សេចក្ដីផ្ដើម
ជាទូទៅ គេប្រើប្រាស់ចំនួនលេខ ដើម្បីធ្វើជាមធ្យោបាយក្នុងការស្វែងយល់ទៅលើបរិមាណជាក់ស្ដែង។ បរិមាណទាំងនោះ អាចធំ ឬ តូច អាស្រ័យទៅលើវិធីដែលអ្នកប្រតិបត្ដិផ្ទាល់ប្រើប្រាស់។ ឧបមាថា បើគេយកចំនួនលេខណាមួយទៅបូកនឹងចំនួនលេខមួយទៀត គេអាចឃើញបរិមាណកើនឡើង ហើយតាងដោយលេខណាមួយ ដែលគេសន្មតថាធំជាងលេខមុន។ ផ្ទុយទៅវិញ បើគេយកលេខណាមួយ ទៅដកនឹងលេខមួយទៀត បរិមាណជាក់ស្ដែងអាចថយចុះជាងមុន ហើយតាងដោយលេខមួយផ្សេងទៀត ដែលគេសន្មតថា តូចជាងមុន។ ពិសេសជាងនេះទៅទៀត គេអាចប្រើប្រាស់ចំនួនលេខធ្វើជាតំណាងចំពោះវត្ថុណាមួយ ឬ ការគិតគូរណាមួយ ហើយវត្ថុ និង ការគិតគូរទាំងអស់នោះ បានក្លាយទៅជាទម្លាប់តកូនតចៅ ឬ ក៏អាចក្លាយទៅជាគតិបណ្ឌិតផងក៏សឹងមាន សម្រាប់ទ្រទ្រង់ជីវភាពរស់នៅរបស់ជាតិសាសន៍នីមួយៗនៅលើពិភពលោកយើងនេះថែមទៀតផង។ ដោយឡែក ចំពោះខ្មែរយើងដែលត្រូវបានចាត់ទុកថាជាជាតិសាសន៍មួយ ក្នុងចំណោមជាតិសាសន៍ទាំងឡាយនៅលើសកលលោកដូចគេឯងដែរនោះ យើងក៏បានឱ្យតម្លៃទៅលើចំនួនលេខថាមានសារៈសំខាន់ដូចគ្នាដែរ ហើយអាចយកទៅប្រើប្រាស់ធ្វើជាមធ្យោបាយ ដើម្បីសិក្សាស្វែងយល់អំពីបរិមាណ ក៏ដូចជា សម្រាប់ធ្វើជាតំណាងនៃការគិតគូរជាអរូបិយណាមួយរបស់ខ្លួន ព្រមទាំងយកការគិតគូរអស់ទាំងនោះ ទៅប្រើប្រាស់ ធ្វើជាមេគំនិតសម្រាប់បម្រើផលប្រយោជន៍នៃជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ ដើម្បីញ៉ាំងឱ្យដំណើរជីវិតទទួលបាននូវជោគជ័យ ឬក៏ អាចយកទៅកសាងនូវបុគ្គលិកលក្ខណៈរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ ឱ្យសមប្រកបទៅដោយគុណធម៌ ចៀសផុតពីអំពើអកុសល និង គ្រោះមហន្ដរាយគ្រប់បែបយ៉ាងដែលតែងតែកើតមានក្នុងជីវិត។
តទៅនេះ យើខ្ញុំនឹងដកស្រង់យកទស្សនៈស្ដីពីលេខមួយចំនួន
មកបង្ហាញជូន៖
១- ទស្សនៈទាក់ទងនឹង «លេខ៣»
ទាក់ទងទៅនឹង «លេខ៣» មានសំណួរមួយបានចោទសួរឡើងថា បើតាមទស្សនៈខ្មែរយើង តើ «លេខ៣» អាចយកទៅប្រើប្រាស់ជាតំណាងអ្វីខ្លះ?
ដូចដែលគេបានដឹងឮជាហូរហែខ្លះៗរួចមកហើយស្រាប់ ខ្មែរយើងបានសន្មតយក «លេខ៣» ធ្វើជាលេខតំណាងនូវសិរីសួស្ដី ជ័យមង្គល ហើយបានយកទៅប្រើប្រាស់ក្នុងផ្លូវពីរផេ្សងគ្នា គឺផ្លូវសាសនា (ផ្លូវធម៌) និង ផ្លូវលោក។ ជាក់ស្ដែងក្នុងផ្លូវសាសនា គេយក «លេខ៣» ធ្វើជាតំណាងព្រះរតនត្រ័យ ឬ កែវទាំងបី រួមមាន ព្រះពុទ្ធ ព្រះធម៌ ព្រះសង្ឃ សម្រាប់ឱ្យពុទ្ធសាសនិកយកទៅធ្វើជាទីពឹង មិនអាចខ្វះបានក្នុងជីវិតរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់គេ។ តើត្រ័យទាំងបីនេះ ស្ដែងឡើងនូវទំនាក់ទំនងយ៉ាងណាខ្លះ ជាមួយអ្នកកាន់ពុទ្ធសាសនា? គេអាចឆ្លើយបានថា ទំនាក់ទំនងនោះស្ដែងឡើងនៅត្រង់ថា ព្រះពុទ្ធជាអ្នកត្រាស់ដឹង ជាអ្នករកឃើញនូវកងធម៌ដ៏ឧត្ដុងឧត្ដម ដែលចាត់ទុកថាជាធម៌ស្នូលដ៏សំខាន់សម្រាប់ពុទ្ធសាសនា ធ្វើឱ្យសាសនាអាចវិវត្ដរីកចម្រើនបាន ស្របទៅនឹងតថភាពសង្គម។ ចំណែកព្រះធម៌វិញ គឺជាសភាវៈសម្រាប់ទ្រទ្រង់មនុស្សលោក ការពារមនុស្សលោកមិនឱ្យលិចលង់ក្នុងដំណើរវិលកើត វិលស្លាប់នៃវដ្ដសង្សារដែលមនុស្សរាល់រូបយោនយកកំណើត។ រីឯព្រះសង្ឃវិញ គឺជាអ្នកទ្រទ្រង់សាសនា ញ៉ាំងឱ្យសាសនាមានជីវិត និង ឋិតឋេរជាដរាបតរៀងទៅ បានន័យថា ព្រះសង្ឃជាអ្នកទទួលខុសត្រូវធំធេងណាស់ចំពោះភាពគង់វង្ស ឬ ភាពបាត់បង់ទៅរបស់ពុទ្ធសាសនា។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ព្រះសង្ឃក៏ជាអ្នកយកព្រះធម៌ដែលព្រះពុទ្ធបានរកឃើញ យកទៅសម្ដែងប្រាប់ជាបន្ដទៅទៀតចំពោះមនុស្សម្នាផង ទាំងពួង តាមរយៈធម៌ទេសនាដើម្បីឱ្យពុទ្ធបរិស័ទជាអ្នកដើរតាម បានយល់ដឹងពិតអំពីបញ្ហាជីវិត តួយ៉ាងដូចជា យល់ដឹងអំពីប្រភពនៃទុក្ខ និង មធ្យោបាយរម្លត់ទុក្ខក្នុងជីវិតរស់នៅជាដើម។ បើគេប្រមើលមើលឲ្យបានវែងឆ្ងាយបន្តិចទៅទៀតនោះ គេមុខជាឃើញថា ក្នុងការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃមនុស្សម្នាក់ៗរមែងជួបប្រទះនឹងបញ្ហាស្មុគស្មាញច្រើនយ៉ាងណាស់ ហើយមានបញ្ហាខ្លះដោះស្រាយបាន បញ្ហាខ្លះក៏ដោះស្រាយមិនបាន ហើយចាប់បង្ខំឲ្យពួកគេរត់ទៅពឹងពាក់វត្តអារាមឲ្យជួយដោះស្រាយ តាមរយៈការ ស្ដាប់ធម៌ទូន្មានរបស់ព្រះសង្ឃ ឬក៏ តាមរយៈការផ្សងចាក់គម្ពីរ។ ជាធម្មតា ការចាក់គម្ពីរត្រូវអនុវត្ដគម្រប់បីដងទើប ប្រសើរ ពីព្រោះថា កម្រិតនៃការប្រមូលអារម្មណ៍របស់អ្នកមានបញ្ហា មុននឹងចាក់គម្ពីរ អាចបានមូលល្អ ឬក៏មិនបានមូលល្អ។ ដូចេ្នះ គេត្រូវការពឹងពាក់«លេខ៣» ឱ្យជួយគេក្នុងគម្រប់បីដង នៅពេលណាដែលការចាក់ផ្សងលើកទីមួយ លើកទីពីរ មិនបានសម្រេច ដោយមកពីប៉ះចំលើរឿងអាក្រក់ មិនសមប្រកប ហើយសាមីខ្លួនមិនទាន់អស់ចិត្ដ។ យើងអាចសេ្លះទុករឿងសាសនាមួយឡែកសិន ដោយត្រឡប់មករករឿងលោកិយវិញម្ដង។ បើតាមការប្រតិបត្ដិក្នុងផ្លូវលោក «លេខ៣» អាចដើរតួជាតំណាងបាវចនាទាំងបីរបស់ខ្មែរយើង ដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ប្រទេសស្រាប់។ បាវចនាទាំងនោះ រួមមាន ជាតិ សាសនា ព្រះមហាក្សត្រ។ ព្រោះតែបាវចនាទាំងបីនេះ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូប បានខិតខំបូជាកម្លាំងកាយ ចិត្ដ និង កម្លាំងប្រាជ្ញា ដើម្បីទ្រទ្រង់វត្ថុទាំងបីនេះឱ្យឋិតឋេរជារៀងដរាបតទៅ ជាមួយនឹងជីវិតរស់នៅរបស់គេ។ តាមផ្លូវលោកិយដដែល បើគេត្រឡប់មករកការប្រព្រឹត្ដិរបស់បុគ្គលវិញ មនុស្សម្នាក់ៗតែងចៀសមិនផុតពីរឿងអាស្រូវខុសឆ្គងឡើយ ហើយឪពុកម្ដាយ ឬ អ្នកអាណាព្យាបាល បានប្រកាន់យកការអត់ឱនជាធំ តែក៏មានព្រំដែនកំណត់ដែរ ដោយអនុវត្ដមិនឱ្យលើសពីបីដងឡើយ។ បើអត់ឱនគម្រប់បីដងហើយ សាមីខ្លួននៅតែមិនកែកំហុស ទើបគេអនុវត្ដការដាក់ទោសទណ្ឌទៅតាមកម្រិតនៃការប្រព្រឹត្ដិនោះ សមដូចកំណាព្យមួយវគ្គ ដែលបានលើកឡើងក្នុងវចនានុក្រមសមេ្ដចសង្ឃរាជ ជួន ណាត ត្រង់ទំព័រ១៥៩៣ យ៉ាងដូចេ្នះថា «អត់ឱ្យយ៉ាងច្រើនត្រឹមបីដង កុំឱ្យកន្លង ព្រោះសន្ដោស ក្រែងនឹងប្រែក្លាយជារឿងថ្លោស នាំឱ្យរឱសកែលែងកើត»។ ខ្មែរយើងតែងធ្វើវន្ទនកិច្ចចំពោះបុគ្គល ដែលគួរគោរពក្នុងចំនួនបីដងដូចគ្នា ដូចជាកិរិយាថ្វាយបង្គំព្រះ ថ្វាយបង្គំព្រះសង្ឃ ថ្វាយបង្គំមាតាបិតា ឬ គ្រូបាអាចារ្យរបស់ខ្លួន។ ចំពោះពិធីមង្គលការទៀតសោត ក៏មានពិធីមួយដែលគេហៅថា «ពិធីសំពះផ្កាស្លា» ដោយមានផ្កាស្លាបី ជាតំណាងមនុស្សបីប្រភេទ មានឋានៈសង្គមផ្សេងពីគ្នា។ តើផ្កាស្លាបី ប្រភេទនេះ តំណាងអ្នកណាខ្លះ?
ផ្កាស្លាទីមួយទំហំធំជាងគេ តំណាងមនុស្សប្រភេទទីមួយដែលមានឋានៈខ្ពង់ខ្ពស់ នោះគឺឪពុកម្ដាយ ហើយគូស្រករត្រូវលើកជូនអ្នកមានគុណទាំងពីររបស់ខ្លួន។ ផ្កាស្លាបន្ទាប់ត្រូវលើកជូនទៅបង។ ផ្កាស្លាចុងក្រោយ (ផ្កាស្លាពៅ) ត្រូវលើកជូនទៅញាតិសាច់សាលោហិតរបស់ខ្លួន។ ទាក់ទងទៅនឹង «លេខ៣» ដដែលបើគេពិនិត្យឱ្យបានស៊ីជម្រៅបន្ថែមទៀត ទៅលើជីវិតរស់នៅរបស់មនុស្សម្នាក់ៗ ខ្មែរយើងតែងខិតខំអប់រំកូនចៅឱ្យចៀសផុតពីអំពើអបាយមុខទាំងបីក្នុងសង្គមដែលធ្វើ ឱ្យមនុស្សឆ្កួតវងេ្វង ហើយដែលតាមពាក្យសាមញ្ញហៅថា «ឆ្កួតបី» នោះគឺអបាយមុខដែលកើតឡើងអំពីស្រី ឬ «ឆ្កួតស្រី» អបាយមុខដែលកើតឡើងអំពីស្រា ឬ «ឆ្កួតស្រា» និង អបាយមុខដែលកើតឡើងអំពីល្បែង ឬ «ឆ្កួតល្បែង»។ ដូចមានឃ្លាជាកំណាព្យក្នុងច្បាប់កូនចៅ ចែងយ៉ាងដូច្នេះថា «លោកថាឆ្កួតបី ឆ្កួតមួយ នឹងស្រី ឆ្កួតមួយនឹងស្រា ឆ្កួតមួយនឹងល្បែងអំពើពាលា ឆ្កួតនេះហៅមហា ឆ្កួតក្រៃកន្លង»។ ក្រៅពីឆ្កួតបីប្រការដូចបានរៀបរាប់រួចមកហើយ ខ្មែរយើងនៅបានយកចិត្ដទុកដាក់ទៅលើ «លេខ៣» ដើម្បីទុកជាការជូនពរគ្នាឱ្យសម្រេចបាននូវសម្បត្ដិបីប្រការ ហើយសម្បត្ដិទាំងនោះទាក់ទងជិតស្និទ្ធទៅនឹងដំណាក់កាលនៃវ័យទាំងបីរបស់មនុស្សម្នាក់ៗ «បឋមវ័យ, មជ្ឃឹមវ័យ, បច្ឆឹមវ័យ»។ រីឯសម្បត្ដិទាំងបីនោះរួមមាន «សម្បត្ដិមនុស្សលោក១, សម្បត្ដិទេព្ដា១ និង សម្បត្ដិព្រះនិពា្វន១» ទោះបីជា សម្បត្ដិចុង ក្រោយនេះ មានអ្នកខ្លះដែលឋិតក្នុងវ័យកណ្ដាល ឬ វ័យចុងក្រោយ នៅជាប់ជំពាក់នឹងរឿងលោកិយ ពុំទាន់ប្រាថ្នាចង់បានសម្រេចដោយឆាប់រហ័សក្តី។ ផ្សារភ្ជាប់ទៅនឹងបញ្ហាមនុស្សដដែល ខ្មែរយើងបានប្រគល់ឱ្យ «លេខ៣» ដើរតួនាទីក្នុងសិរីបីប្រការរបស់មនុស្សផងដែរ។ ជាក់ស្ដែង ចាស់បុរាណតែងអប់រំកូនចៅឱ្យយល់ដឹងអំពីទីកន្លែងសំខាន់ទាំងបីដែលធ្វើឲ្យកើតសិរីសួស្ដី តួយ៉ាងដូចជា ពេលព្រឹកព្រលឹមសិរីសួស្ដីរបស់មនុស្សឋិតនៅលើមុខ ម្ល៉ោះហើយបានជាមនុស្សម្នាក់ៗ ត្រូវលុបមុខក្រោយពេលក្រោកពីដំណេក ហើយធ្វើមុខឲ្យបានស្រស់ស្រាយ មិនកញ្ចប់កញ្ចូវ ចងចញ្ចើម។ ចំពោះពេលថ្ងៃវិញ សិរីសួស្ដីរបស់មនុស្សឋិតនៅលើដើមទ្រូង ហេតុដូច្នេះហើយបានជាពេលងូតទឹក គេត្រូវដុសក្អែលលាងសម្អាតដើមទ្រូង។ ចំណែកនៅពេលយប់វិញ សិរីសួស្ដីរបស់មនុស្សឋិតនៅនឹងជើង ម្ល៉ោះហើយបានជាមុននឹងចូលដេក (និន្ទ្រា) គេត្រូវលាងសម្អាតជើង ដើម្បីទទួលបាននូវសិរីសួស្ដីក្នុងពេលយប់។ សូមបញ្ជាក់បន្ថែមថា បើមើលតាមរឿងពេ្រងនិទានកន្លងមក សិរីសួស្ដីទាំងបីនេះ ដើមឡើយមនុស្សលោករកមិនឃើញទេ មានតែសត្វឥន្ទ្រីប៉ុណ្ណោះដែលដឹងរឿងរ៉ាវនេះច្បាស់ ដោយមានពេលមួយ ឥន្ទ្រីឈ្មោលធ្លោយនិយាយប្រាប់ឥន្ទ្រីញីជាប្រពន្ធ ដោយសារតែសប្បាយចិត្តខ្លាំងពេកថា ថ្ងៃស្អែកខ្លួននឹងបានសាច់ធម្មបាលកុមារ ដែលភ្នាល់ចាញ់កបិលមហាព្រហ្ម ព្រោះតែរកទីកន្លែងសិរីបីប្រការមិនឃើញ ធ្វើជាអាហារបរិភោគ។ ដោយជជីកសួរដេញដោលខ្លាំងពេក ឥន្ទ្រីឈ្មោះលទ្រាំមិនបានក៏និយាយប្រាប់ឥន្ទ្រីញីជាប្រពន្ធ អំពីទីកន្លែងនៃសិរីសួស្ដីទាំងនោះ ជាហេតុធ្វើឲ្យធម្មបាលកុមារ ដែលមកដេកសន្ធឹកសន្ធៃអស់សង្ឃឹមក្រោមដើមឈើនោះស្ដាប់បាន ព្រមទាំងអាចយកទៅឆ្លើយដោះប្រស្នាកបិលមហាព្រហ្មរហូតបានសម្រេច ធ្វើឲ្យគ្រោះថ្នាក់ត្រូវធ្លាក់ទៅលើកបិលមហាព្រហ្មវិញម្តង ព្រោះតែការដាក់លក្ខខណ្ឌខសន្យាជាមួយគ្នាថា សុខចិត្តផ្ដាច់ជីវិត ដោយកាត់សិរសាខ្លួនឯងជំនួសវិញ បើសិនណាធម្មបាលកុមារជាមនុស្សលោក និងជាគូប្រកួត រកប្រស្នានោះឃើញ។
គួរកត់សម្គាល់តទៅទៀតថា អត្ថន័យនៃការគិតរបស់ខ្មែរទាក់ទងទៅនឹង«លេខ៣» អាចនៅមានរឿងរ៉ាវវែងឆ្ងាយច្រើនទៅទៀត ដែលត្រូវលើកយកមកអធិប្បាយ។ ប៉ុន្ដែនៅពេលនេះ យើងខ្ញុំអាចបពា្ចប់ជាបណ្ដោះអាសន្ននៅត្រឹមកិច្ចការស្រែចំការរបស់កសិករ និង ការទស្សន៍ទាយរបស់ហោរាសិនចុះ។ សួរថា តើការងារទាំងពីរប្រភេទនេះ មានទំនាក់ទំនងដូចមេ្ដចខ្លះជាមួយនឹង «លេខ៣» ?
ចំពោះការងារធ្វើស្រែ កសិករមិនអាចមើលរំលង «លេខ៣» បានទេ។ ជាក់ស្ដែងកសិករខ្មែរ តែងបង្ហាត់បង្រៀនកូនចៅឱ្យចេះស្ទូងស្រូវតាមរបៀបមុមចង្ក្រាន (មុមបី) ដែលប្រហែលជាទទួលឥទ្ធិពលពីសាសនា ប៉ុន្ដែ យកមកប្រើប្រាស់ក្នុងផលប្រយោជន៍លោកិយ។ គេស្ទូងស្រូវបីៗត្រណោតជាមុំចង្ក្រាន របៀបនេះ គឺដើម្បីងាយស្រួលស្ទូងក្នុងដំណើរថយក្រោយបានរហ័ស មិនជាន់សន្ទូងដែលស្ទូងរួច ហើយម្យ៉ាងដល់ពេលច្រូតក៏ងាយស្រួលច្រូតដែរ ដោយសារតែគេអាចបត់បែនខ្លួនបានតាមចលនាទៅមុខថយក្រោយ នៃគុម្ពស្រូវជាមុមចង្ក្រានទាំងនោះ ទោះបីជាសម័យបច្ចេកវិជ្ជាទំនើបយើងសព្វថ្ងៃ គេណែនាំកសិករឲ្យស្ទូងជួរៗដើម្បីងាយស្រួលថែទាំ ងាយស្រួលច្រូតនឹងម៉ាស៊ីនក្ដី។ បើគិតពិចារណាឲ្យបានល្អិតល្អន់ទៅ របៀបទាំងពីរនេះមានភាពងាយស្រួលម្យ៉ាងម្នាក់ទេ សូមអ្នកកាន់ទំនើបកុំទិតៀនបុរាណធ្វើអ្វី ព្រោះបុរាណគេក៏មានហេតុផលរបស់គេដូចបានបញ្ជាក់ជូនខាងលើស្រាប់។ ដោយឡែកចំពោះហោរាគន់គូរវិញ ក្បួនហោរាសាស្ដ្ររបស់ខ្មែរយើងបានបង្ហាញឱ្យឃើញថា «លេខ៣» ជាលេខមានភ័ព្វសំណាងខ្ពង់ខ្ពស់ណាស់។ បើគន់គូរទៅត្រូវត្រង់ «លេខ៣» មានន័យថា បុគ្គលនោះអាចប្រកបកិច្ចការ អ្វីមួយទទួលបានជោគជ័យ ឬក៏ មានគេជួយជ្រោមជ្រែងទំនុកបម្រុងទៀតផង។ បើត្រឡប់មកគិតរឿងក្រយៅម្រាមដៃវិញក៏មានសារៈសំខាន់ប្រហាក់ប្រហែលគ្នានោះដែរ ពោលគឺបើមនុស្សណាម្នាក់មានក្រយៅមូល (ខ្ចៅមូល) លើម្រាមដៃបី ក្នុងចំណោមម្រាមដៃទាំងដប់នោះ ទំនាយទាយថាបុគ្គលនោះនឹងបរិបូណ៌ដោយបាយទឹក ឬ អាហារភោជន។ ជាក់ស្ដែងបុរាណតែងពោលថា «ខ្ចៅបី កើតបាយកើត ទឹក» មានន័យថា បើរូបបុគ្គលនោះទៅដល់ទីណា បុគ្គលនោះតែងតែទទួលបាននូវ ក្ដីអាណិតស្រឡាញ់ ជួយផ្គត់ផ្គងជាបាយទឹក ម្ហូបអាហារពីសំណាក់អ្នកផងទាំងពួងដោយមិនបាច់ឲ្យភ័យព្រួយពីរឿងអត់បាយ ក្រហាយទឹក ដាច់ពោះស្លាប់នោះឡើយ។
សរុបមក «លេខ៣» គឺជាលេខដែលខ្មែរយើងតែងនិយមប្រើប្រាស់ធ្វើជានិមិត្ដសញ្ញានៃការប្រព្រឹត្ដិ ទាំងក្នុងផ្លូវលោក ក៏ដូចជាផ្លូវសាសនា (ផ្លូវធម៌) ដើម្បីជាប្រយោជន៍អប់រំចិត្ដរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ ឱ្យប្រព្រឹត្ដឆ្ពោះទៅរកគុណធម៌ក៏ដូចជា សម្រេចបានជោគជ័យ ចៀសវាងបានពីការទទួលនូវគុណវិបត្តិគ្រប់បែបយ៉ាងក្នុងជីវិត។
២-ទស្សនៈទាក់ទងនឹង «លេខ៤»
ដូចជា «លេខ៣» ដែរ «លេខ៤» ក៏មានអត្ថន័យ និង ការប្រើប្រាស់សម្បូណ៌បែបមិនឈ្នះចាញ់គ្នាប៉ុន្មានទេ។ «លេខ៤» ត្រូវបានកំណត់ថា ជាលេខគត់គូ ឬជា លេខកាកបាទ បើហៅតាមភាសាសាមញ្ញ ដែលគេធ្លាប់ដឹងឮកន្លងមកហើយ។
ជាទូទៅ ខ្មែរយើងច្រើននិយមយក «លេខ៤» ធ្វើជាតំណាងនូវអ្វីដែលប្រកបដោយគុណធម៌ និង មានមហិទ្ធប្ញទ្ធិ ឬ អ្វីទៀតដែលផ្សេងពីនោះ។ ខាងក្រោមនេះ គឺជាទស្សនៈប្លែកៗមួយចំនួនដែលបានសិក្សាស្រាវជ្រាវឃើញ ទាក់ទងទៅនឹង «លេខ៤» ។
នៅក្នុងអតីតកាលដ៏យូរលង់មកហើយ គេសង្កេតឃើញបុព្វបុរសយើង គោរពស្រឡាញ់ និង ជឿជាក់ខ្លាំងណាស់ចំពោះ «លេខ៤» រហូតដល់មានពេលខ្លះ សម្រេចចិត្ដជ្រើសរើសទីតាំងរាជធានីរបស់ប្រទេស នៅត្រង់ចំណុចប្រសព្វទាំងបួនរបស់ទនេ្លថែមទៀតផង ពីព្រោះគេជឿថា ទីតាំងប្រសព្វមុខគ្នា យ៉ាងដូចេ្នះ អាចមានជ័យភូមិល្អ ចម្រើនរុងរឿង ពូកែសក្ដិសិទ្ធិ ហើយខ្មាំងសត្រូវមិនអាចយាយីបាន។ បើគិតទៅតាមក្បួនកាកបាទ។ ដោយសារតែជំនឿ និង ការគិតគូររបៀបនេះហើយ បានជារាជធានី «ចតុមុខ» ត្រូវបានកសាងឡើងក្នុងរាជ្យព្រះបាទពញាយ៉ាត ហើយអាចមានអាយុកាលឋិតឋេរ គង់វង្ស រហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។ ដោយឡែកចំពោះការកសាងបដិមាទៀតសោត ក៏គេកសាងបដិមានោះជាមុខបួនដែរ ហើយឋិតនៅលើចំណុចកាកបាទនៃទីតាំងភូមិសាស្ត្រ។ តួយ៉ាងដូចជា បដិមានៅក្នុងព្រះវិហារវត្ដត្រឡែងកែង ក្នុងសម័យលង្វែកជាដើម។ តាមប្រវត្ដិសាស្ដ្រដែលបានកត់ត្រាទុកមកឃើញថា បដិមានេះមានប្ញទ្ធិបារមីខ្លាំងពូកែណាស់ លើកលែងតែពេលក្រោយមកខ្មែរយើងភ្លាត់ស្នៀតចាញ់ឧបាយកលចារបុរសទិសខាងលិច ដែលក្លែងបួសជាសង្ឃមើលជំងឺព្រះមហេសី បង្គាប់ឲ្យព្រះរាជាយកបដិមានោះទៅទម្លាក់ចោលក្នុងទន្លេ ដើម្បីឲ្យព្រះមហេសីជាសះស្បើយ។
ពិសេសជាងនេះទៅទៀត ទាក់ទងទៅនឹងពុទ្ធសាសនា ខ្មែរយើងសុទ្ធតែបានគោរពស្រឡាញ់ «លេខ៤» យក «លេខ៤» ធ្វើជាគ្រឿងសម្គាល់នូវសច្ចធម៌ដ៏ប្រសើរខ្ពង់ខ្ពស់ទាំងបួន ដែលតាមគម្ពីរពុទ្ធសាសនា ចាត់ទុកថាជាធម៌មូលដ្ឋាន ឬ ចតុរារិយសច្ចៈ (Four Noble Truths) ដែលពន្យល់លម្អិតពី ការពិតដ៏ប្រសើរខ្ពង់ខ្ពស់ទាំងបួន ទាក់ទងទៅនឹងសេចក្ដីទុក្ខពិត (ទុក្ខសច្ចៈ) កំណើតនៃទុក្ខ (សមុទយសច្ចៈ) ទីរំលត់ទុក្ខ (និរោធសច្ចៈ) និង ផ្លូវរំលត់ទុក្ខ (មគ្គសច្ចៈ)។
នៅក្នុងដំណើរអនុវត្ដមួយផេ្សងទៀត «លេខ៤» ត្រូវបានគេយកមកប្រើប្រាស់ដើម្បីសម្គាល់ទិសធំទាំង៤ ដូចជា ទិសខាងកើត ខាងលិច ខាងត្បូង និង ទិសខាងជើង។ ទិសនីមួយៗសុទ្ធតែមានតម្លៃប្រតិបត្ដិផេ្សងៗពីគ្នា។ ខ្ញុំសូមលើកយកឧទាហរណ៍ពីរ ទាក់ទងទៅនឹងតម្លៃប្រតិបត្ដិរបស់ទិសខាងកើត និង ទិសខាងលិច។ ឧបមាថាបើគេលើកទ័ពចេញទៅធ្វើសង្គ្រាម ហើយចង់ទទួលបានជ័យជំនះ កត្ដាប្រតិបត្ដិមួយដែលមិនអាចខ្វះបាននោះគឺ មេទ័ពត្រូវនាំក្បួនទ័ពរបស់ខ្លួនចេញច្បាំងនឹងសត្រូវតាមទ្វារទិសខាងកើតនៃព្រះនគរ ពីព្រោះតាមក្បួនពិជ័យសង្គ្រាម ទ្វារខាងកើតជាទ្វារជ័យ។ ផ្ទុយទៅវិញ បើគេច្បាំងចាញ់សត្រូវ ព្រមទាំងមានការខូចខាតធ្ងន់ធ្ងរ ដូចជា បាត់បង់ជីវិតឥស្សរជនសំខាន់ៗ ផងនោះ គេត្រូវនាំទ័ពដែលនៅសេសសល់ត្រឡប់ចូលនគរវិញ តាមទ្វារទិសខាងលិច ហើយអ្នកផង ទាំងឡាយដែលគយគន់ក្បួនទ័ពត្រឡប់វិញពីចម្ងាយក៏អាចយល់បានពីបរាជ័យនោះដែរ។ ដោយឡែក បើសិនជាមានមនុស្សជាប់ទោសឧក្រិដ្ឋរហូតដល់ប្រហារជីវិត គេត្រូវនាំអ្នកទោសនោះចេញតាមទ្វារ ទិសខាងលិចដូចគ្នា ពីព្រោះទ្វារទិសខាងលិចគឺជា «ទ្វារមរណៈ»។ បើគេបពោ្ចញអ្នកទោសតាមទ្វារនេះហើយ កម្រនឹងបានរស់ជីវិតវិលត្រឡប់មកវិញណាស់។ ទន្ទឹមនឹងនេះដែរ បើមានមនុស្សស្លាប់ក្នុងលំនៅឋាន ហើយគេចង់ការពារកុំឲ្យបីសាចខាងក្រៅចូលមកបន្លំខ្លួនជាមួយសាកសព បុគ្គលដែលស្លាប់នោះបានហើយធ្វើបាបកូនចៅនៅរស់ អាចារ្យតែងធ្វើកិច្ចដើម្បីការពារបីសាចទាំងនោះដោយយកកំបោរសទៅគូសជាសញ្ញាកាកបាទ (ខ្វែងជើងក្អែក) ព័ទ្ធសីមានៅតាមទ្វារចេញចូលពីព្រោះ គេមានជំនឿថា សញ្ញាកាកបាទជាសញ្ញាមានមហិទ្ធប្ញទ្ធិឈ្នះលើអ្វីៗទាំងអស់ ហើយពួកព្រាយបីសាចខ្លាចសញ្ញានេះណាស់។ ព្រមជាមួយនេះ នៅពេលបញ្ចុះសពអ្នកដែលស្លាប់ ក៏គេប្រកាន់ខ្ជាប់នូវទិសខាងលិចនេះដែរ ពោលគឺគេបញ្ចុះសពដោយដាក់ក្បាលបែរឲ្យចំទិសខាងលិចដែលជាសក្ចិយភាពនៃការស្លាប់។
ម្យ៉ាងទៀត បើគេត្រឡប់មករកផ្នែកគុណធម៌វិញ គេឃើញមានគុណធម៌មិនតិចដែរទេដែលទាក់ទងទៅនឹង «លេខ៤»។ តួយ៉ាងដូចជាការអប់រំចំពោះមេគ្រួសារ ឬ មគ្គុទេ្ទសក៍របស់ប្រទេស។ អ្នកទាំងពីរប្រភេទនោះ តែងទទួលការអប់រំដោយបំពាក់ជាប់នូវព្រហ្មវិហារធម៌ទាំងបួនរួមមាន «មេត្ដា» ឬ សេចក្ដីអាណិតស្រឡាញ់ចំពោះកូន ក៏ដូចជា មនុស្សទូទៅក្រោមបង្គាប់។ «ករុណា» ឬ សេចក្ដីសន្ដោសប្រណីចំពោះបុត្រធីតា ឬ មនុស្សទូទៅ ដោយមិនប្រកាន់ពណ៌សម្បុរ។ «មុទិតា» ឬ ការតេ្រកអរចំពោះ សេចក្ដីសុខរបស់កូនចៅ ក៏ដូចជា អ្នកដទៃ។ «ឧបេក្ខា» ឬ សេចក្ដីស្រឡាញ់រាប់អានស្មើៗគ្នាចំពោះបុត្រាបុត្រី និង មនុស្សគ្រប់រូប។ សំអាងទៅលើហេតុផលនេះហើយ បានជាក្នុងស្ថាបត្យកម្មខ្មែរយើងខ្លះមានបង្កប់ទៅដោយទស្សនៈស្ដីពី «លេខ៤» ដូចជា នៅលើកំពូលប្រាសាទបាយ័ន គេឃើញមានរូបចម្លាក់ ព្រហ្មមុខបួននៅពីលើកំពូលរបស់ប្រាសាទ ជារូបបដិមាតំណាងព្រះពោធិសត្វលោកេស្វរៈ បែរព្រះភក្ត្រឆ្ពោះទៅរកទិសទាំងបួន ដែលជាសក្ខីភាពនៃការផ្សាយមេត្តាធម៌ ចំពោះមនុស្សផងទាំងឡាយនៅគ្រប់ទិសទាំងបួន។
ដោយឡែកក្នុងការបណ្ដុះប្រាជ្ញាកូនចៅ មានពេលខ្លះចាស់ទុំបានយកចិត្ដទុកដាក់ចងក្រងឡើងជាពាក្យបណ្ដៅ ស្របទៅតាមសភាពធម្មជាតិនៃការរស់នៅរបស់សត្វ ឬ រុក្ខជាតិ ដោយបង្កើតចេញជាប្រស្នាឱ្យកូនចៅមានទម្លាប់ចេះសង្កេត ត្រិះរិះពិចារណា និង ឆ្លើយដោះស្រាយបញ្ហាទៅតាមហេតុការណ៍ជាក់ស្ដែងដែលពួកគេធ្លាប់បានជួបប្រទះ។ ប្រិយមិត្រអ្នកអាននឹងបានឃើញជាបន្ដទៅទៀតនេះ នូវខ្លឹមសារជាក់ស្ដែងនៃពាក្យបណ្ដៅមួយទាក់ទងទៅនឹង «លេខ៤» យ៉ាងដូច្នេះថា «សត្វបួនជួន ឈ្មោះតែមួយ សត្វបីពងស្រួយ សត្វមួយពងទន់»។ សំណួរចោទសួរថា តើសត្វទាំងបួនប្រភេទនោះមានឈ្មោះថាជាសត្វអ្វី? តើសត្វណាខ្លះពងស្រួយ? តើសត្វណាមួយមានពងទន់? ប្រិយមិត្តអាចរកឃើញនូវចម្លើយត្រឹមត្រូវបែបនេះថា សត្វបួនប្រភេទដែលមានឈ្មោះតែមួយដូចគ្នានោះគឺ «សត្វក្អែក»។ ចំណែកសត្វបីប្រភេទដែលមានពងស្រួយនោះ គឺបានដល់សត្វក្អែកទឹក ក្អែកគោក និង សត្វអណ្ដើកក្អែក។ ឯសត្វមួយប្រភេទដែលមានពងទន់នោះគឺ ត្រីក្អែកនេះឯង។ ក្រៅពីនេះ គេអាចយក«លេខ៤» ទៅប្រើប្រាស់ធ្វើជាគ្រឿងសម្គាល់ចំពោះឥរិយាបថ ដេក ដើរ ឈរ អង្គុយ របស់មនុស្ស ហើយឥរិយាបថទាំងនោះ ត្រូវតែសមរម្យ និង គាប់ភ្នែកអ្នកផងទាំងពួង។ ឧទាហរណ៍ ក្នុងឥរិយាបថ «ដេក» តើគេត្រូវដេករបៀបណា ដើម្បីឱ្យមានបែបបទល្អ? ដើម្បីដេកឱ្យមានបែបបទល្អគប្បីដេកកុំដំអក់ តែត្រូវដេកឆាប់ក្រោកមិនទ្រមក់។ ពេលដេកកុំដេកទទូភួយដូចមនុស្សស្លាប់។ ដោយឡែកចំពោះសំពត់ទៀតសោត អ្នកដេកត្រូវស្លៀកឱ្យបានជាប់លាប់ ចៀសវាងពេលដេកលង់លក់ទៅ សំពត់នោះរបូតចេញពីខ្លួន បន្សល់ទុកតែរាងកាយអាក្រាតននលគក ដែលជាការពុំគាប់ប្រសើរឡើយចំពោះភ្នែកទេពា្ដថែរក្សា ផ្ទះសម្បែង (ជំនាងផ្ទះ)។ រំលឹកដាស់តឿនចំពោះឥរិយាបថដេក មានកំណាព្យមួយវគ្គក្នុងច្បាប់ប្រុស បានលើកឡើងយ៉ាងដូច្នេះថា «ដេកយប់កុំដេកយូរ ហើយទទូដូចគេងាប់ សំពត់ស្លៀកឱ្យខ្ជាប់ កុំឱ្យអាក្រាតក្រៅខ្លួន»។ អាចនៅមានកំណាព្យមួយវគ្គទៀតក្នុងច្បាប់កេរ្តិ៍កាល ដែលពោលអះអាងពីការដេក ប្រហាក់ប្រហែលគ្នាទៅនឹងកំណាព្យខាងលើដែរ ដូចមានខ្លឹមសារថា «ដំណេកដេកជាខ្នាត ឱ្យសំអាតសំអាងជា ទើបទេវតារក្សា ចម្រើនសុខស្រីសួស្ដី»។ មានន័យថា ការដេកត្រូវប្រកាន់ខ្ជាប់នូវក្បួនខ្នាតត្រឹមត្រូវ (បើដេកកុំដេកដាក់ក្បាលទៅទិសខាងលិច) គ្រែដេកកុំឲ្យខ្ពស់ហួសពីមួយហត្ថ។ កន្លែងដេក ត្រូវបោសជូតសម្អាតរាល់ថ្ងៃ និង តុបតែងឲ្យបានស្អាតជានិច្ច។ បើធ្វើបានយ៉ាងនេះ ទើបទេពា្ដក្នុងផ្ទះថែរក្សា ហើយយើងក៏បានសេចក្ដីសុខ និង មានសិរីសួស្ដី។
ទាក់ទងទៅនឹងពិធីបុណ្យវិញម្ដង គេអាចយក «លេខ៤» ទៅប្រើប្រាស់សម្រាប់សម្គាល់ពិធីបុណ្យ ជាប្រពៃណីដ៏ប្រសើរថ្លៃថ្លាមួយរបស់ខ្មែរយើង មានឈ្មោះថា «បុណ្យកតញ្ញូ» ឬ «បុណ្យបច្ច័យបួន»។ ពិធីនេះ ត្រូវប្រារឰឡើងនៅពេលដែលមាតាបិតាឋិតក្នុងវ័យចាស់ជរា (បច្ឆិមវ័យ)។ ក្នុងវ័យនេះ កូនចៅ ត្រូវបំពេញកិច្ចតបស្នងសងគុណ អ្នកមានគុណទាំងពីររបស់ខ្លួនឱ្យបានហ្មត់ហ្មង ដើម្បីឱ្យគាត់បានឃើញពីសេចក្ដីល្អរបស់កូន ព្រមទាំងមានក្ដីសង្ឃឹមកក់ក្ដៅក្នុងចិត្ត មុនពេលដែលគាត់លាចាកលោកយើងនេះទៅ។ ក្នុងពិធីនេះ កូនចៅត្រូវប្រគេនទ័យវត្ថុបួនប្រភេទ (ជានិមិត្ដរូបនៃការជួយទម្នុកបម្រុងរបស់កូនដល់មាតាបិតា) ចំពោះព្រះសង្ឃ មានដូចជា គ្រឿងសម្ភារៈសម្រាប់គ្របដណ្ដប់កាយ (ចីវរ បច្ច័យ) ប្រគេនចង្ហាន់បិណ្ឌបាត (បិណ្ឌបាតបច្ច័យ) ប្រគេនគ្រឿងសម្ភារៈសម្រាប់ស្នាក់នៅ (សេនាសនៈបច្ច័យ) និង ប្រគេនថ្នាំសង្កូវ គ្រឿងភេសជ្ជៈ ចំពោះព្រះសង្ឃ (គិលានភេសជ្ជៈបច្ច័យ) ជាដើម។
ទន្ទឹមនឹងនេះ គេអាចយក «លេខ៤» ទៅតំណាងម្យ៉ាងទៀតឲ្យធាតុទាំងបួនរបស់មនុស្ស។ ចំពោះបញ្ហានេះបុរាណច្រើនមានជំនឿថា មនុស្សរាល់រូបមិនថាប្រុស ឬ ស្រី អាចកើតឡើងបានជារូបកាយ អាស្រ័យដោយការផ្សំគ្នារវាងធាតុទាំងបួន រួមមាន ធាតុទឹក ធាតុដី ធាតុភ្លើង និង ធាតុខ្យល់ ហើយការកើតរបស់មនុស្សម្នាក់ៗ រមែងជួបប្រទះនឹងភាពចាស់ជរា សេចក្ដីឈឺចាប់ដោយរោគា ហើយជាចុងក្រោយ វិនាសទៅវិញដោយសេចក្ដីស្លាប់យ៉ាងទៀងទាត់៖ កើត ចាស់ ឈឺ ស្លាប់។ ដោយឡែក ក្នុងចក្រវាឡដែលយើងទាំងអស់គ្នាកំពុងរស់នៅសព្វថ្ងៃនេះ រមែងទ្រទ្រង់ដោយធាតុទាំងបួននេះដែរ ហើយធាតុទាំងបួន នេះ ត្រូវមានតុល្យភាពពិតប្រាកដជាមួយគ្នា បើពុំនោះសោតទេ ចក្រវាឡយើងនឹងជួបគ្រោះកាចធ្ងន់ធ្ងរ ដោយសារតែការបាត់លំនឹង រវាងធាតុទាំងបួននេះជាក់ជាមិនខាន។ ទាក់ទងទៅនឹងសម្រស់ធម្មជាតិរបស់មនុស្សវិញ ចំពោះមនុស្សប្រុស ចាស់បុរាណបានកំណត់យកនូវលម្អបួនយ៉ាងគឺ លម្អសក់ លម្អមុខ លម្អធេ្មញ និង លម្អភ្នែក ដូចមានចែងក្នុងសម្លោកខ្មែរយ៉ាងនេះថា «សក់រួញ មុខរាហ៍ ច្រើនមានប្ញទ្ធិ ជើងធេ្មញពេញល្អិតចិត្ដល្អជា រីភ្នែកដូចពស់បើកពពារ ចំណាំទុកជាឧកញ៉ាធំ»។ បើតាមសម្លោកនេះ សម្រស់ល្អរបស់បុរសឋិតនៅលើវត្ថុសំខាន់៤យ៉ាងគឺ៖ សក់ (សក់នោះត្រូវតែជាសក់រួញអង្គារដី), មុខ (មុខនោះត្រូវតែជាមុខរាហ៍ ដូចមុខរាហ៊ូ), ធេ្មញ (ធេ្មញនោះត្រូវតែជាធេ្មញល្អិតរមេញ មិនមែនជាធេ្មញសំប៉ែតធំៗដូចចបកាប់), ភ្នែក (ភ្នែកនោះត្រូវតែជាភ្នែកដូចភ្នែកសត្វពស់វែកកំពុងបើកពពារ ជាភ្នែកមានលក្ខណៈមុតថ្លា ខុសប្លែកពីភ្នែកមាន់ព្រៃ ដែលមុតថ្លាដែរតែមានលក្ខណៈដំដាល)។
ជាងនេះទៅទៀត ខ្មែរយើងតែងនិយមយក «លេខ៤» ទៅធ្វើជាតំណាងនៃសកម្មភាពប្រតិបត្តិ តាមលំដាប់បួនយ៉ាងដែលបង្កើតឲ្យមានបញ្ញារបស់មនុស្សម្នាក់ៗ។ ជាទូទៅបញ្ញារបស់មនុស្សគ្រប់រូប អាចកើតឡើងបានអាស្រ័យទៅលើការស្ដាប់ (=សុតៈ), ការត្រិះរិះពិចារណាក្នុងចិត្ដ (=ចិន្ដៈ), ការ ចេះចោទជាសំណួរ (=បុច្ឆៈ), និង ការហ្វឹកហាត់ដោយកត់ត្រាឱ្យចេះចាំ (=លិខៈ)។ សរុបមក គេអាចបានជាឃ្លាសម្រេចមួយងាយស្រួលចងចាំយ៉ាងដូច្នេះថា «សុ, ចិ, បុ, លិ»។ នេះមិនទាន់គិតដល់សសរស្ដម្ភទាំងបួននៃការអប់រំផងទេ ដែលគេនិយមយក «លេខ៤» មកធ្វើជាតំណាងនោះគឺ «រៀនដើម្បីចេះ រៀនដើម្បីធ្វើ រៀនដើម្បីក្លាយខ្លួនទៅជាមនុស្ស រៀនដើម្បីរស់នៅជាមួយគ្នាដោយសុខសាន្ដ»។
ក្រៅពីនេះ ក៏នៅមានប្រការសំខាន់មួយទៀតដែលខ្មែរយើងនិយមចូលចិត្ដយក «លេខ៤» ទៅធ្វើជាក្បួនខ្នាតដែរនោះ គឺក្បួន «ពិជ័យសង្គ្រាម»។ កាលណាគេចេញទៅធ្វើសង្គ្រាមជាមួយសត្រូវ ហើយដើម្បីកុំឱ្យថ្លោះធ្លោយចាញ់សត្រូវដោយប្រការណាមួយនៅពេលប្រយុទ្ធ គេតែងរៀបចំទ័ពទៅតាមក្បួនយុទ្ធសាស្ដ្រ ដោយរក្សាបាននូវមុខព្រួញសំខាន់បួនគឺ ទ័ពស្ដាំ ទ័ពឆេ្វង ទ័ពមុខ និង ទ័ពក្រោយ។
ទាក់ទងទៅនឹង «លេខ៤» ដដែល គេមិនអាចនឹងបំភេ្លចដោយមិននិយាយអំពីប្រភេទមនុស្សទាំងបួនក្នុងសង្គមបានឡើយ។ ចំពោះប្រភេទមនុស្សក្នុងសង្គម «លេខ៤» តំណាងមនុស្សបួនប្រភេទគឺ «អ្នកមាន អ្នកក្រខ្សត់ អ្នកប្រាជ្ញ និង អ្នកខ្លៅ»។ ក្នុងចំណោមអ្នកទាំងបួនប្រភេទនេះ ទស្សនៈខ្មែរយើងពុំ បានចាត់ទុកប្រភេទមនុស្សណាមួយជាសត្រូវស្លាប់រស់នឹងគ្នាឡើយ ផ្ទុយទៅវិញ ជាប្រភេទមនុស្សដែលអាចរស់នៅជាមួយគ្នា ពឹងពាក់អាស្រ័យគ្នា ជួយសង្គ្រោះគ្នាទៅវិញទៅមកដោយមិនប្រកាន់វណ្ណៈខ្ពស់ទាប ឬ ក្រខ្សត់នោះឡើយ។ ដូច្នេះហើយបានជាក្នុងច្បាប់ពាក្យចាស់មានកំណាព្យមួយវគ្គបានលើកឡើងថា «អ្នកមានរក្សាខ្សត់ ដូចសំពត់ពទ័្ធពីក្រៅ អ្នកប្រាជ្ញរក្សាខ្លៅ ដូចសំពៅនូវសំប៉ាន»។
ក្រៅពីនោះ «លេខ៤» ក៏ជាតំណាងអំពើអគតិទាំងបួនយ៉ាងដែលមនុស្សម្នាក់ៗគួរចៀសវាងនោះគឺ អគតិលំអៀងដោយការស្រឡាញ់ លំអៀងដោយការស្អប់ លំអៀងដោយការខ្លាច និង អគតិលំអៀង ដោយអំពើឆោតល្ងង់ ឬ ការមិនបានដឹង។ អំពើអគតិទាំងបួននេះចាត់ទុកថាជាអំពើអយុត្ដិធម៌ បើកើត មានចំពោះបុគ្គលណាមួយហើយ បុគ្គលនោះតែងធ្លាក់ទៅក្នុងគន្លងនៃអំពើបាប ហើយប្រការដែលគ្រោះថ្នាក់បំផុតនោះគឺ អ្នកដែលមានភារកិច្ចគ្រប់គ្រងគ្រួសារ និង គ្រប់គ្រងស្ថាប័ន។
នៅមានប្រការដែលពិសេសហើយខ្ពង់ខ្ពស់ជាងនេះតទៅទៀត ទាក់ទងទៅនឹង «លេខ៤» នោះគឺ «ពរបួនប្រការ» ដែលមនុស្សខ្មែរតែងតែប្រាថ្នាចង់បានគ្រប់ៗរូប ដើម្បីទុកជាចិត្ដសាស្ដ្រអប់រំដ៏ថ្លៃថ្លា ញ៉ាំងឱ្យដំណើរជីវិតប្រព្រឹត្ដទៅប្រកបដោយភាពកក់ក្ដៅ និង មានន័យពិតប្រាកដ។ ខ្លឹមសារនៃពរទាំងបួន ប្រការនោះមានជាអាទិ៍ «អាយុយឺនយូរ១, ពណ៌សម្បុរកាយល្អ១, សេចក្ដីសុខ១, និង កម្លាំងពលំបរិបូណ៌១» សរុបបានជាឃ្លាជូនពរដ៏ខ្លី ងាយចងចាំបែបនេះថា «អាយុ វណ្ណៈ សុខៈ ពលៈ» កុំបី ឃ្លៀងឃ្លាតឡើយ។
(…នៅមានតទៅលេខក្រោយ…)
