ជាការពិតការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រនៅកម្ពុជាមិនមែនទើបតែកើតមាននៅឆ្នាំ១៩៩៣នោះទេ។ ការបោះឆ្នោតរបៀបនេះ ត្រូវបានអនុវត្តតាំងពីមុនបានឯករាជ្យឆ្នាំ១៩៥៣មកម៉្លេះ។ នៅឆ្នាំ១៩៤៦ ប្រទេសយើងក៍បានរៀបចំការបោះឆ្នោតមួយលើកដែរ តែកាលនោះ ជាការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកសភាធម្មនុញ្ញ មិនមែនជាការបោះឆ្នោតេជ្រីសតាំងតំណាងរាស្ត្រតំណាងរាស្ត្រទេ។ សញ្ញាណនៃការបង្កើតរដ្ឋសភាមានតាំងពីឆ្នាំ១៩១៣ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទ ស៊ីសុវត្ថិ មានព្រះរាជបញ្ញត្តិមួយចុះថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩១៣ សម្រេចបង្កើតសភាពិគ្រោះយោបល់ដែលមានសមាជិក៣៩រូប តំណាងឱ្យ១០ខេត្ត-ក្រុង[1]។ ប៉ុន្តែ នៅឆ្នាំ១៩៤៦ ប្រទេសយើងក៏បានរៀបចំការបោះឆ្នោតមួយលើកដែរ តែកាលនោះជាការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកសភាធម្មនុញ្ញ មិនមែនជាការបោះឆ្នោត ជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រតំណាងរាស្ត្រទេ។សញ្ញាណនៃការបង្កើតរដ្ឋសភាមាន តាំងពីឆ្នាំ១៩១៣ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទ ស៊ីសុវត្ថិ មានព្រះរាជបញ្ញត្តិមួយ ចុះ ថ្ងៃទី១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩១៣ សម្រេចបង្កើតសភាពិគ្រោះយោបល់ ដែលមានសមាជិក៣៩រូប តំណាងឱ្យ១០ខេត្ត-ក្រុង។
ថ្ងៃទី១០ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៤០ សភាពិគ្រោះយោបល់បានកែប្រែទៅជាសភាតំណាងប្រជាជនកម្ពុជា ក្រោមរជ្ជកាលព្រះបាទ ស៊ីសុវត្ថិ មុន្នីវង្ស។ ថ្ងៃទី២៩ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៤៥ បង្កើតសភាពិគ្រោះយោបល់ ដែលមានសមាជិក៣៣ រូប តំណាងឱ្យ១៤ខេត្ត-ក្រុង។ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៤៥បង្កើតគណៈកម្មការបារាំង-ខែ្មរមួយ ដើម្បីរៀបរៀងសេចក្តីព្រាងរដ្ឋធម្មនុញ្ញដំបូងនិង នៅឆ្នាំ១៩៤៦ មានព្រះរាជក្រមចំនួនបួន សម្រេចផ្តល់សេរីភាពសារពត៌មាន
សេរីភាពបង្កើតសមាគម សេរីភាពបង្កើតគណបក្សនយោបាយ និង ឱ្យប្រើប្រាស់ច្បាប់បោះឆ្នោតសកលជ្រើសតាំងរដ្ឋសភាបណ្តោះអាសន្ន (សភាធម្មនុញ្ញ)[2] ។
នៅឆ្នាំ១៩៤៦ ប្រទេសកម្ពុជាបានរៀបចំការបោះឆ្នោតលើកដំបូង នៅថ្ងៃទី០១ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៤៦
តាមបែបលទ្ឋិប្រជាធិបតេយ្យសេរី ដើម្បីជ្រើសតាំងសមាជិសភាធម្មនុញ្ញ
សម្រាប់បង្កើតរដ្ឋធម្មុញ្ញដំបូងបង្អស់របស់កម្ពុជា។ ការបោះឆ្នោតនេះ
មានគណបក្សនយោបាយ៣ ចូលរួមដើម្បីដណ្តើមយកអាសនៈចំនួន៦៧ ដែលជាលទ្ឋផលគឺគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យទទួលបាន៥០អាសនៈ
គណបក្សសេរីភាពទទួលបាន ១៤ អាសនៈ និង គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យចំរើននិយមទទួលបាន០៣អាសនៈ។ ការបោះឆ្នោតនេះប្រព្រឹត្តទៅតាមព្រះរាជក្រមចុះថ្ងៃទី៣១ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៤៦។
គណបក្សទាំង៣ បានរៀបរៀងចងក្រងរដ្ឋធម្មនុញ្ញទីមួយសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា អស់រយៈពេលជិតមួយឆ្នាំទើបចប់សព្វគ្រប់ ហើយត្រូវប្រកាសឱ្យប្រើនៅថ្ងៃទី០៦
ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៤៧។ ការបោះឆ្នោតឆ្នាំ១៩៤៦នេះ យើងអាចនិយាយថា
មិនមែនជាការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រទេ
តែវាជាការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសមាជិកសភាធម្មនុញ្ញ ពីព្រោះ បន្ទាប់ពីអនុម័តរដ្ឋធម្មនុញ្ញហើយ សភាធម្មនុញ្ញឆ្នាំ១៩៤៦
បានរំលាយខ្លួនទៅវិញ ដោយមិនប្រែក្លាយទៅជារដ្ឋសភាដូចឆ្នាំ១៩៩៣ទេ[3]។
បន្ទាប់ពីពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញត្រូវបានប្រកាសឱ្យប្រើកាលពីថ្ងៃទី០៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៤៧ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានធ្វើការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាង រាស្ត្រលើកទី១ នីតិកាលទី១ នៅថ្ងៃទី២១ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៤៧។ ការបោះឆ្នោតនេះធ្វើឡើងតាមព្រះរាជក្រមលេខ៣៦៣ ចុះថ្ងៃទី២៦ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៤៧ ដែលមានគណបក្សចំនួនប្រាំ បានចូលរួមប្រកួតប្រជែងដណ្តើមអាសនៈចំនួន៧៥ ដែលជាលទ្ឋផល គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យទទួលបាន៥៤អាសនៈ គណបក្សសេរីភាពទទួលបាន២១អាសនៈ គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យចំរើននិយម គណបក្សខេមរៈប៉ុន្នការ និង គណបក្សបង្រួបបង្រួមជាតិ ទទួលបាន០អាសនៈ។
ថ្ងៃទី០៩ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៥១ ជាថ្ងៃបោះឆ្នោតជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រសម្រាប់នីតិកាលទី២ មាន៧៨អាសនៈ ដែលមានការចូលរួមពីគណបក្សចំនួន ០៩ ចូលរួមប្រកួតប្រជែង តែជាលទ្ឋផលមានតែគណបក្សចំនួន០៤ប៉ុណ្ណោះ ដែលទទួលបានអាសនៈ ក្នុងនោះ គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យទទួលបាន៥៤អាសនៈ គណបក្សសេរីទទួលបាន១៨អាសនៈ គណបក្សឥសានមានជ័យ ទទួលបាន០៤អាសនៈ គណបក្សខេមរៈប៉ុន្នការ ទទួលបាន០២អាសនៈ ចំណែកឯគណបក្ស០៥ទៀតមិនទទួលបានអាសនៈទេ គឺគណបក្សតំកើងជាតិ គណបក្សប្រជាជន គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យចំរើននិយម គណបក្សរួបរួមជាតិ និង គណបក្សឯករាជ្យ[4]។
ការបោះឆ្នោតសម្រាប់នីតិទី៣ ត្រូវបានប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃទី១១ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៥៥ ដោយយកតាមប្រព័ន្ឋឯកត្តនាម ដែលមានគណបក្សនយោបាយចំនួន០៨ចូលរួមដើម្បីដណ្តើមអាសនៈចំនួន៩១ តែជាលទ្ឋផល គឺមានតែគណបក្សសង្គម (សង្គមរាស្ត្រនិយម) មួយប៉ុណ្ណោះ ដែលទទួលបានអាសនៈទាំងអស់ គឺ៩១/៩១ អាសនៈ។ ចំណែកឯគណបក្សចំនួន០៧ទៀត គឺគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ គណបក្សប្រជាជន គណបក្សសេរីភាព គណបក្សតំកើងប្រជាជាតិ គណបក្សខ្មែរឯករាជ្យ គណបក្សការងារ និង គណបក្សឯករាជ្យ មិនទទួលអាសនៈទេ។ រដ្ឋសភានីតិកាលទី៣នេះ បានធ្វើការកំណត់ឱ្យស្ត្រីមានសិទ្ឋិបោះឆ្នោតលើកដំបូងបង្អស់នៅកម្ពុជា តាមរយៈការប្រកាសកែទម្រង់រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៅថ្ងៃទី១៤ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៥៦ ដោយរដ្ឋសភា[5]។
ការបោះឆ្នោតសម្រាប់នីតិកាលទី៤ ត្រូវបានប្រព្រឹត្តទៅនៅថ្ងៃទី២៣ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៥៨ មានគណបក្សចំនួនពីរចូលរួមប្រកួតប្រជែងដណ្តើមអាសនៈចំនួន៦១ ដែលជាលទ្ឋផល គឺគណបក្សសង្គមទទួលបានទាំងអស់ គឺចំនួន៦១/៦១ អាសនៈ ចំណែកឯគណបក្សប្រជាជនមិនទទួលបានអាសនៈទេ។ នៅមុនការបោះឆ្នោតឆ្នាំ១៩៥៨នេះ ឯកឧត្តម សម សារី ក៏បានបង្កើតគណបក្សរាស្ត្រាធិបតេយ្យដែរ ប៉ុន្តែ ត្រូវរំលាយទៅវិញ ដោយសារគ្មានរាស្ត្រណាមួយចូលរួមសោះ។ ការបោះឆ្នោតនេះ គឺជាប្រវត្តិសាស្ត្រដំបូងបង្អស់ ដែលស្ត្រីម្នាក់បានជាប់ឆ្នោតជាតំណាងរាស្ត្រ
គឺលោកជំទាវ ពុង ប៉េងចេង នាមដើម ស៊ីវ អេងតុង[6]។
ថ្ងៃទី១០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៦២ ជាថ្ងៃបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រសម្រាប់នីតិកាលទី៥ ដែលមានអាសនៈ៧៧ ហើយជាលទ្ឋផលត្រូវគណបក្សសង្គមទទួលបានទាំងអស់ គឺ៧៧/៧៧អាសនៈ ដោយមានស្ត្រីពីររូបជាប់ឆ្នោតជាតំណាងរាស្ត្រ[7]។
ការបោះឆ្នោតសម្រាប់នីតិកាលទី៦ ត្រូវបានប្រារពឡើងនៅថ្ងៃទី១១ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៦៦ ដែលមាន ៨២អាសនៈ។ ឆ្នាំ១៩៦៦ ជាឆ្នាំដែលសង្គមរាស្ត្រនិយមបានសាកល្បងឈប់ប្រើសិទ្ឋិជាប្រពៃណីរបស់ខ្លួន ក្នុងការជ្រើសរើសបេក្ខជនសង្គម ពោលគឺមានសាកល្បងឱ្យមានបេក្ខជនសេរី ចូលរួមក្នុងដំណើរការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រសម្រាប់រដ្ឋសភា។ វិធីថ្មីនៃការជ្រើសរើសបេក្ខជនរបស់គណបក្សសង្គមដោយសេរី បានផ្តល់កម្លាំងខាងស្តាំនៅសម័យបោះឆ្នោតឆ្នាំ១៩៦៦ គឺជាសម័យដែលពួកនេះ បានទទួលតំណែងភាគច្រើននៅរដ្ឋសភា ហើយបង្កើតរដ្ឋាភិបាលរបស់ខ្លួន ដែលមានឧត្តមសេនីយ៍ លន់ នល់ ជាប្រធាន ដោយមានស្ត្រីបួនរូប ជាប់ឆ្នោតជាតំណាងរាស្ត្រ[8]។
សាធារណរដ្ឋខ្មែរ គឺជារបបមួយកើតឡើងបន្ទាប់ពីរដ្ឋប្រហារថ្ងៃទី ១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧០ ដោយលោកសេនាប្រមុខឧត្តមសេនីយ៍ លន់ នល់ ទៅលើរបបសង្គមរាស្ត្រនិយមរបស់សម្តេច សីហនុ។
យើងឃើញថា បន្ទាប់ពីឧត្តមសេនីយ៍ លន់ នល់ និង សភាទាំងពីរ (រដ្ឋសភា និង ក្រុមប្រឹក្សាព្រះរាជាណាចក្រ) ទម្លាក់សម្តេច នរោត្តម សីហនុ។ នៅថ្ងៃទី០៩ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៧០ ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ត្រូវបានប្រកាសប្តូររបបមកជាសាធារណរដ្ឋខ្មែរ។ នៅថ្ងៃទី៣០ ខែមេសាឆ្នាំ១៩៧២ មានការបោះឆ្នោតប្រជាមតិ ដើម្បីអនុម័តរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ហើយរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះត្រូវប្រកាសឱ្យប្រើនៅថ្ងៃទី១២ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៧២ [9]។
បន្ទាប់ពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មីនេះចូលជាធរមាន
និង បន្ទាប់ពីការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងឧត្តមសេនីយ៍ លន់ នល់
ជាប្រធានាធិបតីកាលពីថ្ងៃទី០៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៧២ នៅថ្ងៃទី៣០ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៧២
ការជ្រើសតាំងតំណាងរាស្ត្រ ១២៦រូប បានប្រព្រឹតទ្តៅស្របទៅតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញសម្រាប់អណត្តិ០៤ឆ្នាំ ដោយមានស្ត្រីបីរូបជាប់ឆ្នោតជាតំណាងរាស្ត្រ តែរបបនេះត្រូវបានបញ្ចប់នៅថ្ងៃទី១៥ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ដោយជំនួសមកវិញនូវរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (របបខ្មែរក្រហម) ដែលជារបបផ្តាច់ការ
និង ប្រល័យពូជសាសន៍ឯងយ៉ាងឃោឃៅ [10]។
ថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥
គឺជាថ្ងៃជ័យជំនៈរបស់ពួកខ្មែរក្រហមលើរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ ហើយក៏ជាថ្ងៃប្រវត្តិសាស្ត្រសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលធ្លាក់ចូលក្នុងរបបប្រល័យពូជសាសន៍ ដែលមិនអាចឱ្យកូនខ្មែរគ្រប់រូបបំភ្លេចបានឡើយ ហើយជាថ្ងៃប្រវត្តិសាស្ត្រមួយសម្រាប់ពិភពលោកទាំងមូលដែរ។
របបខ្មែរនេះ បានខិតំបំភ័ន្តមតិអន្តរជាតិ ដោយខំប្រឹងតាក់តែងរដ្ឋធម្មនុញ្ញមួយឡើង។ តាមរយៈមហាសន្និបាតលើកទី៣ អនុម័តកាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែធ្នូ ឆ្នាំ១៩៧៥ បានប្រកាសជាផ្លូវការនៅថ្ងៃទី០៥ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៦ ឱ្យប្រើប្រាស់រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ[11]។
យោងតាមមាត្រា៦
នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាប្រជាថិបតេយ្យ ដែលចែងថា «សមាជិកសភាតំណាងប្រជាជនកម្ពុជា
ត្រូវបានប្រជាជនជ្រើសតាំងឡើងដោយការបោះឆ្នោតទូទាំងប្រទេសដោយផ្ទាល់
និង ដោយសម្ងាត់ ក្នុងរយៈកាល៥ឆ្នាំម្តង»។ នៅថ្ងៃទី២០ ខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧៦ ការបោះឆ្នោតជ្រើសតាំងសភាប្រជាជនកម្ពុជាក៏បានប្រព្រឹត្តឡើងដោយមានតំណាងកសិករ១៥០នាក់ តំណាងកម្មករ និង ពលករផ្សេងទៀត៥០នាក់ និង
តំណាងកងទ័ពបដិវត្ត៥០នាក់ ប៉ុន្តែ គ្មានឯសារណាមួយនៅសល់ ដើម្បីបញ្ជក់ពីឈ្មោះសភាតំណាងប្រជាជនកម្ពុជា
ចំនួន២៥០នាក់ទេ គឺមានតែឈ្មោះគណៈកម្មាធិការអចិន្ត្រៃយ៍នៃសភាតាំណាងប្រជាជនកម្ពុជាចំនួន១០ នាក់តែប៉ុណ្ណោះ[12]។
បន្ទាប់ពីរំដោះប្រទេសជាតិចេញពីរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ
ដោយកងទ័ពប្រជាជនបដិវត្តកម្ពុជា
និង សហការជាមួយកងទ័ពវៀតណាម កាលពីថ្ងៃទី០៧ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩ ប្រទេសកម្ពុជាបានរៀបចំប្រទេសជាតិឡើងវិញជាបណ្តើរៗ។ អស់រយពេលពីរឆ្នាំ បន្ទាប់ពីប្រទេសចេញពីរបបខ្មៅងងឹត
គុកឥតជញ្ជាំង ប្រទេសកម្ពុជាក៏ចាប់ផ្តើមដំណើរការបោះឆ្នោតជាទូទៅ នៅថ្ងៃទី០១ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៨១ ដើម្បីជ្រើសតាំងតំណាងរបស់ខ្លួន
ដែលជាសមាជិករដ្ឋសភាចំនួន១១៧រូប
សម្រាប់រដ្ឋសភាដែលជាអង្គការកំពូល នៃរដ្ឋអំណាច ដោយមានស្ត្រីជាប់ឆ្នោតចំនួន២២រូប។
លទ្ឋផលជាទូទៅនៃការបោះឆ្នោតទូទាំងប្រទេស ជាសក្ខីភាពដ៍ត្រចះត្រចង់ បញ្ជាក់ឱ្យឃើញនូវសាមគ្គីភាពស្អិតរមួត
នៃប្រជាជនកម្ពុជា នូវការគាំទ្ររបស់ប្រជាជនដល់អង្គការដឹកនាំប្រទេសនូវភាពមិនត្រឡប់ក្រោយនៃការផ្លាស់ប្តូរបដិវត្តន៍
ដែលប្រព្រឹត្តទៅនៅសម័យសាធារណរដ្ឋ ប្រជាមានិតកម្ពុជា។ ទោះជាការបោះឆ្នោតឆ្នាំ១៩៨១ មិនមានគណបក្សចូលរួមប្រកួតប្រជែង ក្រៅពីគណបក្សប្រជាជនបដិវត្តន៍កម្ពុជាក៏ដោយ ក៏វាជាសញ្ញាមួយឈានទៅរកលទ្ឋិប្រជាធិបតេយ្យសេរី បន្ទាប់ពីប្រទេសជាតិស្ថិតក្នុងភាពខ្ទេចខ្ទីរស្ទើរគ្មានសល់អ្វីនោះ។
នៅក្នុងមាត្រា៤៧នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ នៃសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា
បានចែងថា
«នីតិកាលរបស់រដ្ឋសភា មានកំណត់ប្រាំឆ្នាំ» ប៉ុន្តែ យើងមិនឃើញមានការបោះឆ្នោតម្តងទៀតឡើយ នៅក្នុងរបបនេះ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៩៣ ប៉ុន្តែ នៅឆ្នាំ១៩៨៩ ជាឆ្នាំដែលបញ្ចប់នូវសង្គ្រាមត្រជាក់នៅលើពិភពលោក និងជាឆ្នាំដែលលោកកុម្មុយនីស្តចុះខ្សោយ ជាពិសេស សហភាពសូវៀតដែលជាប្រទេសផ្តល់ជំនួយយ៉ាងច្រើនមកប្រទេសកម្ពុជានាសម័យនោះ
បានធ្វើឱ្យប្រទេសកម្ពុជាងាកមករកសេដ្ឋកិច្ចទីផ្សារសេរី តាមរយៈការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញដោយរដ្ឋសភានៅថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៨៩ នាសម័យប្រជុំវិសាមញ្ញនីតិកាលទី១
ដើម្បីកែឈ្មោះប្រទេសពីសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា មករដ្ឋកម្ពុជា ហើយក៏ជាឆ្នាំបង្កើតឱ្យមានកម្មសិទ្ឋិឯកជនដល់ពលរដ្ឋផងដែរ[13]។
តាមរយៈកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស
ថ្ងៃទី២១ ខែតុលា ឆ្នាំ១៩៩១ ការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសសភាធម្មនុញ្ញ បានធ្វើឡើង ពីថ្ងៃទី២៣ ដល់ថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៩៣។ ក្នុងការបោះឆ្នោតនេះ មានគណបក្សចំនួន២០ បានចូលរួមបោះឆ្នោត ប៉ុន្តែ ជាលទ្ធផលមានតែគណបក្សចំនួន០៤
ប៉ុណ្ណោះដែលជាប់ឆ្នោត គឺគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចបានទទួល៤៥.៤៧% ស្មើនឹង៥៨កៅអី គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទទួលបាន៣៨.៣២% ស្មើនឹង៥១កៅអី គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យសេរីនិយមព្រះពុទ្ធសាសនាទទួលបាន៣.៨% ស្មើនឹង១០កៅអី និង គណបក្សម៉ូលីណាកា និង អ្នកតស៊ូខ្មែរដើម្បីសេរីភាព
ទទួលបាន១.៣៧% ស្មើនឹង ១កៅអី [14]។
នៅចន្លោះពេលនៃការបោះឆ្នោត និង ការប្រកាសឱ្យប្រើរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
គេបានបង្កើតឱ្យមានរដ្ឋាភិបាលបណ្តោះអាសន្នមួយ ដែលរួមមានសមាសភាពនៃគណបក្សសំខាន់ពីរនៅក្នុងសភាធម្មនុញ្ញ
គឺគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច និង គណបក្សប្រជាជន ដែលបានចែករំលែកអំណាចគ្នាដើម្បីដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល
ក្នុងនាមសហប្រធាន[15]។
ដូច្នេះ អ្នកតាក់តែងរដ្ឋធម្មនុញ្ញបំពេញកិច្ចការរបស់ខ្លួន ដោយបញ្ចូលនូវឥទ្ធិពលជាច្រើននៃរបបនយោបាយមុនៗ មានន័យថា គឺរបបនយោបាយដែលគ្រប់គ្រងដោយគណបក្សប្រជាជន ឥទ្ធិពលបុរាណនិយមដែលអាចមានជំនឿលើបុគ្គលតែម្នាក់ គឺ សម្តេច នរោត្តម សីហនុ ដោយគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ឥទ្ធិពលពីបច្ចឹមប្រទេស។
សភាធម្មនុញ្ញ បានប្រារព្វបើកសមយ័ប្រជុំរបស់ខ្លួននៅថ្ងៃទី១៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៩៣ ក្រោមអធបិតីភាពនៃ សម្តេច នរោត្តម សីហនុ ជាប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជាន់ខ្ពស់កម្ពុជា និង មានការចូលរួមពីលោក យ៉ាស៊ូស៊ី អាកាស៊ី ប្រមុខអ៊ុនតាក់ តំណាងអគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំកម្ពុជា [16]។
[1] ឃឹម អ៊ី អត្ថបទរដ្ឋធម្មនុញ្ញែខ្មរឆ្នាំ១៩៩៧-៩៨ ភ្នំពេញ ទំព័រ ៥
[2] http://www.national-assembly.org.Kh/na_History.htmpage 2
[3] htpp://www.national-assembly.org.Kh/Assembly-Historty/1946-1947/index.htm
[4] ឃឹម អ៊ី រដ្ឋធម្មនុញ្ញែខ្មរ ឆ្នាំ ១៩៩៧-៩៨ទំព័រ ៥
[5] ល.យ មីហេយេវ ប្រវត្តិសាស្ត្រសង្ខេបនៃប្រទេសកម្ពុជា
ឆ្នាំ១៩៨១ ទំព័រ ៣៨៣ និង http://www.national-assembly.org.Kh/Assembly-History/1955-1958/index.htm
[6] មីហេយេវ ប្រវត្តិសាស្ត្រសង្ខេបនៃប្រទេសកម្ពុជា ឆ្នាំ១៩៨១ ទំព័រ ៤០០-៤១០
[7] http://www.national-assembly.org.kh/Assembly-History/1962-1966/index.htm
[8] យ.យ មីហេយេវប្រវត្តិសាស្ត្រសង្ខេបនៃប្រទេសកម្ពុជា ឆ្នាំ១៩៨១ ទំព័រ ៤៥៨-៤៦១
[9] មើលមាត្រាអវសាន្តបញ្ញត្តិការដាក់ជាធរមាននៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញៃនសាធារណរដ្ឋខ្មែរ
[10] សៅ ឆាត វិបត្តិកម្ពុជាឆ្នាំ១៩៩៣ ទំព័រ ៨១-៩៧
[11] មាត្រា ៥/៤ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ និងសៅ ឆាត វិបត្តិកម្ពុជា ឆ្នាំ១៩៩៣ ទំព័រ១១៩-១២៦ និងគេហទំព័រ http://www.national- assembly.org.kh/Assembly-History/1976-1979/index.htm
[12] http://www.national-assembly.org.kh/Assembly-History/1976-1979/index.htm
[13] ក្រឹត្យច្បាប់លេខ២៩ ក្រ របស់ក្រុមប្រឹក្សារដ្ឋ ចុះថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៨៩
[14] របាយការណ៍របស់អគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ ស្តីពីការអនុវត្តន៍ និង លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា ចុះថ្ងៃទី ១៥ ខែ មិថុនា ឆ្នាំ
១៩៩៣ ទំព័រទី៥
[15]SeeMaurice GAILLARD ឆ្នាំ២០០៥ នីតិរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាភ្នំពេញ ទំព័រទី ៩-១០
[16] កំណត់ហេតុប្រជុំពេញអង្គរបស់សភាធម្មបុញ្ញោលីកទី១ ថ្ងៃទី១៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៩៣
