ទស្សនៈនានាក្នុងការរើសគូស្រករ ក្នុងអក្សរសិល្ប៍សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង

សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង ជាដំណាក់កាលមួយដ៏គួរឱ្យកត់សម្គាល់ក្នុងប្រវត្តិអក្សរសាស្រ្ត អក្សរសិល្ប៍ខ្មែរ។ អំណាចអាណាព្យាបាលបារាំង ដែលក្រោយមកបានប្រែក្លាយជាអំណាចអាណានិគមនិយម បាន រៀបចំ ប្រមែប្រមូលរាល់សេចក្តីត្រូវការរបស់គេពីដែនដីកម្ពុជា រៀបចំចាត់ចែងរាល់គោលនយោបាយលើវាសនា អនាគតកម្ពុជា ដោយគ្មានសួរយោបល់ឯកភាពពីសាមីម្ចាស់ស្រុកឡើយ។ អំណាចអាណានិគមនិយមបារាំង បានកែប្រែស្ទើររាល់របៀបរបប បែបបទការងារ ជាបន្តបន្ទាប់ ដោយព្យាយាមធ្វើទំនើបកម្មលើគ្រប់វិស័យ។ ចាប់ពីទសវត្សទី២ នៃសតវត្សទី២០ មក បារាំងបានលូកដៃចូលកែប្រែវិស័យសិក្សាធិការអប់រំ ចាប់ពីការសិក្សាបែបប្រពៃណី មកជាសាលាវត្តកែប្រែដោយបញ្ចូលគ្រូបង្រៀនជាគ្រហស្ថ បញ្ចូលក្បួនគរុកោសល្យទំនើប អនុញ្ញាតឱ្យសិស្សស្រីបានចូលរៀន ហើយប្រែក្លាយមកជាសាលាទំនើបពេញលេញ មានកម្មវិធីសិក្សាច្បាស់លាស់ ដោយមានភាសាបារាំងជាភាសាគោល។ ការសិក្សាកម្មវិធីសិក្សាថ្មី ការចេះដឹងភាសាបារាំង គួបផ្សំជាមួយទស្សនៈយល់ដឹងបែបបស្ចឹមប្រទេស ដែលជះឥទ្ធិពលតាមរយៈជីវភាពរស់នៅ ការប្រឡូកការងារជាមួយមន្ត្រីរដ្ឋការអាណានិគម និងការអាន ស្តាប់ប្រលោមលោកភាសាបារាំង បានធ្វើឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរវិធីសាស្រ្តតែងនិពន្ធប្រលោមលោកខ្មែរ ព្រមទាំងទស្សនៈនានាក្នុងជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ រហូតដល់ការប្រឆាំងជំទាស់នឹងផ្នត់គំនិត ទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីមួយចំនួន ដែលបានអនុវត្តជាបន្តបន្ទាប់មកតាំងពីសម័យបុរាណរហូតដល់ដើមសតវត្សទី២០នេះ។ ផ្នត់គំនិត ទំនៀមទម្លាប់ ប្រពៃណី មួយចំនួនដែលគេយល់ថា មានលក្ខណៈចាស់គំរិល មិនទាន់សម័យ មិនមានឥទ្ធិពលល្អ ជាវិជ្ជមានដល់បែបផែនជីវិត ដល់ការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់មហាជន ត្រូវបានរិះគន់ជាបន្តបន្ទាប់តាមរយៈស្នាដៃអក្សរសិល្ប៍នាដើមសតវត្សទី២០។

ការរៀបចំគូស្រករកូនចៅ គឺជារឿងសំខាន់ចំបាច់មួយដែលមាតាបិតា អាណាព្យបាលទូទៅតែងយក​ចិត្តទុកដាក់គិតគូរ រៀបចំជានិច្ច។ នៅសម័យបុរាណ ជានិច្ចកាល ការរៀបចំគូស្រករ សុទ្ធតែត្រូវបានធ្វើឡើង​ដោយឪពុកម្តាយ ឬអាណាព្យាបាល ដែលភាគច្រើន ច្រើនតែមិនសួរចិត្តកូនចៅ វៀរលែងតែក្នុងសាស្ត្រាល្បែង​មួយចំនួន ដែលបង្ហាញពីដំណើរជីវិតព្រះរាជបុត្រានៃក្សត្រនគរណាមួយ ទៅរៀនសិល្ប៍សាស្រ្តពីឥសី នៅឯ​ស្រុក​និគមឆ្ងាយ តែងតែពេញចិត្តនារី នៅតាមតំបន់ដែលខ្លួនឆ្លងកាត់ ហើយក៏ប្រលោមលួងលោមស្នេហាពីនារី​នោះដោយមិនសួរនាំយោបល់ពីចាស់ទុំ។ សភាពព្រឹត្តិការណ៍បែបនេះ មាននៅជាច្រើនរឿងក្នុងសាស្រ្តាល្បែង ហើយរឿងខ្លះ រាជបុត្រមួយអង្គ មានមហេសីចិត្តឯងដល់ទៅ បី បួន នាក់ក៏មាន។ ការរើសគូស្នេហ៍ចិត្តឯងនេះ មានតែចំពោះតួអង្គរាជបុត្រា ក្នុងសាស្រ្តាល្បែងតែប៉ុណ្ណោះ ក្រៅពីនេះ ចំពោះកូនចៅប្រជារាស្រ្តគឺពុំទាន់​ឃើញ​មានស្នាដៃអក្សរសិល្ប៍បែបប្រពៃណីណាលើកឡើងឡើយ។

នៅដើមសតវត្សទី២០ ក្រោយទទួលឥទ្ធិពលបស្ចឹមប្រទេស តាមរយៈរបបអាណានិគមនិយមបារាំង ផ្នត់គំនិតថ្មីនៃការរៀបចំគូស្រករ ក៏លេចចេញជារូបរាង និងសកម្មភាពឡើង ហើយលាតត្រដាងក្នុងស្នាដៃ​ប្រលោមលោកទំនើប ដែលទើបមានរូបរាងដែរ ដោយសារអ្នកនិពន្ធដែលទទួលបានការសិក្សាអប់រំទំនើប។

ផ្នត់គំនិតថ្មី សេរីភាពក្នុងការជ្រើសរើសគូស្រករ ដែលទើបដុះដាលឡើង បានប្រឈមគ្នាជាមួយផ្នត់ គំនិតចាស់បុរាណ «នំមិនធំជាងនាឡិ» បានលេចចេញជាហូរហែក្នុងសា្នដៃល្បីៗ ជាច្រើន មានជាអាទិ៍ ក្នុង​រឿងទុំទាវ ដែលនិពន្ធដោយព្រះភិក្ខុបទុមត្ថេរ សោម នាឆ្នាំ១៩១៥ បានបង្ហាញពីបដិបក្ខមតិទស្សនៈគ្នារវាង​តួអង្គនាងទាវ ដែលទាមទារនូវសិទ្ធិសេរីភាពផ្ទាល់ខ្លួនក្នុងការជ្រើសរើសយកបុរស ដែលខ្លួនស្រឡាញ់ មិន​អនុលោមតាមការសម្រេចរបស់ម្តាយ ប្រឈមជាមួយនឹងម្តាយនាង ដែលប្រកាន់យកទស្សនៈចាស់គំរិល «នំមិនធំជាងនាឡិ» ក្នុងការរៀបចំគូស្រករឱ្យកូនចៅ ចាត់ចែងវាសនាអនាគតនាង ឱ្យរៀបការជាមួយបុរស​ដទៃ ជាកូនមន្ត្រីធំ មានទ្រព្យសម្បត្តិច្រើន តែមិនជាទីពេញចិត្តរបស់នាងទាវ។

១-១ ទស្សនៈផ្ទុយគ្នាក្នុងស្នាដៃតែមួយ

១-១-១ ទស្សនៈផ្ទុយគ្នាក្នុងស្នាដៃអក្សរសិល្ប៍បែបប្រពៃណី

នៅក្នុងការស្វែងយល់ពីទស្សនៈផ្ទុយគ្នាក្នុងស្នាដៃអក្សរសិល្ប៍ប្រពៃណី នៅដើមសតវត្សទី២០ ការ​សិក្សា​អនុវត្តលើស្នាដៃលេចធ្លោមួយ ជាស្នាដៃគំរូក្នុងសម័យកាល ដែលគ្រប់មជ្ឈដ្ឋានអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវ​ឱ្យ​តម្លៃមិនអាចគណនាបាន គឺរឿងទុំទាវ និងរឿងទាវឯក។ មូលហេតុដែលធ្វើឱ្យការសិក្សានេះផ្តោតការយក​ចិត្ត​ទុកដាក់ទៅលើស្នាដៃទាំងពីរចំណងជើងនេះ ដោយសារដំណើររឿងមានលំនាំប្រហាក់ប្រហែលគ្នាស្ទើរតែទាំង​ស្រុង ហើយស្នាដៃបានផ្តោតទៅលើបញ្ហា ព្រឹត្តិការណ៍តែមួយ ដោយគ្រាន់តែអ្នកនិពន្ធលើកយកមកចងក្រង​មុនក្រោយគ្នាប្រមាណជិតកន្លះសតវត្សតែប៉ុណ្ណោះ។

            ចំពោះស្នាដៃរឿងទាវឯកនេះ ក្នុងរយៈពេលកន្លងមក ពុំទាន់មានអ្នកសិក្សាណាធ្វើការសិក្សា​លម្អិតស៊ី​ជម្រៅ​នៅ​ឡើយ មានតែលោកបណ្ឌិតសភាចារ្យ ឃីង ហុកឌី ប៉ុណ្ណោះដែលបានយក​សាស្ត្រាទាវឯកនេះ​មកចង​ក្រង​ជាសៀវភៅ ដោយរក្សាទុកនូវពាក្យពេចន៍នាសម័យនោះទាំងស្រុង និងមានសរសេរជាភាសាខ្មែរទំនើបផង និងបកប្រែជាភាសាបារាំង ផង។

            សាស្ត្រាទាវឯក ចារចប់នៅថ្ងៃសៅរ៍ ១៣កើត ខែអស្សុជ ចុល្លសករាជ១២៦៦ ឆ្នាំជូតទោស័ក(ច៌ាចប្ប់ នៅ​​ថ្ងៃសៅ ១៣កើត ខែអាសុច ចុលសក្ខ់រាជ១២៦៦ ឆ្នាំជូតទៅសក្ស់)។ បើគិតជាព.ស គឺត្រូវនឹងព.ស ២៤៤៨។ បើគិតជាគ.ស គឺត្រូវនឹង១៩០៥។

            រឿងទាវឯកត្រូវបានកវីខ្មែរ លាតត្រដាងតថភាពខ្មែរក្នុងសម័យលង្វែក ដែលមានបញ្ជាក់ព្រះនាម​ព្រះ រាជា ព្រះបាទ​រាមា។

នែះនិងដំណាលកាលដើមដាន                  មុនមានខ្សតខ្សានសោ្យរាជា

ស្ទេចទ្រង់ព្រះនាមព្រះរាមា                        គ្រព្ភ់គ្រងក័ម្ពុជាធិប្ទីយ។

ព្រះបាទរាមាក្នុងសាស្ត្រាទាវឯក ក្នុងរឿងទុំទាវ ជានរណា?

ការសិក្សាពីសង្គមប្រវត្តិនៃរឿង យើងឃើញថារឿងទាវឯក ស្ថិតនៅក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទរាមាជើង​ព្រៃ ដែលមានរាជធានីនៅស្រីសន្ធរ ក៏ប៉ុន្តែនៅក្នុងដំណើររឿង អ្នកនិពន្ធបែរជាប្រើរាជធានីនៅឧដុង្គ​ទៅវិញ​ដូចមាន ឃ្លាកាព្យបញ្ជាក់ដូច្នេះថា៖

ប្អូនើ្យមានព្រះបន់ទូលមក                         ឱ្យយកពេជ្ជឯកនិងអា័ញណា

ចូលទៅឧដុងថ្វា្យខ្សត្រារ                           ត្ងំបងឱ្យជាចម្រៀងថ្វា្យ។

ពេលបា្យបានដល់ឪដុង                            អាមា័ស្សយកថង់នោះឯងមិញ

ជូនទោវមើនឯកស្រាយថង់ចេញ                ឃើញស្លារបារ្យីពេញចិត្រអរ ។

ចំណែកនៅក្នុងឯកសារមហាបុរសខ្មែរវិញ ក៏មានតំណាលអំពីព្រឹត្តិការណ៍នាងទាវ និងម៉ឺនឯក ផងដែរ ប៉ុន្តែនៅក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទបរមិន្ទរាជា ទៅវិញ។ ហើយព្រះរាជាអង្គនេះ ត្រូវបានឯកសាររាជពង្សាវតានេះ​កត់​ត្រាទុកថាជាព្រះរាជាប្រកបដោយទសពិធរាជធម៌ មានវីរភាពក្លាហាន មានជោគជ័យក្នុងសង្គ្រាមផង ផ្ទុយ​ពី​ព្រះ​បាទរាមា ដែលជាស្តេចល្មោភស្រី ចាប់ដណ្តើមប្រពន្ធគេ មិនគិតគូរខ្វល់ខ្វាយពីរាជកិច្ចរបស់នគរ និង​សុខ​ទុក្ខ​ប្រជារាស្រ្ត។ ក្រៅពីនេះ ក៏នៅមានព្រះរាជាមួយអង្គទៀតដែលប្រព្រឹត្តអំពើអបាយមុខ ចាប់ពង្រត់​ប្រពន្ធគេផង​ដែរ គឺករណីព្រះពញាតន់ ដែលចាប់យកនាងទាវ ជាប្រពន្ធរបស់ពញាថី យកទៅវាំង នាងទាវ​មានស្វាមីភ័ក្តិ​ជាមួយប្តី អត់បាយ១០ថ្ងៃ ក៏ស្លាប់ទៅ។ ដំណឹងនេះដល់ពញាថីជាស្វាមី ខឹងខ្លាំងណាស់ក៏ចុះចូល​នឹងព្រះរាម​កែវព្រះភ្លើង ចូលលុកធ្វើគត់ព្រះពញាតន់ ចោលទៅ។

ចំពោះបញ្ហាស្នេហា នៅក្នុងរឿងទុំទាវ ក្តី ក្នុងរឿងទាវឯក ក្តី តួអង្គឯក នាងទាវ ជាបុគ្គលដែលប្រកាន់​យកទស្សនៈជំហរផ្ទាល់ខ្លួនក្នុងការជ្រើសរើសគូស្រករ ដោយសម្រេចចិត្តជ្រើសយកបុរស ជាទីពេញចិត្តរបស់​ខ្លួនមកធ្វើជាគូអនាគត ជាប្តី មិនអនុលោមទៅតាមការចាត់ចែងរបស់ម្តាយ។ ម្តាយនាងទាវ បានរៀបចំឱ្យ​នាងទាវ ទៅម៉ឺនងួន ជាកូនស្តេចត្រាញ់អរជូន ចៅហ្វាយស្រុកខេត្តត្បូងឃ្មុំ ជាស្តេចត្រាញ់ខ្នងពោះក្រៅ មាន​យសស័ក្តិធំខ្ពស់ ទ្រព្យសម្បត្តិស្តុកស្តម្ភ ដែលមហាជនយល់ថា មានអនាគតល្អ មានមុខមាត់ខ្ពង់ខ្ពស់​ទៅថ្ងៃ​អនាគតសម្រាប់នាងទាវ។

ទស្សនៈរបស់មនុស្សចាស់ខ្មែរ ជាឪពុកម្តាយ ជាពិសេស ស្ត្រីជាម្តាយតែម្តង តែងយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់​ទៅលើការរៀបចំទុកដាក់កូនចៅ ដោយចង់ឱ្យកូនទោះបីកូនប្រុសក្តី កូនស្រីក្តី មានអនាគតល្អ មានប្តី មាន​ប្រពន្ធ ជាកូនអ្នកមាន អ្នកធំ ជាអ្នកមានបណ្តាស័ក្តិខ្ពស់ អាចឱ្យកូនចៅខ្លួនរស់ស្រួលទៅថ្ងៃអនាគត មិនមាន​ជួបប្រទះការលំបាកខ្វះខាតក្នុងជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ។ ជាងនេះទៅទៀត ស្រ្តីជាម្តាយ ដែលមានកូនស្រីមាន​រូបសម្បត្តិស្រស់ស្អាត តែងតែចង់ឱ្យកូនស្រីរបស់ខ្លួនមានអនាគតល្អជាមួយបុរសណាដែលគាត់យល់ថា កូនស្រី​គាត់អាចផ្ញើវាសនា អនាគតជាមួយទៅថ្ងៃក្រោយបាន។ យាយជាម្តាយនាងទាវ ទាំងក្នុងរឿងទុំទាវ ទាំងក្នុងរឿង ទាវឯក គឺសុទ្ធតែមានគំនិតបែបនេះ (ទស្សនៈនំមិនធំជាងនាឡិ) ដូច្នេះហើយទើបគាត់ព្យាយាម​រៀបចំ​កូនស្រី​របស់គាត់ ឱ្យបានជួបជាមួយ បុរសជាអ្នកមានទ្រព្យ មានអំណាច ដែលគាត់ស្គាល់ និងអាចចាត់ចែង​អាពាហ៍​ពិពាហ៍ជាមួយកូនស្រីគាត់បាន គឺ ម៉ឺនងួន កូនប្រុសរបស់ឧកញ៉ាអរជូន។

ចំណែកឯនាងទាវ ជាកូនស្រីវិញពុំមានទស្សនៈផ្នត់គំនិតដូចម្តាយនាងទេ។ នាងជាស្រីវ័យក្មេងនៅក្នុង ម្លប់ ប៉ុន្តែមិនរម្ងាប់ចិត្តទៅក្នុងម្លប់ ប្រព្រឹត្តខ្លួនទៅតាមអារម្មណ៍ ដោយគ្មានការទប់ស្កាត់ខ្លួនឯង ក្នុងលក្ខណៈ «ឃើញភ្លាម ស្រឡាញ់ភ្លែត» ហើយ​អនុវត្តបែប «ទុំមុនស្រគៀល» ជាមួយ ទុំ ជាតួអង្គឯកប្រុស​តែម្តង។

នាងទាវឃើញឯកបើកធ្វារបាន                  ប្រះទោវលើរខ្នើយកើ្យសំរាណ

យកភួយដណ្ដប់គ្របអ្សប្រាន                     ធ្វេសធ្វេរវិញ្ញាណភ្លេចស្មារដី្យ។

អ្នកឯកផ្លេកផ្លីតចូលទៅទៀប                     ដាក់ដៃ្យទៅស្ទាបអង្អែលខ្នើយ

ស៍សើហដំណើរផ្អូនពីសី្យ                          នាងល្អរពេគ្យក្រៃរកផ្ទិមគ្មាន។

នាងទាវប្រែរប្រានធ្វើជាភ្ញាក                      ដិងស្មារដី្យជាក័ធ្វើជាអៀន

ក្រោកឡើងសញ្ជប់ជ្រុព្ភ់ស្រមៀន                ផ្ទព្វ់គៀនវ្ងាំននឯកឱបជាប័។

អ្នកឯកញ័ញិមថើបភគ័ត្រារ                       លោមថាហ្យៃផ្ទួលមាស័ចំណាប័

បើផ្អូនមិតមាសមិនរងរ៉ាព្វ័                          បងនិងត្រឡប់វិលទៅវិញ។

            ក្នុងរឿងទាវឯក ឯក និងនាងទាវ តែងតែទាក់ទងគ្នានៅពេលយប់ អស់រយៈកាលបីខែ ដោយ​យាយ​ម្តាយនាងទាវ ពុំបានដឹងឡើយ ពីព្រោះវេលាយប់ជា​ឱកាសល្អមួយ​ដែលគូស្នេហ៍​អាចទាក់ទងស្នេហាគ្នា និង​ងាយ​ស្រួលក្នុងការលាក់កំបាំងការពិតផងដែរ ហើយម្យ៉ាងវិញទៀត ផ្ទះរបស់អ្នកទាំងពីរនៅជិតគ្នាផង ទើប ឯក មានឱកាសអាចស្កាត់មកជួប ទាវ បានរាល់យប់។

            ទោះបីជានាងទាវ មានអារម្មណ៍ឆាប់ស្រើបស្រាលក្នុងរឿងស្នេហាក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែនាងពុំមានចិត្ត​សាវ៉ា ភ្លើតភ្លើនក្នុងរឿងស្នេហា ទៅស្រឡាញ់ប្រុសពីមួយទៅមួយឡើយ។ នាងទាវ មានភក្តីភាព ស្មោះស្ម័គ្រចំពោះតែ ទុំ (ឯក) ប៉ុណ្ណោះ។

នៅក្នុងរឿងទុំទាវ និងរឿងទាវឯក បានបង្ហាញពីទស្សនៈពីរខុសគ្នា រវាងមនុស្សចាស់ (ឪពុកម្តាយ) និង​អ្នកជំនាន់ក្រោយជាកូន ចំពោះបញ្ហាសេ្នហា ពោលគឺឪពុកម្តាយ (យាយម្តាយទាវ ឧកញ៉ាអរជូនជា​ឪពុក​ម៉ឺនងួន) តែងតែប្រកាន់នូវទស្សនៈ​នំមិនធំជាង​នាឡិ ក្នុងការរៀបចំចាត់ចែងវាសនាអនាគតកូនចៅ ដោយ​កូនចៅត្រូវតែគោរព ស្តាប់បង្គាប់តាមការរៀបចំរបស់ឪពុកម្តាយ មិនត្រូវប្រឆាំងជំទាស់រឹងទទឹងដោយប្រការ​ណាមួយ​អ្វីឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ អ្នកជំនាន់ក្រោយ ជាកូនចៅ បែរជាមានគំនិតផ្ទុយស្រឡះពីចាស់ទុំជា​ឪពុក​ម្តាយដោយការព្យាយាមដណ្តើមសិទ្ធិជ្រើសរើសគូអនាគតដោយខ្លួនឯង មិនចំណុះឱ្យគំនិតឪពុកម្តាយ ដែល​តែងតែគិតថា ខ្លួនស៊ីអំបិលច្រើនជាងកូនស៊ីបាយ ស្គាល់ពន្លឺព្រះអាទិត្យមុនកូន ជាអ្នកផ្តល់កំណើតឱ្យកូន ស្គាល់សង្គមច្បាស់ជាងកូន មានបទពិសោធន៍ច្រើនជាងកូន អាចនាំកូនទៅរកអនាគតបានល្អជាងកូន ជ្រើស​រើសដោយខ្លួនឯង។

១-១-២ ទស្សនៈផ្ទុយគ្នាក្នុងស្នាដៃប្រលោមលោកទំនើប

ប្រលោមលោកទំនើបនាដើមសតវត្សទី២០ ដែលត្រូវបានលើកយកមកធ្វើការសិក្សាស្វែងយល់អំពី​ទស្សនៈផ្ទុយគ្នាក្នុងការរើសគូស្រករនាពេលនេះ គឺរឿងផ្កាស្រពោន របស់អ្នកនិពន្ធ នូ ហាច ដែលត្រូវបាន​និពន្ធ​ឡើងនាឆ្នាំ១៩៤០។

រឿងផ្កាស្រពោន និពន្ធឡើងនាចុងសម័យអាណាព្យាបាលបារាំងក្នុងឆ្នាំ១៩៤០។ ដំណើររឿង​បរិយាយ​ ពីជីវិតស្នេហាដ៏កម្សត់មួយគូដែលរងគ្រោះ និរាសព្រាត់ប្រាស់ដោយការប្រកាន់ខ្ជាប់ទស្សនៈចាស់គំរិល​របស់មាតាបិតា អាណាព្យាបាលក្នុងការរៀបចំវាសនាអនាគតឱ្យកូនចៅ ក្នុងសម័យអាណាព្យាបាលបារាំង។ ការវិវឌ្ឍន៍ខាង​ផ្នត់​គំនិត​របស់យុវជនដែលបានទទួលការសិក្សាពីសាលាទំនើបតាមទស្សនៈជឿនលឿន ប៉ុន្ដែ​ស្ថិត​ក្រោមគំនាបទំនៀម ទម្លាប់ចាស់គំរិលរបស់មាតាបិតាអាណាព្យាបាលមួយចំនួន ធ្វើឱ្យយុវជនភាគខ្លះ​រងគ្រោះ​ដោយ​គ្មានវិធី​ដោះស្រាយ។

រឿងផ្កាស្រពោន បានតែងនិពន្ធឡើងដើម្បីបង្ហាញពីស្ថានភាពរបស់នារីខ្មែរដែលឋិតនៅចន្លោះផ្នត់​គំនិត​​ចាស់និងទស្សនៈថ្មីនៃលោកទំនើបក្នុងការរើសគូស្រករតាមរយៈតួអង្គនាងវិធាវី។ ផលវិបាកដែល​បណ្ដាល​​​មកពី​ការប្រឈមមុខគ្នារវាងទស្សនៈនំមិនធំជាងនាឡិ (ការចាត់ចែងអនាគតកូនដោយមិនសួរចិត្ដ​កូន​ជាមុន ដោយ​សម្លឹងមើលឃើញតែទ្រព្យសម្បត្ដិហើយយល់ថា ទ្រព្យសម្បត្ដិជាប្រភពតែមួយគត់នៃ​សុភមង្គល របស់យាយ​នួន​ម្ដាយនាងវិធាវី) និងផ្នត់គំនិតថ្មីក្នុងការរើសគូស្រករដែលបង្កប់ក្នុងតួអង្គនាងវិធាវី ព្រមជាមួយគុណសម្បត្ដិ​ជា​ស្រី​គ្រប់លក្ខណ៍ (នារីដែលមានលំអទាំងព្រមពីធម្មជាតិ ជាកូនកតញ្ញូ លុះដោយ​គន្លងដំបូន្មានឪពុកម្ដាយ មានចំណេះវិជ្ជា មានភក្ដីភាពចំពោះស្នេហាយ៉ាងស្មោះស្ម័គ្រ) ដែលអ្នកនិពន្ធផ្ដល់ឱ្យ​នាង បានធ្វើឱ្យបុប្ផាក្រពុំ​ដ៏​ស្រស់ស្អាតមួយទង ដែលជាទីប្រាថ្នានៃភូមរាទាំងពួងក្លាយ ទៅជាផ្កាស្រពោន​ទៅវិញ។ ក្នុងរឿងផ្កាស្រពោន អ្នក​និពន្ធបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីឥទ្ធិពលនៃទំនៀមទម្លាប់និងប្រពៃណីដ៏ចាស់គំរិល (យូរលង់) ដែលមានទំនាក់​ទំនង​ជាមួយគ្រួសារ (Bondage) ជាពិសេសទៅលើស្ដ្រីខ្មែរ។ តួឯកស្ដ្រីក្នុងរឿង ជាជនរងគ្រោះដោយការនិយមឱ្យ​តម្លៃនៅ​ក្នុង​សម័យបុរាណដែលមានម្ដាយនាងជាតំណាង។ ក្នុងពេលវិវត្ដ​ដ៏ធំ​មួយនៃកម្ពុជា នាងវិធាវី ជាតួអង្គ​តំណាងអាកប្បកិរិយា និងសីលធម៌នៃប្រពៃណីរបស់ស្រីក្រមុំ ប៉ុន្ដែការ​ត្រិះរិះ​ពិចារណារបស់ស្ដ្រី​សម័យថ្មី​បានរីក​រាលដាល ដោយការផ្លាស់ប្ដូររបស់សង្គម។ ទោះបីយ៉ាងណាក៏ដោយ នាងជាតួអង្គដែលស្ថិតនៅចន្លោះពិភព​លោក ពីរ គឺបុរាណ និង សម័យ ។

ក្នុងរឿងផ្កាស្រពោន បញ្ហាជាច្រើនកើតឡើងជុំវិញរឿងស្នេហា។ ស្នេហានេះផ្ដើមឡើងដោយសារការ​ផ្សំផ្គុំរវាងចាស់ៗតាំងពីសាមីខ្លួននៅកុមារវ័យ។ ស្នេហានេះ បានដុះដាលឡើងដោយចិត្ដនិងចិត្ដ ឯស្នេហាចិត្ដ និងចិត្ដនេះវិញជាស្នេហាមួយដែលឋិតនៅលើឧត្ដមគតិនឹងនរ។ ស្នេហាចិត្ដនិងចិត្ដឥតត្រូវការពឹងផ្អែកលើប្រាក់​កាស់ លើប័ក្សពួក។ ទំនៀមទំលាប់ខ្មែរបង្គាប់ឱ្យគូស្នេហ៍ គោរពកោតខ្លាចប្រពៃណី។ គេមិនមិនត្រូវធ្វើខុស ឬ​រំលោភលើប្រពៃណីឡើយ។ ស្នេហានេះ ជាស្នេហាបែបប្រពៃណី ការជួបគ្នារបស់អ្នក​ទាំងពីរតែងប្រព្រឹត្តទៅ​តាម​គន្លងចរិយាសាស្ដ្រខ្មែរ ដោយខ្លាចក្រែងមានពាក្យនិន្ទាពីអ្នកដទៃជានិច្ច “...អញ្ជើញបងទៅដោយក្សេម​ក្សាន្ដ​​ចុះ។ ខ្ញុំមិនហ៊ាននៅនិយាយតែពីរនាក់នឹង បងយូរពេកទេ, ខ្លាចមានពាក្យនិន្ទាទៅថ្ងៃក្រោយ ”។

ស្នេហានេះជាស្នេហាស្ថិតក្រោមគំនាបឥទ្ធិពលនៃទ្រព្យសម្បត្ដិ។ ទុក្ខព្រួយនៃសេចក្ដីស្នេហាបានប្រាកដ​​ឡើងជាដំបូង នាពេលដែល ប៊ុន ធឿន ធ្វើដំណើរត្រឡប់ទៅភូមិកំណើតពេលវ៉ាកងក្រោយពីបានទទួលសំបុត្រ​ពីនាងសោភ័ណជាប្អូន “ ឱ គំនិតដែលតែងធ្វើឱ្យស្រមៃឃើញខ្លួនទៅរៀនឯប្រទេសក្រៅ ឱ្យបានជ្រៅជ្រះ! ឱ្យ​ពាក្យដែលសច្ចាថា ប្រុងនឹងចិញ្ចឹមគូសង្សារឱ្យបានសុខសំរាន្ដ ឪពុកម្ដាយអើយខ្ញុំសែនលំបាក !...”។ ឯនាងវិធាវី វិញក៏មិនចាញ់ ប៊ុនធឿន ដែរ នាងត្រូវទទួលរងទុក្ខព្រួយបារម្ភចំពោះស្នេហារបស់ខ្លួន ក្រោមសម្ពាធឥទ្ធិពល ទ្រព្យសម្បត្ដិដែលបានចូលទៅពង្វក់ម្ដាយជាទីគោរពស្រឡាញ់របស់នាង ៖

ឱគូសង្សារថ្លើមប្រម៉ាត់                 កម្មអ្វីមកកាត់ឱ្យព្រាត់ខ្ចាយ

ពីថ្ងៃនេះទៅបែកចេញឆ្ងាយ           ឱស្ដាយសែនស្ដាយ ស្ដាយខ្លួនក្មេង។

ម៉ែអើយមានសីលនៅពេញខ្លួន      ម្ដេចឱ្យកូនស្ងួនសោកសង្រេង

ម្តេចហ៊ានផ្ដាច់កូនពីគូព្រេង           វង្វេងនេះព្រោះតែក្ដីលោភ។

ស្នេហានេះ ក៏ស្ថិតក្រោមគំនាបឥទ្ធិពលសាសនាផងដែរ។ អបិយជំនឿក៏បានចូលរួមចំណែកយ៉ាង សកម្មក្នុងការបំបែកបំបាក់គូស្នេហ៍នេះដែរ។ ឥទ្ធិពលនៃពាក្យទំនាយរបស់ព្រះសង្ឃវត្ដពោធិ៍ បានបណ្ដាលឱ្យ មានផលវិបាកយ៉ាងអាក្រក់ ដោយធ្វើឱ្យយាយនួនជឿជាក់យ៉ាងងងឹតងងុលថា កូនគាត់នឹងបានសោយសុខ ប្រកបដោយសុភមង្គលលើគំនរទ្រព្យសម្បត្ដិ ដោយពុំបានពិចារណាឃើញពីទុក្ខប៉ុនភ្នំដែលនាងកំពុងទូល “ឱ ព្រះភិក្ខុអើយ ! ទំនាយក្បួនតម្រានឹងពាក្យអត្ថាធិប្បាយតាមគម្ពីររបស់លោក ដែលជាអ្នកទ្រទ្រង់ព្រះពុទ្ធសាសនា ​នៃព្រះបរមគ្រូនោះ បែរជានាំជនទាំងពីរដែលមានសេចក្ដីស្នេហាទៅមកយ៉ាងធំបំផុតឱ្យខានជួបមុខគ្នាទៅវិញ ហាក់ដូចជាលោកជួយច្រានគូសង្សារនេះទម្លាក់ទៅរណ្ដៅទុក្ខសង្រេង ”។

ទ្រព្យសម្បត្ដិ ជាកត្ដាកំណត់ចិត្ដគំនិត អាកប្បកិរិយាមនុស្សមួយយ៉ាងប្រត្យក្ស។ ពេលដែលចឹកប៊ុនថន ខាតជំនួញស្រូវដោយត្រូវទឹកលិចកណ្ដាលទន្លេ គំនិតសម្ភារនិយម បានប្រត្យក្សឡើងក្នុងខួរក្បាលយាយនួន។ គំនិតនេះបានជំរុញឱ្យគាត់សម្រេចចិត្ដផ្ដាច់កូនផ្ដាច់ចៅ ដែលស្វាមីគាត់កាលនៅរស់ផ្ដែផ្ដាំទុកដាក់នាងវិធាវី និង​ប៊ុនធឿន ជាគូនឹងគ្នា “ចាន់អើយ ខ្ញុំក៏គិតនឹងផ្ដាច់ដែរតែមកតុះតុញមិនដឹងនឹងធ្វើដូចម្ដេច។ នឹងធ្វើ​សំបុត្រ​ទៅ​ប្រាប់ចឹកប៊ុនថនភ្លាមទៅ ដូចជាឯងចិត្ដអាក្រក់ពេក។ ឮតែគេខាតស្រូវភ្លាម ក៏ថាផ្ដាច់កូន ផ្ដាច់ចៅភ្លាម ” ។

ទ្រព្យសម្បត្ដិនេះ ជាបញ្ហាមួយដែលវិលជុំវិញសេចក្ដីស្នេហា ធ្វើឱ្យមានដំណើរវិវឌ្ឍផ្លាស់ប្ដូរ ចិត្ដគំនិត​តួ​អង្គ​នីមួយៗ ជះឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងដល់សេចក្ដីស្នេហានេះ។  “តាមរយៈសំបុត្រ ប៊ុនធឿន ផ្ញើដល់នាងវិធាវី គេ​ព្រម​លះបង់នាងព្រោះយល់ថា ខ្លួនគេក្រមិនអាចផ្ដល់សុភមង្គលដល់នាងបាន “...បងធ្លាក់ក្រ ហើយ។ លុះបង​ចេញធ្វើការទៅ ក៏មិនសង្ឃឹមបានប្រាក់ខែប៉ុន្មាន។ ហេតុនេះនាងកុំមានប្រទូសរាយ ទទឹងចិត្ដម្ដាយនាងដូច្នេះ​ឱ្យ​សោះ...ណៃស៊តដល់គេចាស់, ចាស់ជើងទៅ មុខជាបានជាពាណិជ្ជមួយយ៉ាងធំនៅប្រទេសកម្ពុជា។ ចំណេះគេ​ក៏​មាន សម្បត្ដិគេក៏មាន ដែលជាលក្ខណៈមួយអាចនាំឱ្យអូនបានសុខសំរាន្ដទៅថ្ងៃក្រោយ។...” តាំងពីនោះមក​គេ​បំភ្លេចនាងសូន្យឈឹងរហូតមិនដឹងថានាងស្លាប់ផង ” ។

តាមរយៈ ប៊ុន ធឿន ជាយុវជនមួយរូបនោះ លោក នូ ហាច យល់ថាទ្រព្យសម្បត្ដិ​មានឥទ្ធិពល​ខ្លាំង​លើ​ផ្នត់គំនិត ការគិតពិចារណារបស់មនុស្ស ហើយជាអាទិ៍យុវវ័យតែម្ដង។ ចំពោះយុវជនដែលកំពុងតែ​សិក្សា បញ្ហា​ទ្រព្យសម្បត្ដិអាចជះឥទ្ធិពលខ្លាំងដល់ការសិក្សារបស់គេ អាចធ្វើឱ្យគេសម្រេចចិត្ដលះបង់ការសិក្សាចោលដោយ សារភាពទ័លក្រ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត វាក៏មានឥទ្ធិពលខ្លាំងក្នុងរឿងស្នេហាផងដែរ។ បញ្ហាខ្វះខាត ការជួបឧបសគ្គ​ក្នុង​រឿងលុយកាក់អាចធ្វើឱ្យយុវជនលះបង់ស្នេហាដែលខ្លួនខំថែរក្សាទុកមកជាយូរបាន។

នៅក្នុងសង្គមខ្មែរ កត្ដាមួយទៀតដែលមាននាទីសំខាន់ក្នុងការកំណត់វាសនារបស់ស្នេហានោះ គឺការ​បំបិទ​សិទ្ធិកូនចៅក្នុងការរើសគូស្រករ។ ការបំបិទសិទ្ធិនេះសំដៅទៅលើការរៀបចំចាត់ចែងរបស់មាតាបិតា អាណា​ ព្យាបាល ដោយគ្មានសួរនាំយោបល់ពីកូនចៅជាសាមីខ្លួន មិនផ្ដល់សិទ្ធិស្វ័យសម្រេចដល់កូនចៅក្នុងការ​រៀបចំ​វាសនាអនាគតផ្ទាល់ខ្លួន។ បញ្ហានេះស្ដែងឡើងតាមរយៈសកម្មភាពរបស់យាយនួន ម្ដាយនាងវិធាវី ក្នុង​ការ​សម្រេចចិត្ដលើកនាងឱ្យទៅនាយណៃស៊ត។ យាយនួនមិនបានផ្ដល់ឱកាសឱ្យនាងវិធាវី ក្នុងការដឹងឮ​ព័ត៌មាន​ពេលដែលយាយចាន់ នាងថូ ជាម្ដាយនាយណៃស៊ត មកសួរនាំសួរនាំស្ដីដណ្ដឹងនាង។ លុះបាន​សម្រេចហើយ ទើបគាត់ប្រាប់ឱ្យនាងដឹង និងត្រៀមខ្លួនចាំដល់ថ្ងៃរៀបការតែម្ដង “ឯនិន្នាការទីពីរ គឺការរំលោភ​សិទ្ធិកូនក្នុងការ​កសាងគ្រួសារ ក៏ត្រូវបានលាតត្រដាងតាមរយៈយាយនួននេះដែរ។ តាមការបង្ហាញ​របស់​អ្នក​និពន្ធ យើងឃើញ​ថា យាយនួនមិនត្រឹមតែមិនសួរយោបល់កូនប៉ុណ្ណោះទេ តែថែមទាំងលាក់មិនឱ្យដឹង​ពីដំណើរ​ការរៀបចំគ្រួសារ​ជាមួយគូស្រករថ្មីនោះ ” ។

ប្រជាជាតិនីមួយៗតែងមានការប្រតិបត្ដិសាសនាផ្សេងៗពីគ្នា ទៅតាមប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ពីបុរាណ​កាល​រៀង​មក។ ជំនឿសាសនានេះមានឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងទៅលើផ្នត់គំនិត សតិអារម្មណ៍ និងជីវភាពសង្គម។ ក្នុងការរៀបចំគូស្រករទុកដាក់កូនចៅ ខ្មែរមានជំនឿយ៉ាងមុតមាំទៅលើការទស្សន៍ទាយព្យាករណ៍ពីសំណាក់ព្រះ​សង្ឃដែលជាតួអង្គសាវ័កតំណាងឱ្យព្រះពុទ្ធបរមគ្រូ ពីសំណាក់គ្រូហោរដែលចេះក្បួនតម្រាផ្សេងៗ ឬពីសំណាក់​រូបបព្ជាន់អារក្ខ អ្នកតា បង់បត់អរូបផ្សេងៗ។ នៅក្នុងរឿងផ្កាស្រពោន ឥទ្ធិពលព្រះពុទ្ធសាសនា និងជំនឿផ្សេងៗ បានបង្ហាញខ្លួនយ៉ាងច្បាស់ក្នុងដំណើរការរៀបចំវាសនាអនាគតមនុស្សខ្មែរ ប៉ុន្ដែជំនឿនេះគ្រាន់តែ​ជា​មធ្យោបាយ​មួយដែលរុញច្រានអ្នកដែលស្ថិតក្រោមឥទ្ធិពល ខ្លួនធ្លាក់ចុះទៅក្នុងជ្រោះជ្រៅ មិនអាចងើប​ឡើង​មក​មើល​ផ្ទៃ​មេឃ​ពណ៌ខៀវប្រកបដោយសុទិដ្ឋិនិយមនេះ ហើយរឹតតែមិនអាចបង្កើតគ្រួសារមួយប្រកបទៅដោយសុភមង្គល​បានឡើយ។

បញ្ហាមួយទៀតដែលមានរូបរាងឡើងក្រោយពេលស្នេហាជួបឧបសគ្គ គឺការរក្សាកិត្ដិយស។ កិត្ដិយសនេះ ជាវត្ថុម្យ៉ាងដែលមនុស្សគ្រប់រូបត្រូវស្វែងរក និងរក្សាទុកមិនឱ្យបាត់បង់។ នៅពេលជួបប្រទះឧបសគ្គក្នុងរឿងស្នេហា បញ្ហាចំពោះមុខដែល ប៊ុនធឿន ត្រូវរក្សាមិនឱ្យបាត់បង់នោះគឺ កិត្ដិយស។

ដំណើររឿងផ្កាស្រពោន ប្រព្រឹត្ដទៅតាមលក្ខខណ្ឌសង្គមសត្យានុម័តិ ដោយអ្នកនិពន្ធមិនបង្កើត​ស្ថាន​ការណ៍ផ្សេងផ្ទាល់ខ្លួន ឬប្រើអន្ដរាគមពីអច្ឆរិយភាពណាមួយដើម្បីស្រាយបញ្ហាដែលកាន់តែតានតឹងបន្ដិច​ម្ដងៗ​នោះទេ។ បញ្ហាដែលកើតឡើងក្នុងដំណើររឿង បង្ហាញពីសកម្មភាពជីវភាពសង្គមប្រចាំថ្ងៃក្នុងសម័យកាលរឿង ហើយវិវត្ដទៅតាមផ្នត់គំនិតមនុស្សក្នុងសង្គមដែលគេកំពុងតែរស់នៅ។ ក្នុងខណៈដែលតួអង្គ ប៊ុនធឿន កំពុងតែ ជួបប្រទះបញ្ហាស្មុគ្រស្មាញដោយសារតែរឿងទ្រព្យសម្បត្ដិនោះ បញ្ហាស្នេហាក៏ចោទឡើង​ជាមួយ​គ្នា​ដែរ ដែល បញ្ជាក់ឱ្យយើងឃើញពីតថភាពសង្គម នាសម័យអាណាព្យាបាលបារាំង។  ចំពោះមុខបញ្ហាស្នេហា ប៊ុនធឿន ជា មនុស្សប្រុសធម្មតាម្នាក់ពេលដែលដឹងថាខ្លួនគ្មានសមត្ថភាពថែរក្សា ផ្ដល់សេចក្ដីសុខឱ្យអ្នក​ជាទី​ស្រឡាញ់បាន ក៏សម្រេចចិត្ដចាកចេញពីនាង ទុកផ្លូវឱ្យនាងកសាងស្នេហាថ្មីជាមួយបុរសម្នាក់ផ្សេង ដែល​ជាទី​ពេញ​​ចិត្ដរបស់ ចាស់ទុំ ហើយឈប់រវីរវល់ជាមួយនាង។

ទំនៀមទម្លាប់ “នំមិនធំជាងនាឡិ” ដែលបន្សល់ទុកពីសម័យមុននៅតែប្រាកដខ្លួនយ៉ាងប្រត្យក្សក្នុង​ការ​​ជំរុញដំណើរការជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ។ យាយនួនជាម្ដាយមួយរូបនាសម័យនោះ គាត់ជាមនុស្សសម្ភារៈនិយម គិតគូរ​តែ​ពីផលប្រយោជន៍ សេចក្ដីសុខផ្ទាល់ខ្លួន និងក្រុមគ្រួសារ មិនបាននឹកនាដល់ខ្លឹមនៃពាក្យសម្ដីរបស់ប្ដីគាត់​ដែល​ចែកឋានទៅហើយនោះទេ។ ពោលគឺគាត់ឱ្យតម្លៃថា កិត្ដិយស សេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ គឺកើតឡើងដោយសារ​គំនរ​ទ្រព្យ​សម្បត្ដិ មាសប្រាក់ មិនមែនដោយការប្រព្រឹត្ដល្អក្នុងការរស់នៅក្នុងសង្គម ការប្រកាន់ឥរិយាបថល្អ គោរពពាក្យ​សម្ដីនោះទេ។

តាមរយៈរឿងផ្កាស្រពោន អ្នកនិពន្ធ នូ ហាច បានផ្ដល់បទពិសោធន៍ជាច្រើនពីបញ្ហាស្នេហា តាមរយៈ​តួអង្គទាំងពីរ ប៊ុន ធឿន និងនាងវិធាវី ដោយបង្ហាញពីស្ថានភាពផ្សេងៗជាច្រើនជុំវិញរឿងស្នេហាដែលអ្នកនិពន្ធ​ពុំបានរកមធ្យោបាយផ្សេងណាមួយ ដើម្បីជួយឱ្យស្នេហានេះបានសម្រេចតាមបំណងនោះទេ។ រឿងនេះ ស្ដែង​ឱ្យឃើញពីទំហំទឹកចិត្ដស្នេហារបស់តួអង្គពីររូប ដែលមានសម្ព័ន្ធភាពផ្លូវចិត្ដជាមួយគ្នាយ៉ាងស្អិតរមួត តែមាន​ទស្សនៈ ចិត្ដគំនិតទីទៃពីគ្នាលើការកសាងគ្រួសារមួយឱ្យរុងរឿងថ្កុំថ្កើង និងប្រកបដោយសុភមង្គល។

២-លក្ខណៈនានានៃស្នេហា (សេចក្តីស្រឡាញ់)