមួយតំបន់នានាក្នុង និង ក្រៅប្រទេស។
ខេត្តកោះកុង គឺជាគោលដៅអេកូទេសចរណ៍ខ្នាតពិភពលោក ដោយសារសក្តានុពលនៃទីតាំងភូមិសាស្ត្រ ធនធានសមុទ្រ ព្រៃឈើ ព្រៃកោងកាង រួមនឹងការតភ្ជាប់ទៅនឹងអ័ក្សអេកូឡូស៊ីដ៏ធំនៅលើសកលលោក គឺតំបន់ព្រៃត្រពិច ភ្នំក្រវាញដែលមានវិសាលភាពដ៏ធំធេង និង សម្បូរទៅដោយពពួកសត្វកម្រ និងជាតំបន់ចុងក្រោយនៅតំបន់អាស៊ី ហើយបច្ចុប្បន្នតំបន់នេះ ត្រូវបានកត់បញ្ចូលទៅក្នុងតំបន់អេកូទេសចរណ៍ល្បីៗទាំង១០នៅក្នុងសកលលោក។ សក្តានុពលអេកូទេសចរណ៍ តំបន់ភ្នំ ទេសភាព តាមដងស្ទឹង ការទស្សនាសត្វព្រៃ លាយឡំប្រវត្តិសាស្ត្រ ប្រពៃណី ជីវិតរស់នៅរបស់ប្រជាជន និង ធនធាន ធម្មជាតិ សម្រស់ស្ទឹងធម្មជាតិ ឆ្នេរសមុទ្រ និង កោះនានា បាន និង កំពុងលើកកម្ពស់កិត្តិនាមខេត្តកោះកុង ជាខេត្តអេកូទេសចរណ៍តំបន់ឆ្នេរភាគនិរតីនៃកម្ពុជា។ ម្យ៉ាងទៀត ខេត្តកោះកុង គឺជាស្ពានតភ្ជាប់តំបន់ឆ្នេរ និង កម្ពុជាទាំងមូល ជាមួយភាគអាគ្នេយ៍ប្រទេសថៃ ដែលប្រមូលផ្ដុំដោយប្រជាជនច្រើន និង មានទេសចរអន្តរជាតិប្រមាណជា៤លាននាក់ទស្សនាក្នុងតំបន់នេះ ហើយក៏តភ្ជាប់ជាមួយទីក្រុងបាងកក ដែលជាច្រកចេញចូលនៃទេសចរអន្តរជាតិប្រមាណជាង១០លាននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំៗ ជាពិសេស ព្រលានយន្តហោះអន្តរជាតិដែលជាស្នូលភ្ជាប់ជាមួយពិភពលោក។
ភាពចាំបាច់នៃខេត្តកោះកុង គឺការស្តារ និង ការអភិវឌ្ឍព្រលានយន្តហោះដែលមានស្រាប់ឡើងវិញ និង ការអភិវឌ្ឍបន្ថែម ឆ្នេរសម្រាកលម្អែកម្សាន្ត និង ការទាក់ទាញការទស្សនាតាមនាវា តាមប្រជុំកោះ និង នៅតាមសហគមន៍អេកូទេសចរណ៍នានា ជាពិសេស តំបន់ព្រៃកោងកាង។ ព្រលានយន្តហោះខេត្តកោះកុង នឹងក្លាយជាស្ពានតភ្ជាប់ខេត្តសៀមរាប រាជធានីភ្នំពេញ និង តំបន់ផ្សេៗទៀត ឬ អាចតភ្ជាប់ជាលក្ខណៈអន្តរជាតិផងដែរនាពេលអនាគត។
ខេត្តកំពត ជាមជ្ឈមណ្ឌលកសិកម្ម និង កែច្នៃផលិតផលកសិកម្មដែលមានបច្ចេកវិទ្យាខ្ពស់ ជាមណ្ឌលពាណិជ្ជកម្ម និង សេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់ និង អន្តរជាតិ និង ជាគោលដៅទេសចរណ៍វប្បធម៌ ប្រវត្តិសាស្ត្រ និង ធម្មជាតិល្អឯក ដោយសក្តានុពលនៃទីតាំងភូមិសាស្ត្រ ធនធានសមុទ្រ បេតិកភណ្ឌ វប្បធម៌ រមណីយដ្ឋានភ្នំបូកគោ ផ្ទៃដីកសិកម្ម និង លក្ខណៈពិសេសនៃផលដំណាំកសិកម្ម មានទុរេន ម្រេច ស្រែអំបិល និង ផលនេសាទសមុទ្រ។
ខេត្តកែប ជាគោលដៅទេសចរណ៍ សម្រាកលម្អែសម្រាប់សុខភាព និង ជាមជ្ឈមណ្ឌល ទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរដែលស្រឡាញ់ធម្មជាតិ។ លក្ខណៈពិសេសទាំងនេះ បានធ្វើឲ្យខេត្តទាំងបួននេះ ត្រូវបានធ្វើសមាហរណកម្មទៅជាតំបន់ឆ្នេរសមុទ្រកម្ពុជា ដោយអ័ក្សនៃតំបន់ឆ្នេរតភ្ជាប់ពីខេត្តកោះកុង មកខេត្តព្រះសីហនុ ខេត្តកំពត និង ខេត្តកែប ជាមួយផ្លូវអាស៊ានហាយវេលេខ១២៣ និង ភ្ជាប់មករាជធានី ភ្នំពេញតាមរយៈអ័ក្សភ្នំពេញ ព្រះសីហនុជាមួយផ្លូវហាយវេលេខ១១។ ជាមួយគ្នានេះដែរ យើងក៏សង្កេតឃើញនូវការរីកចម្រើនលូតលាស់យ៉ាងឆាប់រហ័ស ខាងផ្នែកនគរូបនីយកម្ម និង សំណង់ ដូចជា សណ្ឋាគារ ផ្ទះសំណាក់ ភោជនីយដ្ឋាន មណ្ឌលកម្សាន្ត រមណីយដ្ឋានជាដើម ដែលបាន រួមចំណែកដល់ការលើកកម្ពស់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ នៅតាមតំបន់ឆ្នេរ និង បានគាំទ្រដល់ការរីកលូតលាស់នៃអន្តរវិស័យដទៃទៀត។ ជារួមការ វិនិយោគឯកជនទាំងអស់នេះ កំពុងមានសន្ទុះរីកចម្រើនយ៉ាងខ្លាំង នៅខេត្ត តំបន់ឆ្នេរនេះ។ ការវិនិយោគត្រូវបានអនុម័តចំនួន១១៧គម្រោង ស្មើនឹង១០៧០១លានដុល្លារ ស្មើនឹង ៤១,៦%នៃគម្រោងវិនិយោគសរុបទូទាំងប្រទេស។
ជាយុទ្ធសាស្ត្រ កំពង់ផែទេសចរណ៍ខ្នាតអន្តរជាតិមួយចាំបាច់ត្រូវកសាងឡើងនៅខេត្តកំពត ដើម្បីជាច្រកចូលបន្ថែមក្នុងតំបន់ ជាពិសេស ភ្ជាប់តំបន់កោះនានា និង ភាគខាងត្បូងវៀតណាម ជាមួយ «បូកគោ» នៅពេលដែលតំបន់ទាំងនេះភ្ជាប់គ្នា។ ក្រៅពីនេះ ត្រូវលើកទឹកចិត្តជំរុញការវិនិយោគ ទេសចរណ៍កម្សាន្តតាមនាវាតាមប្រជុំកោះ និង តាមបណ្តោយឆ្នេរ ដោយរួមមានការកសាង រមណីយដ្ឋាន ទេសចរណ៍ សកម្មភាពកីឡាទេសចរណ៍ (ពិសេសកីឡាកូនហ្គោល) និង ប្រភេទទេសចរណ៍កម្សាន្ត សមស្របផ្សេងៗទៀត។ តំបន់នេះក៏មានសក្តានុពលទាក់ទាញប្រភេទទេសចរណ៍សុខភាព ជាលក្ខណៈ សម្រាកលម្អែកម្សាន្ត ស្ប៉ាសុខភាព ឬ ការរៀបចំមណ្ឌលទេសចរណ៍សម្រាប់ភ្ញៀវវ័យចំណាស់ស្នាក់នៅរយៈពេលមធ្យម និង វែង ដោយភ្ជាប់ជាមួយប្រព័ន្ធថែរក្សាសុខភាព និង ប្រភេទទេសចរណ៍ «ផ្ទះទី២»។ ទីផ្សារបែបនេះ កំពុងមាននិន្នាការកើនឡើងនៅអាស៊ី ដោយសារកត្តាអាកាសធាតុ និង លក្ខណៈធម្មជាតិ ផ្សេងទៀតល្អប្រសើរ សន្តិសុខ សុវត្ថិភាពល្អ និង ការចំណាយមានកម្រិតសមរម្យ។
ទោះបីបច្ចុប្បន្ន ចំនួនទេសចរអន្តរជាតិទៅកាន់តំបន់ឆ្នេរមានប្រមាណជា១០%នៃភ្ញៀវសរុប មកកម្ពុជាក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែនិន្នាការទេសចរណ៍បានបង្ហាញការស្ទុះឡើងឆាប់រហ័ស ស្របតាមការ រីកចម្រើន នៃប្រព័ន្ធហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។ តាមពិតទៅ នៅក្នុងពិភពលោក តម្រូវការអេកូទេសចរណ៍មានសមាមាត្រ ប្រហាក់ប្រហែលនឹងតម្រូវការផ្នែកទេសចរណ៍វប្បធម៌ ជាពិសេស ក្នុងសភាពការណ៍បច្ចុប្បន្ន ដែលមាន ចរន្តទប់ទល់ការកើនកំដៅជាសកល។ ចំពោះកម្ពុជា និន្នាការនេះ នឹងមើលឃើញកាន់តែច្បាស់នៅពេលខាងមុខ។ តំបន់ឆ្នេរទទួល តម្រូវការទេសចរណ៍ក្នុងស្រុកច្រើនជាងភ្ញៀវអន្តរជាតិ ដោយហេតុថាតម្រូវការ សម្រាកលម្អែកម្សាន្តនៃភ្ញៀវក្នុងស្រុកច្រើន ជាពិសេស ពេលបុណ្យ ឬ ថ្ងៃឈប់សម្រាក ហើយការផ្សព្វផ្សាយ និង ការតភ្ជាប់ជាលក្ខណៈអន្តរជាតិ នៅមានកម្រិតនៅឡើយសម្រាប់ភ្ញៀវបរទេស។ ថ្ងៃអនាគត និន្នាការនេះនឹងប្រែប្រួលនៅពេលដែលព្រលានយន្តហោះខេត្តព្រះសីហនុ ខេត្តកោះកុង និង រមណីយដ្ឋាន ភ្នំបូកគោ បើកដំណើរការពេញលេញ ហើយឆ្នេរសមុទ្រកម្ពុជាដែលជាសមាជិកក្លឹបឆ្នេរដ៏ស្អាតបំផុត ក្នុងពិភពលោកត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយយ៉ាងទូលំទូលាយ។
(រូបថតៈ ខេត្តព្រះសីហនុ កំពត កែប និងកោះកុង)
យ៉ាងណាក៏ដោយតំបន់ឆ្នេររបស់កម្ពុជា ត្រូវអភិវឌ្ឍដោយប្រុងប្រយ័ត្ន ត្រូវមានផែនការច្បាស់លាស់ និង យន្តការអនុវត្តត្រឹមត្រូវ ជៀសវាងការប៉ះពាល់អវិជ្ជមាននានាកើតឡើង ដូចប្រទេស មួយចំនួនដែលបាន និង កំពុងជួបប្រទះ។ សន្តិសុខ សុវត្ថិភាព និង ផាសុខភាពត្រូវពង្រឹង និង លើកកម្ពស់ជាប្រចាំដើម្បីធ្វើឲ្យតំបន់ឆ្នេរ ក្លាយជាប៉ូលទេសចរណ៍លំដាប់អន្តរជាតិ ហើយសក្តិសមជាសមាជិកនៃក្លឹប ឆ្នេរស្អាតបំផុតក្នុងលោក និង ជាតារាកំពុងរះនាទិសនិរតីពិតប្រាកដ។
២.៤-ភូមិភាគឦសាន
ភូមិភាគឦសានភ្ជាប់គ្នាដោយខេត្ត៤ គឺ ខេត្តក្រចេះ ស្ទឹងត្រែង រតនគិរី និង ខេត្តមណ្ឌលគិរី។ តំបន់នេះមានសក្តានុពលទាក់ទាញផ្នែកអេកូទេសចរណ៍ ដោយផ្អែកលើមូលដ្ឋាន «សម្បត្តិវប្បធម៌ និង ធនធានធម្មជាតិ» ជាពិសេស វប្បធម៌ ប្រពៃណីរស់នៅរបស់បងប្អូនជនជាតិដើមភាគតិច និង ភាពទោលនៃសត្វផ្សោតមេគង្គដ៏កម្រមានក្នុងលោក។ ក្រៅពីនេះ ភូមិភាគឦសានជាតំបន់សម្បូរជីវៈចម្រុះ តំបន់ការពារ ឧទ្យានជាតិ ដូចជា ឧទ្យានជាតិវីរជ័យ តំបន់រ៉ាមសារទេសភាព និង អាកាសធាតុល្អពិសេស នៅខេត្តមណ្ឌលគិរី និង ភាពសម្បូរបែបនៃសត្វព្រៃ ដែលជាប្រភពទាក់ទាញទេសចរណ៍យ៉ាងសំខាន់ដូចដែលបាន និង កំពុងអភិវឌ្ឍនៅទ្វីបអាហ្វ្រិក។ ឦសានត្រូវបានលើកកម្ពស់តាមរយៈនៃការអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍ ក្រោមគោលនយោបាយរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលដើម្បី «កំណើនប្រសិទ្ធភាពការងារ និង សមធម៌» ជាពិសេស ការឆ្ពោះទៅកាន់ ទេសចរណ៍សហគមន៍ (ដើម្បីគោលដៅនៃការជួយប្រជាជនសហគមន៍ផង និង ការថែរក្សា ការពារសម្បត្តិវប្បធម៌ និង ធនធានធម្មជាតិផង)។
រាជរដ្ឋាភិបាលយល់ច្បាស់ណាស់ អំពីសារៈសំខាន់នៃទេសចរណ៍សហគមន៍ ដើម្បីការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ ដោយមកដល់ពេលនេះឦសានមានសហគមន៍ទេសចរណ៍គំរូចំនួន៦ ត្រូវបានបង្កើត និង ដំណើរការ ដែលគ្រប់គ្រងដោយសហគមន៍ផ្ទាល់ និង ដោយមានការជួយជ្រោមជ្រែងពី ក្រសួងទេសចរណ៍។ ក្រៅពីនេះនៅមានសហគមន៍ជាច្រើន ជាលក្ខណៈសហគមន៍ព្រៃឈើ សហ គមន៍នេសាទ ក៏បាន និង កំពុងបញ្ចូលសកម្មភាពទេសចរណ៍ដើម្បីចំណូលបន្ថែម។ ការអនុវត្តប្រកបដោយជោគជ័យ ក្នុងសហគមន៍ទេសចរណ៍ទាំងអស់នេះ បានប្រែក្លាយភូមិភាគឦសានពីតំបន់ឆ្ងាយដាច់ស្រយាល ទៅជាតំបន់មានការអភិវឌ្ឍ និង ប្រែក្លាយធនធាននៅទីនោះ ទៅជាផលិតផលទេសចរណ៍។ ប្រជាជនសហគមន៍ដែលមានទម្លាប់កាប់ព្រៃ ឬ បរបាញ់សត្វ បានប្រែក្លាយទៅជាមគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរណ៍ ឬ ជាអ្នកឧទ្ទេស នាំភ្ញៀវទស្សនាព្រៃ ឬ សត្វជំនួសវិញហើយទទួលផលច្រើនជាងទម្លាប់ចាស់។ ករណីនេះ បានឆ្លុះបញ្ចាំងយ៉ាងច្បាស់អំពីនិន្នាការផែនការយកទេសចរណ៍ ជាឧបករណ៍ក្នុងការរួមចំណែកកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ និង ជំរុញលើកទឹកចិត្តការចូលរួមរបស់ប្រជាជនក្នុងការថែរក្សាការពារធនធានធម្មជាតិ។
ឦសាន ជាប៉ូលអាទិភាពនៃការអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍សហគមន៍ ដោយបានផ្តល់មេរៀនល្អៗជាច្រើន ដល់តំបន់ផ្សេងៗទូទាំងប្រទេស។ ជាងនេះទៀត ឦសានស្ថិតក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ «ត្រីកោណអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា ឡាវ វៀតណាម» ដែលជាតំបន់អាទិភាពមួយ ក្នុងគម្រោងអភិវឌ្ឍរបស់រដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសទាំងបី។ តំបន់នេះ ត្រូវបានលើកទឹកចិត្ត ជំរុញការទស្សនារបស់ប្រជាជនទៅវិញទៅមក ដោយសម្រាលយ៉ាងច្រើន ដូចជា ការអនុញ្ញាតឲ្យប្រើប្រាស់ត្រឹមបណ្ណព្រំដែនក្នុងការឆ្លងកាត់ និង ទស្សនាក្នុងតំបន់។ ក្រៅពីនេះ គម្រោងវិនិយោគសាធារណៈជាច្រើនរួមមាន គម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធត្រូវបានដាក់ចេញ និង អនុវត្តក្នុងតំបន់ត្រីកោណនេះ ដែលរុញឲ្យឦសានកម្ពុជាកាន់តែត្រូវបានអភិវឌ្ឍ។ ថ្វីបើចំនួនភ្ញៀវទៅទស្សនាឦសាននៅមានកម្រិត តែអត្រាកំណើនខ្ពស់រហូតដល់ប្រមាណជាង ៣០% ក្នុងឆ្នាំ២០១១។ តម្រូវការក្នុងស្រុកកើនឡើងខ្លាំង ជាពិសេស ក្រោយការស្ថាបនាផ្លូវជាតិលេខ៧ និង ផ្លូវទៅកាន់ខេត្តមណ្ឌលគិរី ស្ពានឆ្លងទន្លេសេកុង (ខេត្តស្ទឹងត្រែង) ផ្លូវតភ្ជាប់ស្ទឹងត្រែង រតនគិរី និង មណ្ឌលគិរី។ កំណើននេះ ពេលខ្លះបង្កការលំបាក និង ចោទជាបញ្ហាស្តីពីការខ្វះសេវាកម្មស្នាក់នៅក្នុងខេត្ត ភូមិភាគឦសាន។
កត្តាអាទិភាពនៃការអភិវឌ្ឍផលិតផលទេសចរណ៍នៅភូមិភាគនេះ គឺការបន្តសកម្មឡើងនៃទេសចរណ៍សហគមន៍ អេកូទេសចរណ៍ ការរីករាយកម្សាន្តប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវជាមួយធម្មជាតិ និង ការប្រើប្រាស់ប្រកបដោយមនសិការនូវសម្បត្តិវប្បធម៌ និង ធនធានធម្មជាតិ ដើម្បីការអភិវឌ្ឍ ទេសចរណ៍។ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធខ្នាតតូច តភ្ជាប់គោលដៅទាក់ទាញទេសចរណ៍ ត្រូវបន្តពង្រឹង និង ពង្រីក ដើម្បីតភ្ជាប់ទីជនបទទាំងនេះ ឲ្យទៅជាគោលដៅទេសចរណ៍។ សម្បទាទេសចរណ៍នានា ក្នុងនោះ សេវាកម្មស្នាក់នៅ ដូចជាសណ្ឋាគារ ផ្ទះសំណាក់ ផ្ទះស្នាក់របស់ប្រជាជន ត្រូវរៀបចំ និង បង្កលក្ខណៈ ជូនប្រជាជន ជាពិសេស អ្នករស់នៅក្នុងស្រុកដែលទទួលផលពីការរីកចម្រើននេះ។ ការវិនិយោគទ្រង់ទ្រាយធំត្រូវស្វាគមន៍ ប៉ុន្តែ បើកម្រិតវិនិយោគមធ្យម ឬ តូចគួរត្រូវបានពិចារណា ទុកជូនប្រជាជនសហគមន៍មូលដ្ឋានគ្រប់គ្រង និង ប្រតិបត្តិវិញ។
ភូមិភាគឦសានមានប្រព័ន្ធផ្លូវតភ្ជាប់ល្អប្រសើរ ក្នុងនោះ ផ្លូវលេខ៧ លេខ៨ និង លេខ៧៦ និង មានតម្រូវការវិនិយោគផ្នែកហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធបន្ថែម ដើម្បីឲ្យតំបន់នេះ មានសមត្ថភាពពេញលេញ ក្នុងការទាក់ទាញទេសចរ ទាំងជាតិ និង អន្តរជាតិ ជាពិសេស ការប្រែក្លាយជាប៉ូល (មេដែកថ្មីមួយទៀត) មិន គ្រាន់តែកម្ពុជាប៉ុណ្ណោះទេ គឺតំបន់ត្រីកោណទាំងមូល។ ព្រលានយន្តហោះខ្នាតអន្តរជាតិកម្រិតមធ្យមមួយ ចាំបាច់ត្រូវស្ថាបនាឡើងនៅភូមិភាគឦសាន ជា ពិសេស ក្នុងខេត្តរតនគិរី ដើម្បីបម្រើទាំងការដឹកជញ្ជូន ទេសចរ និង ទាំងការដឹកទំនិញកសិកម្ម និង ផលិតផលរ៉ែ។ ព្រលានយន្តហោះនេះនឹងដើរតួនាទីជាស្នូលនៃតំបន់ត្រីកោណ ព្រោះថា ខេត្តតំបន់នោះជាច្រើន ទាំងកម្ពុជា ឡាវ និង វៀតណាម ពុំទាន់មានព្រលានយន្តហោះ ជាលក្ខណៈអន្តរជាតិនៅឡើយ។
(រូបថតៈ ភូមិភាគឦសាន ខេត្តក្រចេះ ស្ទឹងត្រែង មណ្ឌលគីរី រតនគីរី)
វាលយន្តហោះ (លក្ខណៈក្នុងស្រុក) គួរត្រូវពិចារណាសិក្សាក្នុងការស្តារឡើងវិញនៅលើទីតាំងដែលមានស្រាប់ ឬ ទីតាំងថ្មីនៅខេត្តក្រចេះ ខេត្តស្ទឹងត្រែង ឬ ខេត្តមណ្ឌលគិរី ក្នុងនោះ ខេត្តក្រចេះមានអាទិភាពជាង ដោយសារភាពទាក់ទាញនៃសត្វផ្សោត និង ការឃ្លាតឆ្ងាយពីខេត្តរតនគិរី ធៀបនឹង ខេត្តពីរទៀត។ វាលយន្តហោះនេះ នឹងប្រើជាលក្ខណៈក្នុងស្រុកតភ្ជាប់ជាមួយរាជធានីភ្នំពេញ ខេត្តសៀមរាប ខេត្តព្រះសីហនុ ខេត្តកោះកុង ខេត្តបាត់ដំបង ឬ វាលយន្តហោះខេត្តព្រះវិហារក្នុងថ្ងៃអនាគត។
២.៥-តំបន់ជុំវិញបឹងទន្លេសាប
បឹងទន្លេសាប មិនគ្រាន់តែជាជម្រកត្រីដ៏សម្បូរបែបប៉ុណ្ណោះទេ តែថែមទាំងជាតំបន់ដែលផ្តល់នូវផលិតផលទេសចរណ៍ច្រើនយ៉ាងទាំង «វប្បធម៌ និង ធម្មជាតិ» ជាពិសេស ការតភ្ជាប់ជាមួយតំបន់ទេសចរណ៍អង្គរ និង ភាពសម្បូរនៃជីវៈចម្រុះ នៅក្នុងជីវមណ្ឌលនៃបឹងទន្លេសាប។ ទេសចរណ៍ និង ជីវៈចម្រុះផ្សារភ្ជាប់គ្នា និង គាំទ្រគ្នាទៅវិញទៅមក មានន័យថា ការអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍ គឺរួមចំណែកដល់ការលើកកម្ពស់ការយល់ដឹង ការស្រឡាញ់ និង ការការពារថែរក្សជីវៈចម្រុះ និង ប្រភពធនធានធម្មជាតិ និង វប្បធម៌។
តំបន់បឹងទន្លេសាប ភ្ជាប់ដោយខេត្តនៅជុំវិញ ដែលមានសក្តានុពលទេសចរណ៍។ ក្រៅពីតំបន់អង្គរដ៏ល្បីល្បាញ តំបន់នេះ គឺជាតំបន់អេកូទេសចរណ៍ដ៏ធំបំផុត និងជា តំបន់ដែលមានលទ្ធភាពក្នុងការអភិវឌ្ឍយ៉ាងឆាប់រហ័ស ឲ្យទៅជាគោលដៅទេសចរណ៍លំដាប់អន្តរជាតិ។ លទ្ធភាពចម្បង៥ ដែលតំបន់នេះមាននោះគឺ (១) ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធតភ្ជាប់ល្អប្រសើរទាំងផ្លូវទឹក ផ្លូវគោក និង ផ្លូវអាកាស ជាពិសេស ផ្លូវជាតិលេខ៥ និង លេខ៦ ភ្ជាប់រាជធានីភ្នំពេញទៅព្រំដែនប្រទេសថៃ។ (២) ការធ្វើនាវាចរណ៍និង ការទស្សនាកម្សាន្តតាមផ្លូវទឹក ទស្សនាតាមភូមិអ្នកនេសាទ ភូមិបណ្តែតទឹក ព្រៃលិចទឹក តំបន់ជម្រកសត្វ តំបន់នេសាទ។ល។ ការអភិវឌ្ឍជាប្រភេទនាវាទេសចរណ៍កម្រិតអន្តរជាតិសម្រាប់ការ លំហែកម្សាន្តនៅលើផ្ទៃបឹងទន្លេសាប ដែលមានទេសភាពដ៏ស្រស់ស្អាត នឹងផ្តល់ជម្រើសថ្មីដល់ទេសចរបន្ថែមទៀត។ (៣) ការរៀបចំសហគមន៍ទេសចរណ៍ថ្មី ឬ បញ្ចូលសកម្មភាពទេសចរណ៍ទៅក្នុង សហគមន៍នានាដែលមានស្រាប់ ដើម្បីបង្កើតផលិតផលផង និង ជួយផ្តល់ប្រយោជន៍ជូនប្រជាជន សហគមន៍ផង ដែលផលទេសចរណ៍នេះ នឹងជួយបន្ថែមលើចំណូលដែលប្រជាជនធ្លាប់មាន។ (៤) ក្រៅពីខេត្តសៀមរាបដែលបាន និង កំពុងអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍យ៉ាងសកម្ម ខេត្តផ្សេងៗទៀត មានសក្តានុពលច្រើន តែការអភិវឌ្ឍនៅមានកម្រិតនៅឡើយ ដែលទាមទារការជំរុញអភិវឌ្ឍផលិតផលទេសចរណ៍ថ្មីៗ ឬ មេដែកឆក់ «រណប» របស់តំបន់អង្គរ ក្នុងនោះ រួមមានខេត្តទាំងឡាយនៅតាមដងផ្លូវជាតិលេខ៥ ដែលជាផ្នែកដ៏សំខាន់មួយនៃផ្លូវ «អាស៊ាន» តភ្ជាប់រាជធានីភ្នំពេញ បាងកក និង ក្រុងហូជីមិញ។ ខេត្តបាត់ដំបងជាមេដែកមួយនៃតំបន់នេះ ដែលមានសក្តានុពលទាក់ទាញទេសចរណ៍ខ្លាំងណាស់ ដូចជា ប្រាង្គប្រាសាទបុរាណនៅឯកភ្នំ ស្រុកបាណន ផ្ទះខ្មែរបុរាណ អគារស្ថាបត្យកម្ម ប្រវត្តិសាស្ត្រ តំបន់ទេសភាពធម្មជាតិ និង ការរៀបចំដូចជានៅបឹងកំពីងពួយ រមណីយដ្ឋានជ្រលងបព្វតា ព្រែកទ័ល។ល។ ខេត្តបាត់ដំបងគឺជាស្នូលនៃតំបន់ក្នុងការតភ្ជាប់ទៅខេត្តផ្សេងៗ ក្នុងនោះ មានខេត្តប៉ៃលិន និង ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ ដែលជាខេត្តជាប់ព្រំដែនដ៏សំខាន់។ ខេត្តពោធិ៍សាត់ និង ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង បច្ចុប្បន្នគ្រាន់តែជាខេត្តឆ្លងកាត់របស់ទេសចរ រវាងរាជធានីភ្នំពេញ និង ខេត្តបាត់ដំបងប៉ុណ្ណោះ មិនទាន់មានការអភិវឌ្ឍពេញលេញនៅឡើយ។ ការពិត ខេត្តទាំងនេះ មានធនធានច្រើនដែលមិនទាន់កែច្នៃឲ្យ ទៅជាផលិតផលទេសចរណ៍ ក្នុងនោះ រួមមានតំបន់កេរដំណែលប្រវត្តិសាស្ត្រ វប្បធម៌ ប្រពៃណីរបស់ប្រជាជន ដូចជា ការផលិតក្អម ឆ្នាំង សិប្បកម្មកែច្នៃ វត្ថុអនុស្សាវរីយ៍ធ្វើអំពីថ្ម ឬ វត្ថុធាតុផ្សេងៗ ព្រៃលិចទឹក តំបន់នេសាទ និង សហគមន៍ ប្រជាជននៅតាមដងទន្លេ និង បឹងទន្លេសាប និង តំបន់ទេសភាពធម្មជាតិជាច្រើនទៀត ជាពិសេស តំបន់ភ្នំក្រវាញ ក្នុងនោះវារីអគ្គិសនីអាតៃនៅខេត្តពោធិ៍សាត់ នឹងក្លាយជាតំបន់អេកូទេសចរណ៍ដ៏មានភាពទាក់ទាញ។ តំបន់ជុំវិញបឹងទន្លេសាបគឺជាជង្រុកនៃផលិតផលក្នុងស្រុក ដូចជា អង្ករ បន្លែ ត្រី សាច់ផ្លែឈើ។ល។ ដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ទេសចរណ៍ ជំនួសការនាំចូលពីបរទេស។ ភាពល្បី និង ពេញនិយមនៃអង្ករឆ្ងាញ់ (មិនប្រើជីគីមី) នៃខេត្តបាត់ដំបង ក្រូចពោធិ៍សាត់ និង ត្រីស្រស់ៗមកពីបឹងទន្លេសាប និង ផលិតផលផ្សេងៗជាច្រើនទៀត បាន និង កំពុងស្រូបទាញទេសចររាប់លាននាក់មកកាន់តំបន់នេះ ជាពិសេស ទេសចរក្នុងស្រុក រួមទាំងជនបរទេសបម្រើការងារនៅកម្ពុជា។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ដើម្បីឈានទៅសម្រេចចក្ខុវិស័យឆ្នាំ២០២០ និង ទៅមុខទៀត តំបន់ជុំវិញបឹងទន្លេសាប ត្រូវបានយកចិត្តទុកដាក់ជំរុញការអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍ប្រកបដោយនិរន្តរភាព និង ការទទួលខុសត្រូវគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធរួមទាំងប្រជាជន។ ការអភិវឌ្ឍត្រូវមានផែនការច្បាស់លាស់ និង អនុវត្តត្រឹមត្រូវជៀសវាងបច្ច័យអវិជ្ជមាននាថ្ងៃអនាគត។ ក្រសួងទេសចរណ៍សហការជាមួយស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ អង្គការជាតិ និង អន្តរជាតិ ជាពិសេស UNESCO និង ដោយមានការគាំទ្រពីប្រទេសអូស្ត្រាលី បាន និង កំពុងរៀបចំសិក្សាដើម្បីឈានទៅកសាងផែនការមេ ផែនការអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍ប្រកបដោយនិរន្តរភាព ជុំវិញបឹងទន្លេសាប។
ជាយុទ្ធសាស្ត្រតំបន់នេះ ត្រូវបន្ថែមហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធចាំបាច់មួយចំនួនទៀត ដើម្បីត្រៀម លក្ខណៈស្របយក និង ទទួលតម្រូវការទេសចរណ៍ដ៏ខ្លាំងនាពេលដ៏ខ្លីខាងមុខ។ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធគាំទ្រ រួមមាន (១) កំពង់ផែទេសចរណ៍នៅខេត្តបាត់ដំបង ពោធិ៍សាត់ និង កំពង់ឆ្នាំង (២)ស្ថានីយចំណត ទេសចរណ៍តាមដងផ្លូវជាតិលេខ៥ និង លេខ៦ បន្ថែមលើគម្រោងដែលកំពុងសាងសង់នៅខេត្តពោធិ៍សាត់។ ជំហានដំបូងមានការអភិវឌ្ឍស្ថានីយចំណតតាមដងផ្លូវដែលមានស្រាប់របស់ប្រជាជនឲ្យបានប្រសើរឡើង ទាំងសោភ័ណភាព គុណភាព និង អនាម័យ ដើម្បីទទួលទេសចរ។ (៣) ស្តារព្រលានយន្តហោះខេត្តបាត់ដំបងឡើងវិញ និង ឈានទៅដំណើរការជាលក្ខណៈក្នុងស្រុក ដោយភ្ជាប់ការហោះហើរជាមួយរាជធានីភ្នំពេញ ខេត្តព្រះសីហនុ ខេត្តសៀមរាប ខេត្តព្រះវិហារ និង ភូមិភាគឦសាន។ (៤) ការរៀបចំធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងផ្នែកបរិស្ថានទេសចរណ៍នៅតាមទីក្រុង និង ទីប្រជុំជនក្នុងតំបន់ ជាពិសេស ការរៀបចំប្រព័ន្ធសម្អាតកាកសំណល់រឹង និង រាវក្នុងនោះ ប្រព័ន្ធសម្អាតទឹកប្រើប្រាស់រួច ទីក្រុងបាត់ដំបងគួរត្រូវផ្តល់អាទិភាព។
(រូបថតៈ តំបន់ជុំវិញបឹងទន្លេសាប)
២.៦-តំបន់តាមដងទន្លេមេគង្គ និង ទន្លេបាសាក់
តំបន់នេះ ភ្ជាប់ភូមិភាគឦសានត្រង់ខេត្តក្រចេះ មកដល់ព្រំដែនជាមួយប្រទេសវៀតណាម នៃទឹកដីខេត្តស្វាយរៀង និង ខេត្តតាកែវ។ តំបន់នេះ មានកម្រិតដង់ស៊ីតេប្រជាជនខ្ពស់ជីវភាពរស់នៅល្អប្រសើរ និង មានប្រព័ន្ធហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរីកចម្រើន។ ការអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍ក៏បាន និង កំពុងបោះជំហាន ទៅមុខយ៉ាងសកម្ម ដោយសារតំបន់នេះនៅជាប់ជាមួយរាជធានីភ្នំពេញ ដែល ជាប៉ូលដ៏សំខាន់ ដូចតំបន់ឯទៀតដែរ តំបន់មេគង្គនេះមានសក្តានុពលទេសចរណ៍ «វប្បធម៌ និង ធម្មជាតិ» ជាច្រើន ដែលមិនទាន់ ត្រូវបានអភិវឌ្ឍដើម្បីស្រូបយកផលពីទេសចរណ៍ឲ្យបានពេញលេញនៅឡើយ ដូចជា ប្រាសាទបុរាណ និង តំបន់ប្រវត្តិសាស្ត្រនៅខេត្តកំពង់ចាម រួមមាន ប្រាសាទវត្តនគរ ភ្នំហាន់ជ័យ ភ្នំប្រុសភ្នំស្រី តំបន់ ហ្លួងព្រះស្ដេចកន។ល។ ខេត្តតាកែវនៅអង្គរបុរី អតីតរាជធានីទី១នៃអាណាចក្រខ្មែរ ភ្នំជីសូរ ទន្លេបាទី ភ្នំបាយ៉ង់កោ នៅស្រុកគីរីវង្ស ដែលមានប្រវត្តិដ៏យូរលង់ និង ភាពទាក់ទាញផ្នែកអេកូទេសចរណ៍ផងដែរ។ ក្រៅពីនេះ តំបន់នេះនៅមានភាពទាក់ទាញពីវប្បធម៌ប្រពៃណី ប្រវត្តិសាស្ត្រនៃប្រជាជនដែលភាគច្រើនជាកសិករ និង សហគមន៍ប្រជាជនរស់នៅតាមដងទន្លេ ខេត្តកំពង់ចាម ខេត្តកណ្តាល ខេត្តព្រៃវែង ខេត្តស្វាយរៀង និង ខេត្តតាកែវ ដែលតំបន់នេះ អាចផ្តល់ជូនទេសចរនូវផលិតផលកសិទេសចរណ៍ និង វប្បធម៌នៃការរស់នៅរបស់ប្រជាជន និង តំបន់ប្រវត្តិសាស្រ្តជាច្រើន។
(រូបភាពៈ តាមដងទន្លេមេគង្គ និងទន្លេសាប)
៣-សន្និដ្ឋាន
ជារូម តំបន់អទិភាពទាំង៦នេះត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយ ក្រសួងទេសចរណ៍ ក្នុងផែនការយុទ្ធសាស្រ្តអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍ ឆ្នាំ២០១២-២០២០ ដែលបានទទួលឯកភាពពីគណរដ្ឋមន្រ្តី នាសម័យប្រជុំពេញអង្គ កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១២។ រយៈពេល៦ឆ្នាំកន្លងមកនេះ តំបន់អទិភាពមួយចំនួនមាន ការប្រែប្រួលតិចតួច និង តំបន់អទិភាពមួយចំនួនមានការប្រែប្រួលខ្លាំងដែលទាមទារនូវការសិក្សាស្រាវជ្រាវមួយដ៏ច្បាស់លាស់ ដើម្បីស្វែងរកធាតុចូលដាក់ជូនរាជរដ្ឋាភិបាល សម្រាប់ចូលរួមក្នុងការចងក្រងនូវផែនការយុទ្ធសាស្រ្តថ្មីមួយ ដែលសមស្របទៅតាមលក្ខខណ្ឌសង្គមបច្ចុប្បន្ន។ តំបន់សៀមរាបអង្គរ និង តំបន់ជុំវិញ ភាពកកកុញនៃកំណើនភ្ញៀវទេសចរទៅទស្សនាតំបន់អង្គរនៅបន្តកើនឡើងជាលំដាប់ ដែលជាកង្វល់មួយនៃភាពរិចរិលតំបន់បេតិកភណ្ឌពិភពលោកមួយនេះ។ ការបង្កើតផលិតផលថ្មីៗនៃតំបន់ជុំវិញអង្គរ បន្តអនុវត្តយ៉ាងសកម្ម ដូចជា ការបង្កើតសហគមន៍ទេសចរណ៍កំពង់ភ្លុក កំពង់ឃ្លាំង ព្រែកទ័ល មេជ្រៃ និង សហគមន៍ទេសចរណ៍បន្ទាយស្រីជាដើម ដែលបានជួយសម្រួលនិង ពន្យាពេលនៃការស្នាក់នៅរបស់ទេសចរបានមួយកម្រិតបន្ថែមទៀត។ រាជធានីភ្នំពេញ នៅតែជាកង្វល់សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ និង ទេសចរអន្តរជាតិទាក់ទងនឹងបញ្ហាចរាចរណ៍ និង សម្រាម។ តំបន់ឆ្នេរ ជាពិសេស ខេត្តព្រះសីហនុ ទោះបីជាសន្ទុះនៃការអភិវឌ្ឍយ៉ាងខ្លាំងក្លា នៃហេដ្ឋារចនាសម្ពន្ធ័ទេសចរណ៍ដ៏សម្បូរបែប ប៉ុន្តែ បញ្ហាប្រឈមចំពោះមុខជាច្រើន ទាក់ទងនឹងបញ្ហាសេវាស្នាក់នៅ បរិស្ថាន ស្ថាបត្យកម្ម និង កំណើននៃទេសចរជនជាតិចិន គឺជាបញ្ហាដែលត្រូវដោះស្រាយចំពោះមុខ។ ភូមិភាគឦសាន គឺជាតំបន់ដែលសម្បូរទៅដោយសម្បត្តិធនធានដ៏សម្បូរបែបលើវិស័យអេកូទេសចរណ៍ ផលិតផលទេសចរណ៍ថ្មីៗជាច្រើន ត្រូវបានបង្កើតឡើង។ ដើម្បីគាំទ្រលើវិស័យអេកូទេសចរណ៍នេះរាជរដ្ឋាភិបាលបានដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយជាតិ អេកូទេសចរណ៍ ឆ្នាំ ២០១៩-២០៣០ អនុម័តដោយគណៈរដ្ឋមន្រ្តី ក្នុងសម័យប្រជុំពេញអង្គ នាថ្ងៃទី១៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៨។
ទោះបីជាក្រសួងទេសចរណ៍បានដាក់ចេញនូវផែនការយុទ្ធសាស្រ្ត និង វិធានផ្សេងៗទាក់ទងនឹងការអភិវឌ្ឍវិស័យទេសចរណ៍ ប្រកបភាពប្រកួតប្រជែង និង បរិយាប័ន្នយ៉ាងណាក្តី ក៏របាយការណ៍ដែលចេញដោយធនាគារពិភពលោកកាលពីឆ្នាំ២០១៧ បានឱ្យដឹងថា ការប្រកួតប្រជែងផ្នែកការធ្វើដំណើរ និង ទេសចរណ៍របស់ប្រទេសកម្ពុជា នៅមានកម្រិតទាបនៅឡើយ។ ថ្វីបើប្រទេសកម្ពុជាបានឈានឡើង៤លេខ ក្នុងឆ្នាំ២០១៧ក្តី ប៉ុន្តែ កម្ពុជានៅតែជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទី១០១ ក្នុងចំណោមប្រទេស១៣៦ នៅទូទាំងសាកលលោក។ កត្តាជំរុញចម្បង ដែលជាមូលដ្ឋាននៃភាពប្រកួតប្រជែងវិស័យការធ្វើដំណើរ និង ទេសចរណ៍របស់កម្ពុជា គឺគោលនយោបាយ និង យុទ្ធសាស្រ្តជាទូទៅរបស់អាជ្ញាធរ។ គោលនយោបាយ និង យុទ្ធសាស្រ្តទាំងអស់នោះ រួមមានដូចជា ចាត់អទិភាពវិស័យទេសចរណ៍ និង ធ្វើដំណើរ (ចំណាត់ថ្នាក់ទី២៩) តម្លៃមានលក្ខណៈប្រកួតប្រជែង (ទី៥១) ភាពបើកចំហជាអន្តរជាតិ (ទី៥៨) ធនធានធម្មជាតិ (ទី៦២) និង ធនធានវប្បធម៌ (ទី៧៦)។ ទោះបីយ៉ាងណាក្តី លទ្ធផលរបស់កម្ពុជានៅមានភាពយឺតយ៉ាវ ផ្នែកនិរន្តភាពបរិស្ថាន (ទី១៣០) បរិស្ថានអជីវកម្ម (ទី១២៥) ធនធានមនុស្ស និង ទីផ្សារការងារ (ទី១១០) សុខភាព និង អនាម័យ (ទី១០៩) ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្លូវគោក (ទី១០៨) និង ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ទេសចរណ៍ (ទី១០២)។ ការប្រៀបធៀបភាពប្រកួតប្រជែងការធ្វើដំណើរ និង ទេសចរណ៍នៅតាមបណ្តាប្រទេសជាច្រើនក្នុងតំបន់ ចង្អុលបង្ហាញឱ្យឃើញថា ប្រទេសកម្ពុជាដើរក្រោយប្រទេសជាមិត្តរបស់ខ្លួន ថ្វីបើកម្ពុជាមានធនធានធម្មជាតិ និង វប្បធម៌ទុនក្តី។ ថ្វីបើទាក់ទងជាមួយធនធានធម្មជាតិ និង វប្បធម៌ ប្រទេសកម្ពុជាគឺជាប្រទេសទីពីរប៉ុណ្ណោះ បន្ទាប់ពីប្រទេសវៀតណាមក្តី ប៉ុន្តែ ភាពប្រកួតប្រជែងផ្នែកទេសចរណ៍ជាទូទៅរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ជាប់លំដាប់លេខ១០១ នៅពីក្រោយសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យឡាវ ដែលជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ៩៤ ប្រទេសវៀតណាមជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ៦៧ និង ប្រទេសថៃជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ៣៤។
គន្ថនិទ្ទេស
១- រាជរដ្ឋាភិបាល ផែនការយុទ្ធសាស្រ្តអភិវឌ្ឍន៍ទេសចរណ៍២០១២-២០២០
២- រាជរដ្ឋាភិបាល គោលនយោបាយជាតិអេកូទេសចរណ៍ ២០១៩-២០៣០
៣- ធនាគារពិភពលលោក បច្ចុប្បន្នសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា «កម្ពុជាបោះជំហានឈានឡើងតាមសង្វាក់តម្លៃនៃ
កម្មន្តសាល» (ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៧)
២.២-ភ្នំពេញ និង តំបន់ជុំវិញ
រាជធានីភ្នំពេញ គឺជាបេះដូង និង ជាមជ្ឈមណ្ឌលនយោបាយពាណិជ្ជកម្ម វប្បធម៌ និង ទេសចរណ៍នៃកម្ពុជា ព្រះរាជាណាចក្រអច្ឆរិយៈ។ ភ្នំពេញជារាជធានីដ៏ចំណាស់មួយនៅអាស៊ី និង មានទីតាំងជាយុទ្ធសាស្ត្រនៅចំណុចប្រសព្វបួនមុខនៃទន្លេមេគង្គ។ រាជធានីភ្នំពេញ ដែលទទួលបានមេដៃ ពិភពលោក បានប្រែក្លាយពីទីក្រុង «សូន្យ» ខ្ទេចខ្ទាំដោយសារសង្គ្រាម និង របបប្រល័យពូជសាសន៍ ទៅជា រាជធានីកំពុងអភិវឌ្ឍលើគ្រប់វិស័យ។ ភ្នំពេញតភ្ជាប់ជាមួយពិភពលោក តាមគ្រប់មធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនទេសចរ ទាំងផ្លូវគោក ផ្លូវ ទឹក និង ផ្លូវអាកាស ក្នុងនោះ ព្រលានយន្តហោះអន្តរជាតិភ្នំពេញ កំពុងបំពេញ តួនាទីជាស្នូលយ៉ាងសកម្ម ដោយមានសមត្ថភាពទទួលអ្នកដំណើរបានជាងមួយលាននាក់ ក្នុងមួយឆ្នាំៗ។
រាជធានីភ្នំពេញ ជាមជ្ឈមណ្ឌលប្រមូលផ្តុំនូវរតនសម្បត្តិបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ជាច្រើន ដែលជាប្រភពធនធានដ៏សំខាន់ សម្រាប់ការទាក់ទាញទេសចរ ដូចជា សារមន្ទីរជាតិ ព្រះបរមរាជវាំង ទីតាំង ប្រវត្តិសាស្ត្រ វត្តភ្នំ និង សំណង់ស្ថាបត្យកម្មសម័យអាណានិគម។ល។ ជាងនេះទៅទៀត រាជធានីភ្នំពេញ សម័យតេជោ មានការអភិវឌ្ឍបានរំលេចនូវសំណង់អគារថ្មីខ្ពស់ៗ សណ្ឋាគារ ល្អប្រណីតលំដាប់អន្តរជាតិ និង សេវាកម្មទេសចរណ៍ច្រើនប្រភេទ អមដោយភាពស្រស់ស្អាតនៃការតុបតែងលម្អនានា នាំឲ្យទីក្រុងនេះ ក្លាយជាគោលដៅទេសចរណ៍ជាទីពេញនិយម។ នៅជុំវិញរាជធានី ក៏មានសក្តានុពលទាក់ទាញទេសចរ វប្បធម៌ និង ធម្មជាតិ ដោយភ្ជាប់ពីលក្ខណៈទេសចរណ៍ «ទីក្រង» ទៅទេសចរណ៍ «ជនបទ» និង កសិទេសចរណ៍ ជាពិសេស សម្រាប់អ្នករស់នៅក្នុងទីក្រុង និង ភ្ញៀវបរទេស។ គោលដៅទេសចរណ៍តំបន់ជុំវិញ បាន និង កំពុងអភិវឌ្ឍ រួមមាន ភ្នំព្រះរាជទ្រព្យ (ភ្នំឧត្តង្គ) ភ្នំប្រសិទ្ធិ កោះដាច់ តំបន់ភាគខាងកើតរាជធានីភ្នំពេញ និង ការតភ្ជាប់ជាមួយតំបន់ផ្សេងៗទៀតនៃខេត្តកណ្តាល ខេត្តកំពង់ស្ពឺ និង ខេត្តតាកែវ ដូចជា ទន្លេបាទី។ល។ តំបន់កប់ស្រូវគួរត្រូវរៀបចំអភិវឌ្ឍទៅជាតំបន់សម្រាកកម្សាន្ត នៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញតែម្តង។
រាជធានីភ្នំពេញកាន់តែមានកំណើនប្រជាជន និង មធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនច្រើនឡើង ដែល រួមមានប្រជាជនប្រមាណ២លាននាក់ ទេសចរជាតិ និង អន្តរជាតិជាង២លាននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំ និង មធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនជាងមួយលានគ្រឿង។ កត្តានេះ បង្កជាចលករ «រុញ» នៃចរន្តទេសចរណ៍ផ្ទៃក្នុងកាន់តែខ្លាំងឡើងៗ។ ដោយសារនិន្នាការនេះ ការជំរុញការអភិវឌ្ឍផលិតផលទេសចរណ៍នៅក្នុង និង តំបន់ជុំវិញរាជធានីភ្នំពេញ គឺជាការចាំបាច់ និង បន្ទាន់ដើម្បីការផ្គត់ផ្គង់តម្រូវការទេសចរផង និង ស្របយកផលទេសចរណ៍សម្រាប់ប្រជាជនផង។
រាជធានីភ្នំពេញ និង តំបន់ជុំវិញ នៅមានសក្តានុពលច្រើនសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍ ដើម្បីពន្យារការស្នាក់នៅរបស់ភ្ញៀវបានយូរ ដូចជា ការទស្សនាកម្សាន្តតាមនាវា តាមដងទន្លេមេគង្គ (ទន្លេសាប) ការទស្សនាសហគមន៍ ប្រជាជននៅតាមដងទន្លេ ភូមិសិប្បកម្មតម្បាញ ចម្លាក់ប្រាក់ តំបន់កសិទេសចរណ៍ និង តំបន់បេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ ការកម្សាន្តនៅពេលរាត្រីតាមដងទន្លេចតុមុខ ផ្សាររាត្រី ការរៀបចំតំបន់ទេសចរណ៍ពេលរាត្រីប្រកបដោយសុវត្ថិភាព និង ការទស្សនាមណ្ឌលពាណិជ្ជកម្ម និង ផ្សារលក់ដូរជាដើម។
រាជធានីភ្នំពេញបច្ចុប្បន្នត្រូវបានពង្រីកវិសាលភាពយ៉ាងធំធេង ដែលសក្តិសមជារាជធានីសម័យតេជោ ដោយរួមមាន ទីក្រុងរណបលំដាប់ពិភពលោកជាច្រើន កំពុងត្រូវបានស្ថាបនាឡើង តភ្ជាប់ដោយប្រព័ន្ធសមស្រប។ ទីក្រុងរណបទាំងនេះ ក្លាយជាលំនៅឋានផង និង ជាផលិតផលទេសចរណ៍ សម្រាប់រាជធានីផង។ ក្រៅពីនេះ តំបន់ជាយរាជធានីភ្នំពេញ ដូចជា តំបន់កប់ស្រូវ និង តាមដងទន្លេ មានសក្តានុពលទាក់ទាញបែបអេកូទេសចរណ៍ អាចរៀបចំជាតំបន់សម្រាកលំហែកម្សាន្ត សម្រាប់ទាំង ភ្ញៀវ និង អ្នករស់នៅក្នុងរាជធានី ដែលកាន់តែច្រើនឡើងៗ។ ម្យ៉ាងទៀត ផលិតផលផ្នែកសេវាកម្សាន្តទេសចរណ៍ ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ពង្រឹង និង ពង្រីកឲ្យបានកាន់តែប្រសើរ និង សមស្រប ដើម្បីលើកកម្ពស់ រាជធានីភ្នំពេញឲ្យក្លាយជារាជធានីមានសកម្មភាពរស់រវើក ស្របតាមស្តង់ដាទីក្រុងស្អាត សំដៅទាក់ទាញ ទេសចរណ៍ផង និង បង្កើនការងារទេសចរណ៍ផង។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ភ្នំពេញត្រូវអភិវឌ្ឍស្របតាមប្លង់មេនៃការអភិវឌ្ឍទីក្រុងយ៉ាងពិតប្រាកដ ដោយប្រែក្លាយទៅជា «គុជ» មួយនៅអាស៊ី ទាំងភាពស្អាត ទាំងភាពបៃតង និង ទាំងសណ្តាប់ធ្នាប់ របៀបរៀបរយ។ ភ្នំពេញត្រៀមលក្ខណសម្បត្តិគ្រប់យ៉ាង ដើម្បីធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះនៃកិច្ចប្រជុំវេទិកា និង សន្និសីទកម្រិតអន្តរជាតិជាច្រើន ហើយនិងត្រៀមទទួលភ្ញៀវទេសចរអន្តរជាតិប្រមាណបីលាននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំៗ ចាប់ពី២០១៣ ដោយមិនទាន់គិតភ្ញៀវទេសចរក្នុងស្រុកជាច្រើនលាននាក់ ចូលមករាជធានីជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ ភ្នំពេញទាមទារនូវប្រព័ន្ធហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរូបវន្ត និង សម្បទាទេសចរណ៍ជាច្រើនទៀត ដើម្បីស្រូបយកកំណើននេះ ជាពិសេស ផ្លូវ ព្រលានយន្តហោះ ការផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាត និង ថាមពលអគ្គិសនី។ រាជធានីភ្នំពេញចាំបាច់ត្រូវមានព្រលានយន្តហោះខ្នាតធំ កម្រិតអន្តរជាតិ ដើម្បីធ្វើជាស្នូលក្នុងការតភ្ជាប់ពិភពលោក។ ព្រលានយន្តហោះខ្នាតធំ ដែលមានសមត្ថភាពផ្ទុកប្រមាណ១០លាននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំ នឹងដើរតួនាទីជាគន្លឹះក្នុងការរំដោះកម្ពុជាចេញពីភាពជា «គោលដៅទេសចរណ៍រណប» ដូចដែលធ្លាប់បាន និង កំពុងជួបប្រទះកន្លងមក និង ពេលបច្ចុប្បន្ន ទៅជាគោលដៅទេសចរណ៍ទី១ សម្រាប់ពិភពលោក។ ដូច្នេះ ការរៀបចំផែនការ សិក្សាអំពីព្រលានយន្តហោះនេះ គួរត្រូវបានចាប់ផ្តើមពីពេលនេះឱ្យហើយទៅ បើខកខាននោះ កម្ពុជានឹងបាត់បង់ឱកាសបន្តទៀត។
(រូបថតៈរាជធានីភ្នំពេញ)
២.៣-ការអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍តំបន់ឆ្នេរ
តំបន់ឆ្នេរដែលស្ថិតក្នុងច្រករបៀងទេសចរណ៍ភាគខាងត្បូង ជាតារារះនាទិសនិរតីរួមបញ្ចូល ខេត្ត៤ គឺ ខេត្តកែប ខេត្តកំពត ខេត្តព្រះសីហនុ និង ខេត្តកោះកុង ដែលបាន និង កំពុងក្លាយជាប៉ូល ដ៏សំខាន់សម្រាប់ស្រូបទាញទេសចរជាតិ និង អន្តរជាតិ។ ឆ្នេរសមុទ្រកម្ពុជា ត្រូវបានក្លាយជាសមាជិកនៃក្លឹប ឆ្នេរសមុទ្រដ៏ស្អាតបំផុតលើសកលលោក ហើយកិត្តិនាមនេះ កំពុងលើកតម្កើងកិត្យានុភាពឆ្នេរកម្ពុជាលើឆាកអន្តរជាតិ។ តំបន់ឆ្នេរកម្ពុជា មានធនធានចម្រុះ សម្បូរ និង ច្រើនប្រភេទសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍ ហើយធនធានទាំងនេះនៅថ្មី និង មានភាពទាក់ទាញយ៉ាងខ្លាំង។ តំបន់ឆ្នេរស្ថិតក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនៃច្រករបៀងសេដ្ឋកិច្ចភាគខាងត្បូង ដែលភ្ជាប់ប្រទេសវៀតណាម និង ប្រទេសថៃ ដោយគមនាគមន៍ផ្លូវគោក (ផ្លូវលេខ៣៣ ផ្លូវលេខ៣ និង ផ្លូវលេខ៤៨) និង ផ្លូវទឹកយ៉ាងល្អប្រសើរក្នុងពេលបច្ចុប្បន្ន ហើយអនាគតនឹងមានការតភ្ជាប់តាមផ្លូវអាកាសជាលក្ខណៈអន្តរជាតិ។ តំបន់នេះស្ថិតនៅមិនឆ្ងាយពីប៉ូលអង្គរដ៏ខ្លាំង ដែលមានទេសចរប្រមាណជាង២លាននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំ និង នៅជិតរាជធានីភ្នំពេញ ដែលមានទាំងទេសចរ ទាំងប្រជាជន ដែលរស់នៅប្រមាណជិតបីលាននាក់ រួមទាំងធុរជន និង បុគ្គលិកបម្រើតាមស្ថាប័នអង្គការអន្តរជាតិនានា។ តំបន់ឆ្នេរក៏ភ្ជាប់ជាមួយរាជធានីភ្នំពេញដោយបណ្តាញផ្លូវដែក ដែលនឹងក្លាយជាមធ្យោបាយដឹកជញ្ជូនទេសចរដ៏សំខាន់មួយក្នុងថ្ងៃអនាគត។ រាជរដ្ឋាភិបាល ប្តេជ្ញាចិត្តបន្តជំរុញការអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍តំបន់ឆ្នេរប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវ ដើម្បីបង្កើត និង អភិវឌ្ឍ ផលិតផលទេសចរណ៍ ផ្តល់ជម្រើសថ្មីៗជូនទេសចរ និង គាំទ្រការតភ្ជាប់ តំបន់ឆ្នេរជាមួយទេសចរណ៍ វប្បធម៌អង្គរ និង តំបន់នានាដើម្បីផ្តល់ផលប្រយោជន៍ទេសចរណ៍ប្រកបដោយសមធម៌នៅតំបន់ឆ្នេរផង និង ទូទាំងប្រទេសផង។ តំបន់ឆ្នេរ ជាពិសេស ខេត្តព្រះសីហនុ គឺជាក្បាលនាគ រីឯខ្លួន និង កន្ទុយ គឺរាជធានី ភ្នំពេញ និង ភូមិភាគឦសាន។
ការតភ្ជាប់ជាមួយប្រទេសវៀតណាមភាគខាងត្បូង គឺជាយុទ្ធសាស្ត្រគន្លឹះសំខាន់មួយទៀត ក្នុងការជំរុញគាំទ្រការលេចត្រដែតឡើងនៃតំបន់ឆ្នេរកម្ពុជា ជាពិសេស ការភ្ជាប់ខេត្តកែប ខេត្តកំពត (មានភ្នំបូកគោ ដែលបានក្លាយជាគោលដៅទេសចរណ៍ដ៏ល្បីល្បាញ) ជាមួយដែនដីសណ្ដទន្លេមេគង្គ និង ប្រជុំកោះនានា ជាគោលដៅអាទិភាព។ ប្រទេសវៀតណាមបានកំណត់យុទ្ធសាស្ត្រ ដោយចាប់យកប្រជុំកោះភាគខាងត្បូងជាប៉ូលទេសចរណ៍ ដែលមានកម្លាំងស្រូបរហូតដល់ប្រមាណពីរលាននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំៗ ចាប់ពីឆ្នាំ២០១៣។ តំបន់នេះ ត្រូវបានបើកទូលាយក្នុងការមកទស្សនាដោយអនុវត្តគោលនយោបាយ «គ្មានទិដ្ឋាការ» និង បង្កើតតំបន់កម្សាន្តលំដាប់អន្តរជាតិធំៗ។ ពីតំបន់នេះ មកឆ្នេរខេត្តកំពត មានរយៈពេលតែប្រមាណ៤៥នាទីប៉ុណ្ណោះ តាមនាវាទេសចរណ៍លឿន ហើយទំនាញនៃប៉ូលទាំងពីរ «បូកគោ» និង «តំបន់កោះ» និង ផ្ទុះចេញជាចរន្តទេសចរណ៍តភ្ជាប់យ៉ាងខ្លាំងនៅពេលខាងមុខ។ បន្ថែមពីនេះ ដែនដីសណ្ដទន្លេមេគង្គ រួមទាំងទីក្រុងហូជីមិញដែលមានប្រជាជនសរុបជាង៣០លាននាក់ និង ភ្ញៀវមកពីប្រភពនានា ទស្សនាភាគខាងត្បូងប្រទេសវៀតណាម គឺជាប្រភពទីផ្សារទេសចរណ៍ដ៏ធំក្នុងតំបន់ សម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ភាគនិរតីកម្ពុជា និង កម្ពុជាទាំងមូល។
កត្តាគន្លឹះនៃការអភិវឌ្ឍតំបន់ឆ្នេរនេះ គឺហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ក្នុងនោះ ផ្លូវជាតិលេខ៣ លេខ៤ និង ផ្លូវដែក តភ្ជាប់ជាមួយរាជធានីភ្នំពេញបាន និង កំពុងធ្វើឲ្យប្រសើរឡើង។ ការផ្គត់ផ្គង់ថាមពល និង ទឹកស្អាត នឹងមិនចោទជាបញ្ហាឡើយ ដោយសារដំណោះស្រាយដ៏ល្អនៃវារីអគ្គិសនី «ភ្នំកំចាយ» និង ប្រភពថាមពលផ្សេងៗទៀត ដែលត្រូវបង្កើត និង ផ្គត់ផ្គង់។ កំពង់ផែ និង ព្រលានយន្តហោះខេត្តព្រះសីហនុ មានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ កម្រិតអន្តរជាតិនៅថ្ងៃអនាគត។ កត្តាចាំបាច់ដើម្បីបង្កើនល្បឿនអភិវឌ្ឍតំបន់នេះបន្ថែម គឺការអភិវឌ្ឍផលិតផលទេសចរណ៍ អេកូទេសចរណ៍ និង ទេសចរណ៍បែបកម្សាន្ត ផ្សារភ្ជាប់សក្តានុពលវប្បធម៌ធម្មជាតិ និង ប្រវត្តិសាស្ត្រនៃតំបន់នេះ ជាពិសេស ភ្នំបូកគោនឹងក្លាយជារមណីយដ្ឋានទេសចរណ៍ធម្មជាតិ ទេសចរណ៍កម្សាន្តកម្រិតពិភពលោក។
ខេត្តព្រះសីហនុ គឺជាស្នូលនៃតំបន់ឆ្នេរជាច្រកអន្តរជាតិ ជាមជ្ឈមណ្ឌលឧស្សាហកម្ម និង ជាគោលដៅទេសចរណ៍លំដាប់អន្តរជាតិ កំពុងរះឡើងតាមរយៈនៃភាពស្អាតជាលក្ខណៈធម្មជាតិ និង ការរៀបចំ ព្រមទាំងប្រព័ន្ធហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធកាន់តែប្រសើរឡើង ជាពិសេស ផ្លូវគមនាគមន៍ ព្រលានយន្តហោះ និង កំពង់ផែអន្តរជាតិ ដែលជាមូលដ្ឋានគ្រឹះក្នុងការតភ្ជាប់ខេត្តព្រះសីហនុ និង តំបន់ឆ្នេរទាំងមូល ជាមួយតំបន់នានាក្នុង និង ក្រៅប្រទេស។
ខេត្តកោះកុង គឺជាគោលដៅអេកូទេសចរណ៍ខ្នាតពិភពលោក ដោយសារសក្តានុពលនៃទីតាំងភូមិសាស្ត្រ ធនធានសមុទ្រ ព្រៃឈើ ព្រៃកោងកាង រួមនឹងការតភ្ជាប់ទៅនឹងអ័ក្សអេកូឡូស៊ីដ៏ធំនៅលើសកលលោក គឺតំបន់ព្រៃត្រពិច ភ្នំក្រវាញដែលមានវិសាលភាពដ៏ធំធេង និង សម្បូរទៅដោយពពួកសត្វកម្រ និងជាតំបន់ចុងក្រោយនៅតំបន់អាស៊ី ហើយបច្ចុប្បន្នតំបន់នេះ ត្រូវបានកត់បញ្ចូលទៅក្នុងតំបន់អេកូទេសចរណ៍ល្បីៗទាំង១០នៅក្នុងសកលលោក។ សក្តានុពលអេកូទេសចរណ៍ តំបន់ភ្នំ ទេសភាព តាមដងស្ទឹង ការទស្សនាសត្វព្រៃ លាយឡំប្រវត្តិសាស្ត្រ ប្រពៃណី ជីវិតរស់នៅរបស់ប្រជាជន និង ធនធាន ធម្មជាតិ សម្រស់ស្ទឹងធម្មជាតិ ឆ្នេរសមុទ្រ និង កោះនានា បាន និង កំពុងលើកកម្ពស់កិត្តិនាមខេត្តកោះកុង ជាខេត្តអេកូទេសចរណ៍តំបន់ឆ្នេរភាគនិរតីនៃកម្ពុជា។ ម្យ៉ាងទៀត ខេត្តកោះកុង គឺជាស្ពានតភ្ជាប់តំបន់ឆ្នេរ និង កម្ពុជាទាំងមូល ជាមួយភាគអាគ្នេយ៍ប្រទេសថៃ ដែលប្រមូលផ្ដុំដោយប្រជាជនច្រើន និង មានទេសចរអន្តរជាតិប្រមាណជា៤លាននាក់ទស្សនាក្នុងតំបន់នេះ ហើយក៏តភ្ជាប់ជាមួយទីក្រុងបាងកក ដែលជាច្រកចេញចូលនៃទេសចរអន្តរជាតិប្រមាណជាង១០លាននាក់ក្នុងមួយឆ្នាំៗ ជាពិសេស ព្រលានយន្តហោះអន្តរជាតិដែលជាស្នូលភ្ជាប់ជាមួយពិភពលោក។
ភាពចាំបាច់នៃខេត្តកោះកុង គឺការស្តារ និង ការអភិវឌ្ឍព្រលានយន្តហោះដែលមានស្រាប់ឡើងវិញ និង ការអភិវឌ្ឍបន្ថែម ឆ្នេរសម្រាកលម្អែកម្សាន្ត និង ការទាក់ទាញការទស្សនាតាមនាវា តាមប្រជុំកោះ និង នៅតាមសហគមន៍អេកូទេសចរណ៍នានា ជាពិសេស តំបន់ព្រៃកោងកាង។ ព្រលានយន្តហោះខេត្តកោះកុង នឹងក្លាយជាស្ពានតភ្ជាប់ខេត្តសៀមរាប រាជធានីភ្នំពេញ និង តំបន់ផ្សេៗទៀត ឬ អាចតភ្ជាប់ជាលក្ខណៈអន្តរជាតិផងដែរនាពេលអនាគត។
ខេត្តកំពត ជាមជ្ឈមណ្ឌលកសិកម្ម និង កែច្នៃផលិតផលកសិកម្មដែលមានបច្ចេកវិទ្យាខ្ពស់ ជាមណ្ឌលពាណិជ្ជកម្ម និង សេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់ និង អន្តរជាតិ និង ជាគោលដៅទេសចរណ៍វប្បធម៌ ប្រវត្តិសាស្ត្រ និង ធម្មជាតិល្អឯក ដោយសក្តានុពលនៃទីតាំងភូមិសាស្ត្រ ធនធានសមុទ្រ បេតិកភណ្ឌ វប្បធម៌ រមណីយដ្ឋានភ្នំបូកគោ ផ្ទៃដីកសិកម្ម និង លក្ខណៈពិសេសនៃផលដំណាំកសិកម្ម មានទុរេន ម្រេច ស្រែអំបិល និង ផលនេសាទសមុទ្រ។
ខេត្តកែប ជាគោលដៅទេសចរណ៍ សម្រាកលម្អែសម្រាប់សុខភាព និង ជាមជ្ឈមណ្ឌល ទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរដែលស្រឡាញ់ធម្មជាតិ។ លក្ខណៈពិសេសទាំងនេះ បានធ្វើឲ្យខេត្តទាំងបួននេះ ត្រូវបានធ្វើសមាហរណកម្មទៅជាតំបន់ឆ្នេរសមុទ្រកម្ពុជា ដោយអ័ក្សនៃតំបន់ឆ្នេរតភ្ជាប់ពីខេត្តកោះកុង មកខេត្តព្រះសីហនុ ខេត្តកំពត និង ខេត្តកែប ជាមួយផ្លូវអាស៊ានហាយវេលេខ១២៣ និង ភ្ជាប់មករាជធានី ភ្នំពេញតាមរយៈអ័ក្សភ្នំពេញ ព្រះសីហនុជាមួយផ្លូវហាយវេលេខ១១។ ជាមួយគ្នានេះដែរ យើងក៏សង្កេតឃើញនូវការរីកចម្រើនលូតលាស់យ៉ាងឆាប់រហ័ស ខាងផ្នែកនគរូបនីយកម្ម និង សំណង់ ដូចជា សណ្ឋាគារ ផ្ទះសំណាក់ ភោជនីយដ្ឋាន មណ្ឌលកម្សាន្ត រមណីយដ្ឋានជាដើម ដែលបាន រួមចំណែកដល់ការលើកកម្ពស់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ នៅតាមតំបន់ឆ្នេរ និង បានគាំទ្រដល់ការរីកលូតលាស់នៃអន្តរវិស័យដទៃទៀត។ ជារួមការ វិនិយោគឯកជនទាំងអស់នេះ កំពុងមានសន្ទុះរីកចម្រើនយ៉ាងខ្លាំង នៅខេត្ត តំបន់ឆ្នេរនេះ។ ការវិនិយោគត្រូវបានអនុម័តចំនួន១១៧គម្រោង ស្មើនឹង១០៧០១លានដុល្លារ ស្មើនឹង ៤១,៦%នៃគម្រោងវិនិយោគសរុបទូទាំងប្រទេស។
ជាយុទ្ធសាស្ត្រ កំពង់ផែទេសចរណ៍ខ្នាតអន្តរជាតិមួយចាំបាច់ត្រូវកសាងឡើងនៅខេត្តកំពត ដើម្បីជាច្រកចូលបន្ថែមក្នុងតំបន់ ជាពិសេស ភ្ជាប់តំបន់កោះនានា និង ភាគខាងត្បូងវៀតណាម ជាមួយ «បូកគោ» នៅពេលដែលតំបន់ទាំងនេះភ្ជាប់គ្នា។ ក្រៅពីនេះ ត្រូវលើកទឹកចិត្តជំរុញការវិនិយោគ ទេសចរណ៍កម្សាន្តតាមនាវាតាមប្រជុំកោះ និង តាមបណ្តោយឆ្នេរ ដោយរួមមានការកសាង រមណីយដ្ឋាន ទេសចរណ៍ សកម្មភាពកីឡាទេសចរណ៍ (ពិសេសកីឡាកូនហ្គោល) និង ប្រភេទទេសចរណ៍កម្សាន្ត សមស្របផ្សេងៗទៀត។ តំបន់នេះក៏មានសក្តានុពលទាក់ទាញប្រភេទទេសចរណ៍សុខភាព ជាលក្ខណៈ សម្រាកលម្អែកម្សាន្ត ស្ប៉ាសុខភាព ឬ ការរៀបចំមណ្ឌលទេសចរណ៍សម្រាប់ភ្ញៀវវ័យចំណាស់ស្នាក់នៅរយៈពេលមធ្យម និង វែង ដោយភ្ជាប់ជាមួយប្រព័ន្ធថែរក្សាសុខភាព និង ប្រភេទទេសចរណ៍ «ផ្ទះទី២»។ ទីផ្សារបែបនេះ កំពុងមាននិន្នាការកើនឡើងនៅអាស៊ី ដោយសារកត្តាអាកាសធាតុ និង លក្ខណៈធម្មជាតិ ផ្សេងទៀតល្អប្រសើរ សន្តិសុខ សុវត្ថិភាពល្អ និង ការចំណាយមានកម្រិតសមរម្យ។
ទោះបីបច្ចុប្បន្ន ចំនួនទេសចរអន្តរជាតិទៅកាន់តំបន់ឆ្នេរមានប្រមាណជា១០%នៃភ្ញៀវសរុប មកកម្ពុជាក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែនិន្នាការទេសចរណ៍បានបង្ហាញការស្ទុះឡើងឆាប់រហ័ស ស្របតាមការ រីកចម្រើន នៃប្រព័ន្ធហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។ តាមពិតទៅ នៅក្នុងពិភពលោក តម្រូវការអេកូទេសចរណ៍មានសមាមាត្រ ប្រហាក់ប្រហែលនឹងតម្រូវការផ្នែកទេសចរណ៍វប្បធម៌ ជាពិសេស ក្នុងសភាពការណ៍បច្ចុប្បន្ន ដែលមាន ចរន្តទប់ទល់ការកើនកំដៅជាសកល។ ចំពោះកម្ពុជា និន្នាការនេះ នឹងមើលឃើញកាន់តែច្បាស់នៅពេលខាងមុខ។ តំបន់ឆ្នេរទទួល តម្រូវការទេសចរណ៍ក្នុងស្រុកច្រើនជាងភ្ញៀវអន្តរជាតិ ដោយហេតុថាតម្រូវការ សម្រាកលម្អែកម្សាន្តនៃភ្ញៀវក្នុងស្រុកច្រើន ជាពិសេស ពេលបុណ្យ ឬ ថ្ងៃឈប់សម្រាក ហើយការផ្សព្វផ្សាយ និង ការតភ្ជាប់ជាលក្ខណៈអន្តរជាតិ នៅមានកម្រិតនៅឡើយសម្រាប់ភ្ញៀវបរទេស។ ថ្ងៃអនាគត និន្នាការនេះនឹងប្រែប្រួលនៅពេលដែលព្រលានយន្តហោះខេត្តព្រះសីហនុ ខេត្តកោះកុង និង រមណីយដ្ឋាន ភ្នំបូកគោ បើកដំណើរការពេញលេញ ហើយឆ្នេរសមុទ្រកម្ពុជាដែលជាសមាជិកក្លឹបឆ្នេរដ៏ស្អាតបំផុត ក្នុងពិភពលោកត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយយ៉ាងទូលំទូលាយ។
(រូបថតៈ ខេត្តព្រះសីហនុ កំពត កែប និងកោះកុង)
យ៉ាងណាក៏ដោយតំបន់ឆ្នេររបស់កម្ពុជា ត្រូវអភិវឌ្ឍដោយប្រុងប្រយ័ត្ន ត្រូវមានផែនការច្បាស់លាស់ និង យន្តការអនុវត្តត្រឹមត្រូវ ជៀសវាងការប៉ះពាល់អវិជ្ជមាននានាកើតឡើង ដូចប្រទេស មួយចំនួនដែលបាន និង កំពុងជួបប្រទះ។ សន្តិសុខ សុវត្ថិភាព និង ផាសុខភាពត្រូវពង្រឹង និង លើកកម្ពស់ជាប្រចាំដើម្បីធ្វើឲ្យតំបន់ឆ្នេរ ក្លាយជាប៉ូលទេសចរណ៍លំដាប់អន្តរជាតិ ហើយសក្តិសមជាសមាជិកនៃក្លឹប ឆ្នេរស្អាតបំផុតក្នុងលោក និង ជាតារាកំពុងរះនាទិសនិរតីពិតប្រាកដ។
២.៤-ភូមិភាគឦសាន
ភូមិភាគឦសានភ្ជាប់គ្នាដោយខេត្ត៤ គឺ ខេត្តក្រចេះ ស្ទឹងត្រែង រតនគិរី និង ខេត្តមណ្ឌលគិរី។ តំបន់នេះមានសក្តានុពលទាក់ទាញផ្នែកអេកូទេសចរណ៍ ដោយផ្អែកលើមូលដ្ឋាន «សម្បត្តិវប្បធម៌ និង ធនធានធម្មជាតិ» ជាពិសេស វប្បធម៌ ប្រពៃណីរស់នៅរបស់បងប្អូនជនជាតិដើមភាគតិច និង ភាពទោលនៃសត្វផ្សោតមេគង្គដ៏កម្រមានក្នុងលោក។ ក្រៅពីនេះ ភូមិភាគឦសានជាតំបន់សម្បូរជីវៈចម្រុះ តំបន់ការពារ ឧទ្យានជាតិ ដូចជា ឧទ្យានជាតិវីរជ័យ តំបន់រ៉ាមសារទេសភាព និង អាកាសធាតុល្អពិសេស នៅខេត្តមណ្ឌលគិរី និង ភាពសម្បូរបែបនៃសត្វព្រៃ ដែលជាប្រភពទាក់ទាញទេសចរណ៍យ៉ាងសំខាន់ដូចដែលបាន និង កំពុងអភិវឌ្ឍនៅទ្វីបអាហ្វ្រិក។ ឦសានត្រូវបានលើកកម្ពស់តាមរយៈនៃការអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍ ក្រោមគោលនយោបាយរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលដើម្បី «កំណើនប្រសិទ្ធភាពការងារ និង សមធម៌» ជាពិសេស ការឆ្ពោះទៅកាន់ ទេសចរណ៍សហគមន៍ (ដើម្បីគោលដៅនៃការជួយប្រជាជនសហគមន៍ផង និង ការថែរក្សា ការពារសម្បត្តិវប្បធម៌ និង ធនធានធម្មជាតិផង)។
រាជរដ្ឋាភិបាលយល់ច្បាស់ណាស់ អំពីសារៈសំខាន់នៃទេសចរណ៍សហគមន៍ ដើម្បីការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ ដោយមកដល់ពេលនេះឦសានមានសហគមន៍ទេសចរណ៍គំរូចំនួន៦ ត្រូវបានបង្កើត និង ដំណើរការ ដែលគ្រប់គ្រងដោយសហគមន៍ផ្ទាល់ និង ដោយមានការជួយជ្រោមជ្រែងពី ក្រសួងទេសចរណ៍។ ក្រៅពីនេះនៅមានសហគមន៍ជាច្រើន ជាលក្ខណៈសហគមន៍ព្រៃឈើ សហ គមន៍នេសាទ ក៏បាន និង កំពុងបញ្ចូលសកម្មភាពទេសចរណ៍ដើម្បីចំណូលបន្ថែម។ ការអនុវត្តប្រកបដោយជោគជ័យ ក្នុងសហគមន៍ទេសចរណ៍ទាំងអស់នេះ បានប្រែក្លាយភូមិភាគឦសានពីតំបន់ឆ្ងាយដាច់ស្រយាល ទៅជាតំបន់មានការអភិវឌ្ឍ និង ប្រែក្លាយធនធាននៅទីនោះ ទៅជាផលិតផលទេសចរណ៍។ ប្រជាជនសហគមន៍ដែលមានទម្លាប់កាប់ព្រៃ ឬ បរបាញ់សត្វ បានប្រែក្លាយទៅជាមគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរណ៍ ឬ ជាអ្នកឧទ្ទេស នាំភ្ញៀវទស្សនាព្រៃ ឬ សត្វជំនួសវិញហើយទទួលផលច្រើនជាងទម្លាប់ចាស់។ ករណីនេះ បានឆ្លុះបញ្ចាំងយ៉ាងច្បាស់អំពីនិន្នាការផែនការយកទេសចរណ៍ ជាឧបករណ៍ក្នុងការរួមចំណែកកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ និង ជំរុញលើកទឹកចិត្តការចូលរួមរបស់ប្រជាជនក្នុងការថែរក្សាការពារធនធានធម្មជាតិ។
ឦសាន ជាប៉ូលអាទិភាពនៃការអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍សហគមន៍ ដោយបានផ្តល់មេរៀនល្អៗជាច្រើន ដល់តំបន់ផ្សេងៗទូទាំងប្រទេស។ ជាងនេះទៀត ឦសានស្ថិតក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃកិច្ចសហប្រតិបត្តិការ «ត្រីកោណអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា ឡាវ វៀតណាម» ដែលជាតំបន់អាទិភាពមួយ ក្នុងគម្រោងអភិវឌ្ឍរបស់រដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសទាំងបី។ តំបន់នេះ ត្រូវបានលើកទឹកចិត្ត ជំរុញការទស្សនារបស់ប្រជាជនទៅវិញទៅមក ដោយសម្រាលយ៉ាងច្រើន ដូចជា ការអនុញ្ញាតឲ្យប្រើប្រាស់ត្រឹមបណ្ណព្រំដែនក្នុងការឆ្លងកាត់ និង ទស្សនាក្នុងតំបន់។ ក្រៅពីនេះ គម្រោងវិនិយោគសាធារណៈជាច្រើនរួមមាន គម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធត្រូវបានដាក់ចេញ និង អនុវត្តក្នុងតំបន់ត្រីកោណនេះ ដែលរុញឲ្យឦសានកម្ពុជាកាន់តែត្រូវបានអភិវឌ្ឍ។ ថ្វីបើចំនួនភ្ញៀវទៅទស្សនាឦសាននៅមានកម្រិត តែអត្រាកំណើនខ្ពស់រហូតដល់ប្រមាណជាង ៣០% ក្នុងឆ្នាំ២០១១។ តម្រូវការក្នុងស្រុកកើនឡើងខ្លាំង ជាពិសេស ក្រោយការស្ថាបនាផ្លូវជាតិលេខ៧ និង ផ្លូវទៅកាន់ខេត្តមណ្ឌលគិរី ស្ពានឆ្លងទន្លេសេកុង (ខេត្តស្ទឹងត្រែង) ផ្លូវតភ្ជាប់ស្ទឹងត្រែង រតនគិរី និង មណ្ឌលគិរី។ កំណើននេះ ពេលខ្លះបង្កការលំបាក និង ចោទជាបញ្ហាស្តីពីការខ្វះសេវាកម្មស្នាក់នៅក្នុងខេត្ត ភូមិភាគឦសាន។
កត្តាអាទិភាពនៃការអភិវឌ្ឍផលិតផលទេសចរណ៍នៅភូមិភាគនេះ គឺការបន្តសកម្មឡើងនៃទេសចរណ៍សហគមន៍ អេកូទេសចរណ៍ ការរីករាយកម្សាន្តប្រកបដោយការទទួលខុសត្រូវជាមួយធម្មជាតិ និង ការប្រើប្រាស់ប្រកបដោយមនសិការនូវសម្បត្តិវប្បធម៌ និង ធនធានធម្មជាតិ ដើម្បីការអភិវឌ្ឍ ទេសចរណ៍។ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធខ្នាតតូច តភ្ជាប់គោលដៅទាក់ទាញទេសចរណ៍ ត្រូវបន្តពង្រឹង និង ពង្រីក ដើម្បីតភ្ជាប់ទីជនបទទាំងនេះ ឲ្យទៅជាគោលដៅទេសចរណ៍។ សម្បទាទេសចរណ៍នានា ក្នុងនោះ សេវាកម្មស្នាក់នៅ ដូចជាសណ្ឋាគារ ផ្ទះសំណាក់ ផ្ទះស្នាក់របស់ប្រជាជន ត្រូវរៀបចំ និង បង្កលក្ខណៈ ជូនប្រជាជន ជាពិសេស អ្នករស់នៅក្នុងស្រុកដែលទទួលផលពីការរីកចម្រើននេះ។ ការវិនិយោគទ្រង់ទ្រាយធំត្រូវស្វាគមន៍ ប៉ុន្តែ បើកម្រិតវិនិយោគមធ្យម ឬ តូចគួរត្រូវបានពិចារណា ទុកជូនប្រជាជនសហគមន៍មូលដ្ឋានគ្រប់គ្រង និង ប្រតិបត្តិវិញ។
ភូមិភាគឦសានមានប្រព័ន្ធផ្លូវតភ្ជាប់ល្អប្រសើរ ក្នុងនោះ ផ្លូវលេខ៧ លេខ៨ និង លេខ៧៦ និង មានតម្រូវការវិនិយោគផ្នែកហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធបន្ថែម ដើម្បីឲ្យតំបន់នេះ មានសមត្ថភាពពេញលេញ ក្នុងការទាក់ទាញទេសចរ ទាំងជាតិ និង អន្តរជាតិ ជាពិសេស ការប្រែក្លាយជាប៉ូល (មេដែកថ្មីមួយទៀត) មិន គ្រាន់តែកម្ពុជាប៉ុណ្ណោះទេ គឺតំបន់ត្រីកោណទាំងមូល។ ព្រលានយន្តហោះខ្នាតអន្តរជាតិកម្រិតមធ្យមមួយ ចាំបាច់ត្រូវស្ថាបនាឡើងនៅភូមិភាគឦសាន ជា ពិសេស ក្នុងខេត្តរតនគិរី ដើម្បីបម្រើទាំងការដឹកជញ្ជូន ទេសចរ និង ទាំងការដឹកទំនិញកសិកម្ម និង ផលិតផលរ៉ែ។ ព្រលានយន្តហោះនេះនឹងដើរតួនាទីជាស្នូលនៃតំបន់ត្រីកោណ ព្រោះថា ខេត្តតំបន់នោះជាច្រើន ទាំងកម្ពុជា ឡាវ និង វៀតណាម ពុំទាន់មានព្រលានយន្តហោះ ជាលក្ខណៈអន្តរជាតិនៅឡើយ។
(រូបថតៈ ភូមិភាគឦសាន ខេត្តក្រចេះ ស្ទឹងត្រែង មណ្ឌលគីរី រតនគីរី)
វាលយន្តហោះ (លក្ខណៈក្នុងស្រុក) គួរត្រូវពិចារណាសិក្សាក្នុងការស្តារឡើងវិញនៅលើទីតាំងដែលមានស្រាប់ ឬ ទីតាំងថ្មីនៅខេត្តក្រចេះ ខេត្តស្ទឹងត្រែង ឬ ខេត្តមណ្ឌលគិរី ក្នុងនោះ ខេត្តក្រចេះមានអាទិភាពជាង ដោយសារភាពទាក់ទាញនៃសត្វផ្សោត និង ការឃ្លាតឆ្ងាយពីខេត្តរតនគិរី ធៀបនឹង ខេត្តពីរទៀត។ វាលយន្តហោះនេះ នឹងប្រើជាលក្ខណៈក្នុងស្រុកតភ្ជាប់ជាមួយរាជធានីភ្នំពេញ ខេត្តសៀមរាប ខេត្តព្រះសីហនុ ខេត្តកោះកុង ខេត្តបាត់ដំបង ឬ វាលយន្តហោះខេត្តព្រះវិហារក្នុងថ្ងៃអនាគត។
២.៥-តំបន់ជុំវិញបឹងទន្លេសាប
បឹងទន្លេសាប មិនគ្រាន់តែជាជម្រកត្រីដ៏សម្បូរបែបប៉ុណ្ណោះទេ តែថែមទាំងជាតំបន់ដែលផ្តល់នូវផលិតផលទេសចរណ៍ច្រើនយ៉ាងទាំង «វប្បធម៌ និង ធម្មជាតិ» ជាពិសេស ការតភ្ជាប់ជាមួយតំបន់ទេសចរណ៍អង្គរ និង ភាពសម្បូរនៃជីវៈចម្រុះ នៅក្នុងជីវមណ្ឌលនៃបឹងទន្លេសាប។ ទេសចរណ៍ និង ជីវៈចម្រុះផ្សារភ្ជាប់គ្នា និង គាំទ្រគ្នាទៅវិញទៅមក មានន័យថា ការអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍ គឺរួមចំណែកដល់ការលើកកម្ពស់ការយល់ដឹង ការស្រឡាញ់ និង ការការពារថែរក្សជីវៈចម្រុះ និង ប្រភពធនធានធម្មជាតិ និង វប្បធម៌។
តំបន់បឹងទន្លេសាប ភ្ជាប់ដោយខេត្តនៅជុំវិញ ដែលមានសក្តានុពលទេសចរណ៍។ ក្រៅពីតំបន់អង្គរដ៏ល្បីល្បាញ តំបន់នេះ គឺជាតំបន់អេកូទេសចរណ៍ដ៏ធំបំផុត និងជា តំបន់ដែលមានលទ្ធភាពក្នុងការអភិវឌ្ឍយ៉ាងឆាប់រហ័ស ឲ្យទៅជាគោលដៅទេសចរណ៍លំដាប់អន្តរជាតិ។ លទ្ធភាពចម្បង៥ ដែលតំបន់នេះមាននោះគឺ (១) ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធតភ្ជាប់ល្អប្រសើរទាំងផ្លូវទឹក ផ្លូវគោក និង ផ្លូវអាកាស ជាពិសេស ផ្លូវជាតិលេខ៥ និង លេខ៦ ភ្ជាប់រាជធានីភ្នំពេញទៅព្រំដែនប្រទេសថៃ។ (២) ការធ្វើនាវាចរណ៍និង ការទស្សនាកម្សាន្តតាមផ្លូវទឹក ទស្សនាតាមភូមិអ្នកនេសាទ ភូមិបណ្តែតទឹក ព្រៃលិចទឹក តំបន់ជម្រកសត្វ តំបន់នេសាទ។ល។ ការអភិវឌ្ឍជាប្រភេទនាវាទេសចរណ៍កម្រិតអន្តរជាតិសម្រាប់ការ លំហែកម្សាន្តនៅលើផ្ទៃបឹងទន្លេសាប ដែលមានទេសភាពដ៏ស្រស់ស្អាត នឹងផ្តល់ជម្រើសថ្មីដល់ទេសចរបន្ថែមទៀត។ (៣) ការរៀបចំសហគមន៍ទេសចរណ៍ថ្មី ឬ បញ្ចូលសកម្មភាពទេសចរណ៍ទៅក្នុង សហគមន៍នានាដែលមានស្រាប់ ដើម្បីបង្កើតផលិតផលផង និង ជួយផ្តល់ប្រយោជន៍ជូនប្រជាជន សហគមន៍ផង ដែលផលទេសចរណ៍នេះ នឹងជួយបន្ថែមលើចំណូលដែលប្រជាជនធ្លាប់មាន។ (៤) ក្រៅពីខេត្តសៀមរាបដែលបាន និង កំពុងអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍យ៉ាងសកម្ម ខេត្តផ្សេងៗទៀត មានសក្តានុពលច្រើន តែការអភិវឌ្ឍនៅមានកម្រិតនៅឡើយ ដែលទាមទារការជំរុញអភិវឌ្ឍផលិតផលទេសចរណ៍ថ្មីៗ ឬ មេដែកឆក់ «រណប» របស់តំបន់អង្គរ ក្នុងនោះ រួមមានខេត្តទាំងឡាយនៅតាមដងផ្លូវជាតិលេខ៥ ដែលជាផ្នែកដ៏សំខាន់មួយនៃផ្លូវ «អាស៊ាន» តភ្ជាប់រាជធានីភ្នំពេញ បាងកក និង ក្រុងហូជីមិញ។ ខេត្តបាត់ដំបងជាមេដែកមួយនៃតំបន់នេះ ដែលមានសក្តានុពលទាក់ទាញទេសចរណ៍ខ្លាំងណាស់ ដូចជា ប្រាង្គប្រាសាទបុរាណនៅឯកភ្នំ ស្រុកបាណន ផ្ទះខ្មែរបុរាណ អគារស្ថាបត្យកម្ម ប្រវត្តិសាស្ត្រ តំបន់ទេសភាពធម្មជាតិ និង ការរៀបចំដូចជានៅបឹងកំពីងពួយ រមណីយដ្ឋានជ្រលងបព្វតា ព្រែកទ័ល។ល។ ខេត្តបាត់ដំបងគឺជាស្នូលនៃតំបន់ក្នុងការតភ្ជាប់ទៅខេត្តផ្សេងៗ ក្នុងនោះ មានខេត្តប៉ៃលិន និង ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ ដែលជាខេត្តជាប់ព្រំដែនដ៏សំខាន់។ ខេត្តពោធិ៍សាត់ និង ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង បច្ចុប្បន្នគ្រាន់តែជាខេត្តឆ្លងកាត់របស់ទេសចរ រវាងរាជធានីភ្នំពេញ និង ខេត្តបាត់ដំបងប៉ុណ្ណោះ មិនទាន់មានការអភិវឌ្ឍពេញលេញនៅឡើយ។ ការពិត ខេត្តទាំងនេះ មានធនធានច្រើនដែលមិនទាន់កែច្នៃឲ្យ ទៅជាផលិតផលទេសចរណ៍ ក្នុងនោះ រួមមានតំបន់កេរដំណែលប្រវត្តិសាស្ត្រ វប្បធម៌ ប្រពៃណីរបស់ប្រជាជន ដូចជា ការផលិតក្អម ឆ្នាំង សិប្បកម្មកែច្នៃ វត្ថុអនុស្សាវរីយ៍ធ្វើអំពីថ្ម ឬ វត្ថុធាតុផ្សេងៗ ព្រៃលិចទឹក តំបន់នេសាទ និង សហគមន៍ ប្រជាជននៅតាមដងទន្លេ និង បឹងទន្លេសាប និង តំបន់ទេសភាពធម្មជាតិជាច្រើនទៀត ជាពិសេស តំបន់ភ្នំក្រវាញ ក្នុងនោះវារីអគ្គិសនីអាតៃនៅខេត្តពោធិ៍សាត់ នឹងក្លាយជាតំបន់អេកូទេសចរណ៍ដ៏មានភាពទាក់ទាញ។ តំបន់ជុំវិញបឹងទន្លេសាបគឺជាជង្រុកនៃផលិតផលក្នុងស្រុក ដូចជា អង្ករ បន្លែ ត្រី សាច់ផ្លែឈើ។ល។ ដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ទេសចរណ៍ ជំនួសការនាំចូលពីបរទេស។ ភាពល្បី និង ពេញនិយមនៃអង្ករឆ្ងាញ់ (មិនប្រើជីគីមី) នៃខេត្តបាត់ដំបង ក្រូចពោធិ៍សាត់ និង ត្រីស្រស់ៗមកពីបឹងទន្លេសាប និង ផលិតផលផ្សេងៗជាច្រើនទៀត បាន និង កំពុងស្រូបទាញទេសចររាប់លាននាក់មកកាន់តំបន់នេះ ជាពិសេស ទេសចរក្នុងស្រុក រួមទាំងជនបរទេសបម្រើការងារនៅកម្ពុជា។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ដើម្បីឈានទៅសម្រេចចក្ខុវិស័យឆ្នាំ២០២០ និង ទៅមុខទៀត តំបន់ជុំវិញបឹងទន្លេសាប ត្រូវបានយកចិត្តទុកដាក់ជំរុញការអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍ប្រកបដោយនិរន្តរភាព និង ការទទួលខុសត្រូវគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធរួមទាំងប្រជាជន។ ការអភិវឌ្ឍត្រូវមានផែនការច្បាស់លាស់ និង អនុវត្តត្រឹមត្រូវជៀសវាងបច្ច័យអវិជ្ជមាននាថ្ងៃអនាគត។ ក្រសួងទេសចរណ៍សហការជាមួយស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ អង្គការជាតិ និង អន្តរជាតិ ជាពិសេស UNESCO និង ដោយមានការគាំទ្រពីប្រទេសអូស្ត្រាលី បាន និង កំពុងរៀបចំសិក្សាដើម្បីឈានទៅកសាងផែនការមេ ផែនការអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍ប្រកបដោយនិរន្តរភាព ជុំវិញបឹងទន្លេសាប។
ជាយុទ្ធសាស្ត្រតំបន់នេះ ត្រូវបន្ថែមហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធចាំបាច់មួយចំនួនទៀត ដើម្បីត្រៀម លក្ខណៈស្របយក និង ទទួលតម្រូវការទេសចរណ៍ដ៏ខ្លាំងនាពេលដ៏ខ្លីខាងមុខ។ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធគាំទ្រ រួមមាន (១) កំពង់ផែទេសចរណ៍នៅខេត្តបាត់ដំបង ពោធិ៍សាត់ និង កំពង់ឆ្នាំង (២)ស្ថានីយចំណត ទេសចរណ៍តាមដងផ្លូវជាតិលេខ៥ និង លេខ៦ បន្ថែមលើគម្រោងដែលកំពុងសាងសង់នៅខេត្តពោធិ៍សាត់។ ជំហានដំបូងមានការអភិវឌ្ឍស្ថានីយចំណតតាមដងផ្លូវដែលមានស្រាប់របស់ប្រជាជនឲ្យបានប្រសើរឡើង ទាំងសោភ័ណភាព គុណភាព និង អនាម័យ ដើម្បីទទួលទេសចរ។ (៣) ស្តារព្រលានយន្តហោះខេត្តបាត់ដំបងឡើងវិញ និង ឈានទៅដំណើរការជាលក្ខណៈក្នុងស្រុក ដោយភ្ជាប់ការហោះហើរជាមួយរាជធានីភ្នំពេញ ខេត្តព្រះសីហនុ ខេត្តសៀមរាប ខេត្តព្រះវិហារ និង ភូមិភាគឦសាន។ (៤) ការរៀបចំធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងផ្នែកបរិស្ថានទេសចរណ៍នៅតាមទីក្រុង និង ទីប្រជុំជនក្នុងតំបន់ ជាពិសេស ការរៀបចំប្រព័ន្ធសម្អាតកាកសំណល់រឹង និង រាវក្នុងនោះ ប្រព័ន្ធសម្អាតទឹកប្រើប្រាស់រួច ទីក្រុងបាត់ដំបងគួរត្រូវផ្តល់អាទិភាព។
(រូបថតៈ តំបន់ជុំវិញបឹងទន្លេសាប)
២.៦-តំបន់តាមដងទន្លេមេគង្គ និង ទន្លេបាសាក់
តំបន់នេះ ភ្ជាប់ភូមិភាគឦសានត្រង់ខេត្តក្រចេះ មកដល់ព្រំដែនជាមួយប្រទេសវៀតណាម នៃទឹកដីខេត្តស្វាយរៀង និង ខេត្តតាកែវ។ តំបន់នេះ មានកម្រិតដង់ស៊ីតេប្រជាជនខ្ពស់ជីវភាពរស់នៅល្អប្រសើរ និង មានប្រព័ន្ធហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធរីកចម្រើន។ ការអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍ក៏បាន និង កំពុងបោះជំហាន ទៅមុខយ៉ាងសកម្ម ដោយសារតំបន់នេះនៅជាប់ជាមួយរាជធានីភ្នំពេញ ដែល ជាប៉ូលដ៏សំខាន់ ដូចតំបន់ឯទៀតដែរ តំបន់មេគង្គនេះមានសក្តានុពលទេសចរណ៍ «វប្បធម៌ និង ធម្មជាតិ» ជាច្រើន ដែលមិនទាន់ ត្រូវបានអភិវឌ្ឍដើម្បីស្រូបយកផលពីទេសចរណ៍ឲ្យបានពេញលេញនៅឡើយ ដូចជា ប្រាសាទបុរាណ និង តំបន់ប្រវត្តិសាស្ត្រនៅខេត្តកំពង់ចាម រួមមាន ប្រាសាទវត្តនគរ ភ្នំហាន់ជ័យ ភ្នំប្រុសភ្នំស្រី តំបន់ ហ្លួងព្រះស្ដេចកន។ល។ ខេត្តតាកែវនៅអង្គរបុរី អតីតរាជធានីទី១នៃអាណាចក្រខ្មែរ ភ្នំជីសូរ ទន្លេបាទី ភ្នំបាយ៉ង់កោ នៅស្រុកគីរីវង្ស ដែលមានប្រវត្តិដ៏យូរលង់ និង ភាពទាក់ទាញផ្នែកអេកូទេសចរណ៍ផងដែរ។ ក្រៅពីនេះ តំបន់នេះនៅមានភាពទាក់ទាញពីវប្បធម៌ប្រពៃណី ប្រវត្តិសាស្ត្រនៃប្រជាជនដែលភាគច្រើនជាកសិករ និង សហគមន៍ប្រជាជនរស់នៅតាមដងទន្លេ ខេត្តកំពង់ចាម ខេត្តកណ្តាល ខេត្តព្រៃវែង ខេត្តស្វាយរៀង និង ខេត្តតាកែវ ដែលតំបន់នេះ អាចផ្តល់ជូនទេសចរនូវផលិតផលកសិទេសចរណ៍ និង វប្បធម៌នៃការរស់នៅរបស់ប្រជាជន និង តំបន់ប្រវត្តិសាស្រ្តជាច្រើន។
(រូបភាពៈ តាមដងទន្លេមេគង្គ និងទន្លេសាប)
៣-សន្និដ្ឋាន
ជារូម តំបន់អទិភាពទាំង៦នេះត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយ ក្រសួងទេសចរណ៍ ក្នុងផែនការយុទ្ធសាស្រ្តអភិវឌ្ឍទេសចរណ៍ ឆ្នាំ២០១២-២០២០ ដែលបានទទួលឯកភាពពីគណរដ្ឋមន្រ្តី នាសម័យប្រជុំពេញអង្គ កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១២។ រយៈពេល៦ឆ្នាំកន្លងមកនេះ តំបន់អទិភាពមួយចំនួនមាន ការប្រែប្រួលតិចតួច និង តំបន់អទិភាពមួយចំនួនមានការប្រែប្រួលខ្លាំងដែលទាមទារនូវការសិក្សាស្រាវជ្រាវមួយដ៏ច្បាស់លាស់ ដើម្បីស្វែងរកធាតុចូលដាក់ជូនរាជរដ្ឋាភិបាល សម្រាប់ចូលរួមក្នុងការចងក្រងនូវផែនការយុទ្ធសាស្រ្តថ្មីមួយ ដែលសមស្របទៅតាមលក្ខខណ្ឌសង្គមបច្ចុប្បន្ន។ តំបន់សៀមរាបអង្គរ និង តំបន់ជុំវិញ ភាពកកកុញនៃកំណើនភ្ញៀវទេសចរទៅទស្សនាតំបន់អង្គរនៅបន្តកើនឡើងជាលំដាប់ ដែលជាកង្វល់មួយនៃភាពរិចរិលតំបន់បេតិកភណ្ឌពិភពលោកមួយនេះ។ ការបង្កើតផលិតផលថ្មីៗនៃតំបន់ជុំវិញអង្គរ បន្តអនុវត្តយ៉ាងសកម្ម ដូចជា ការបង្កើតសហគមន៍ទេសចរណ៍កំពង់ភ្លុក កំពង់ឃ្លាំង ព្រែកទ័ល មេជ្រៃ និង សហគមន៍ទេសចរណ៍បន្ទាយស្រីជាដើម ដែលបានជួយសម្រួលនិង ពន្យាពេលនៃការស្នាក់នៅរបស់ទេសចរបានមួយកម្រិតបន្ថែមទៀត។ រាជធានីភ្នំពេញ នៅតែជាកង្វល់សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋ និង ទេសចរអន្តរជាតិទាក់ទងនឹងបញ្ហាចរាចរណ៍ និង សម្រាម។ តំបន់ឆ្នេរ ជាពិសេស ខេត្តព្រះសីហនុ ទោះបីជាសន្ទុះនៃការអភិវឌ្ឍយ៉ាងខ្លាំងក្លា នៃហេដ្ឋារចនាសម្ពន្ធ័ទេសចរណ៍ដ៏សម្បូរបែប ប៉ុន្តែ បញ្ហាប្រឈមចំពោះមុខជាច្រើន ទាក់ទងនឹងបញ្ហាសេវាស្នាក់នៅ បរិស្ថាន ស្ថាបត្យកម្ម និង កំណើននៃទេសចរជនជាតិចិន គឺជាបញ្ហាដែលត្រូវដោះស្រាយចំពោះមុខ។ ភូមិភាគឦសាន គឺជាតំបន់ដែលសម្បូរទៅដោយសម្បត្តិធនធានដ៏សម្បូរបែបលើវិស័យអេកូទេសចរណ៍ ផលិតផលទេសចរណ៍ថ្មីៗជាច្រើន ត្រូវបានបង្កើតឡើង។ ដើម្បីគាំទ្រលើវិស័យអេកូទេសចរណ៍នេះរាជរដ្ឋាភិបាលបានដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយជាតិ អេកូទេសចរណ៍ ឆ្នាំ ២០១៩-២០៣០ អនុម័តដោយគណៈរដ្ឋមន្រ្តី ក្នុងសម័យប្រជុំពេញអង្គ នាថ្ងៃទី១៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៨។
ទោះបីជាក្រសួងទេសចរណ៍បានដាក់ចេញនូវផែនការយុទ្ធសាស្រ្ត និង វិធានផ្សេងៗទាក់ទងនឹងការអភិវឌ្ឍវិស័យទេសចរណ៍ ប្រកបភាពប្រកួតប្រជែង និង បរិយាប័ន្នយ៉ាងណាក្តី ក៏របាយការណ៍ដែលចេញដោយធនាគារពិភពលោកកាលពីឆ្នាំ២០១៧ បានឱ្យដឹងថា ការប្រកួតប្រជែងផ្នែកការធ្វើដំណើរ និង ទេសចរណ៍របស់ប្រទេសកម្ពុជា នៅមានកម្រិតទាបនៅឡើយ។ ថ្វីបើប្រទេសកម្ពុជាបានឈានឡើង៤លេខ ក្នុងឆ្នាំ២០១៧ក្តី ប៉ុន្តែ កម្ពុជានៅតែជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទី១០១ ក្នុងចំណោមប្រទេស១៣៦ នៅទូទាំងសាកលលោក។ កត្តាជំរុញចម្បង ដែលជាមូលដ្ឋាននៃភាពប្រកួតប្រជែងវិស័យការធ្វើដំណើរ និង ទេសចរណ៍របស់កម្ពុជា គឺគោលនយោបាយ និង យុទ្ធសាស្រ្តជាទូទៅរបស់អាជ្ញាធរ។ គោលនយោបាយ និង យុទ្ធសាស្រ្តទាំងអស់នោះ រួមមានដូចជា ចាត់អទិភាពវិស័យទេសចរណ៍ និង ធ្វើដំណើរ (ចំណាត់ថ្នាក់ទី២៩) តម្លៃមានលក្ខណៈប្រកួតប្រជែង (ទី៥១) ភាពបើកចំហជាអន្តរជាតិ (ទី៥៨) ធនធានធម្មជាតិ (ទី៦២) និង ធនធានវប្បធម៌ (ទី៧៦)។ ទោះបីយ៉ាងណាក្តី លទ្ធផលរបស់កម្ពុជានៅមានភាពយឺតយ៉ាវ ផ្នែកនិរន្តភាពបរិស្ថាន (ទី១៣០) បរិស្ថានអជីវកម្ម (ទី១២៥) ធនធានមនុស្ស និង ទីផ្សារការងារ (ទី១១០) សុខភាព និង អនាម័យ (ទី១០៩) ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្លូវគោក (ទី១០៨) និង ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ទេសចរណ៍ (ទី១០២)។ ការប្រៀបធៀបភាពប្រកួតប្រជែងការធ្វើដំណើរ និង ទេសចរណ៍នៅតាមបណ្តាប្រទេសជាច្រើនក្នុងតំបន់ ចង្អុលបង្ហាញឱ្យឃើញថា ប្រទេសកម្ពុជាដើរក្រោយប្រទេសជាមិត្តរបស់ខ្លួន ថ្វីបើកម្ពុជាមានធនធានធម្មជាតិ និង វប្បធម៌ទុនក្តី។ ថ្វីបើទាក់ទងជាមួយធនធានធម្មជាតិ និង វប្បធម៌ ប្រទេសកម្ពុជាគឺជាប្រទេសទីពីរប៉ុណ្ណោះ បន្ទាប់ពីប្រទេសវៀតណាមក្តី ប៉ុន្តែ ភាពប្រកួតប្រជែងផ្នែកទេសចរណ៍ជាទូទៅរបស់ប្រទេសកម្ពុជា ជាប់លំដាប់លេខ១០១ នៅពីក្រោយសាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យឡាវ ដែលជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ៩៤ ប្រទេសវៀតណាមជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ៦៧ និង ប្រទេសថៃជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ៣៤។
គន្ថនិទ្ទេស
១- រាជរដ្ឋាភិបាល ផែនការយុទ្ធសាស្រ្តអភិវឌ្ឍន៍ទេសចរណ៍២០១២-២០២០
២- រាជរដ្ឋាភិបាល គោលនយោបាយជាតិអេកូទេសចរណ៍ ២០១៩-២០៣០
៣- ធនាគារពិភពលលោក បច្ចុប្បន្នសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា «កម្ពុជាបោះជំហានឈានឡើងតាមសង្វាក់តម្លៃនៃ
កម្មន្តសាល» (ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៧)
